Author:
Abstract
Türkçede ünsüz ikizleşmesi, bir seslemin sonsesindeki ünsüzle, bir sonraki seslemin önsesindeki aynı nitelikli ünsüzün birleşimiyle ortaya çıkmaktadır. Ünsüz ikizleşmesi, aynı biçimbirim içinde görülebildiği gibi farklı biçimbirimlerin eklemlenmesiyle de oluşabilmektedir. Kısaca ünsüz ikizleşmesi, Türkçede içses konumunda meydana gelmektedir. Türkçede özellikle alıntı sözcüklerde ortaya çıkan ünsüz ikizleşmesi, Türk Dil Kurumu’nun Türkçe Sözlüğünde: bazı sözlerin iç seslerinde türlü sebeplerle aynı ünsüzün iki defa söylenmesi, ikizleşme: döşek > döşşek, ışık > ışşık vb. şeklinde tanımlanır. Ünsüz ikizleşmesi standart Türkçede /bb/, /cc/, /dd/, /çç/, /ff/, / hh/, /kk/, /ll/, /mm/, /nn/, /pp/, /rr/, /ss/, /şş/, /tt/, /vv/, /yy/, /zz/ ünsüz çiftlerini barındıran sözcüklerde görülmesinin yanında özellikle konuşma dilini bünyesinde barındıran Türkiye Türkçesi ağızlarında da yaygın olarak görülür. Türkçede genel olarak ünsüz ikizleşmesinin biçimbilimsel işleyişten çok, sesbilimsel işleyişten etkilendiği görülmektedir. Bu durum da ünsüz ikizleşmesinin Türkiye Türkçesi ağızlarında yaygın olarak ortaya çıkmasının sebeplerinden birisi olarak düşünülebilir. Bu çalışmamızda ünsüz ikizleşmesinin yaygın olarak görüldüğü merkezlerden birisi olan Antalya ağızlarında ünsüz ikizleşmesinin genel durumuna bakılacaktır. Çalışmamızda öncelikle ötümlü ünsüzler ve ötümsüz ünsüzler arasında meydana gelen ikizleşmeler incelenecek, sonrasında örnekler üzerinde ayrıntılı durulacaktır. Bu ikizleşmeler ekteki örnekler şeklinde ele alınacaktır: a) Ötümsüz Ünsüzler Arasında Meydana Gelen İkizleşmeler /ş/ > /şş/: töşşeklerimi (< döşeklerimi), aşşāda (< aşağıda); b) Ötümlü Ünsüzler Arasında Meydana gelen İkizleşmeler /c/ > / cc/: güccük ( < küçüğü), gúccük (< küçük), öŋücce (< önce).
Keywords
Abstract
In Turkish, consonant gemination occurs with the combination of the consonant in the last sound of one sound and the same quality consonant in the front sound of the next sound. Consonant twinning can occur within the same morpheme or by articulating different morphemes. In short, consonant gemination occurs in the internal voice position in Turkish. Consonant gemination, which occurs especially in loanwords in Turkish, is stated in the Turkish Language Association of the Turkish Dictionary: saying the same consonant gemination in the inner sounds of some words for various reasons, gemination: döşek > döşşek, ışık > ışşık etc. it is defined as. Consonant gemination in standard Turkish /bb/, /cc/, /dd/, /çç/, /ff/, / hh/, /kk/, /ll/, /mm/, /nn/, /pp/, /rr/, /ss/, /şş/, /tt/, /vv/, /yy/, /zz/ in addition to being seen in words containing the consonant pairs it is also common in Turkey Turkish dialects, which include speaking language. In Turkish, it is generally seen that consonant gemination is affected by phonological rather than morphological functioning. This situation can be considered as one of the reasons why consonant gemination occurs widely in Turkish dialects of Turkey. In this study, we will look at the general situation of consonant gemination in Antalya dialects, which is one of the centers where consonant gemination is commonly seen. In our study, we will first examine the geminations that occur between voiced consonants and voiceless consonants, and then focus on the examples in detail. These geminations will be discussed in the form of examples in the appendix: a) Geminations Occurring Between Voiceless Consonants /ş/ > /şş/: töşşeklerini (< döşeklerini), aşşāda (< aşağıda); b) Geminations Occurring Between Voiced Consonants /c/ > / cc/: güccük (< küçüğü), gúccük (< küçük), öŋücce (< önce).