S.M. LIPSET VE J.G.A. POCOCK’UN TESPİTLERİ IŞIĞINDA TÜRKİYE’DE CUMHURİYETÇİ DÜŞÜNCENİN EVRİMİ VE DEMOKRASİ İLE İMTİHANI
Author:
Abstract
Yakın dönemde Cumhuriyet Halk Partisi’nin partinin geçmişle yüzleşme ve toplumun farklı kesimleriyle helalleşme adı altında yapmaya çalıştığı reformlar bizleri önceki dönemlerde CHP’nin yüklenmiş olduğu cumhuriyetçi düşünce ve onun modernleşme yolunda yapmış olduğu tarihsel hamlelerle geçirdiği dönüşümler üzerine ideolojik bağlamda düşünmeye sevk etmiştir. Cumhuriyetin kuruluşunun ilk yüzyılının sonuna gelirken partinin geçmişteki düşüncelerini gözden geçirdiğini ve toplumun farklı kesimleriyle kurduğu ilişkileri revize ettiğini gözlüyoruz. Oysa klasik bakış açısıyla Cumhuriyet Halk Partisi, özellikle önceki genel başkanları yönetiminde billurlaştırdığı bütüncül bakışla genel iradeye uygun olanın korunması noktasında muhafazakar davranmakla eleştirilmişti. Dayandığı ana eksenlerden biri olan sosyal demokrasi algısını ise 1970’lerde dönemin genel başkanı Bülent Ecevit’in temellendirdiği Ortanın Solu bakış açısıyla daha ekonomik bazlı bir yaklaşıma çapalamıştı.Lipset’in ortaya koyduğu siyasal kalkınma anlamında demokrasinin önkoşullarından biri olan ekonomik kalkınma modeli, Keynesçi politikaların geçerli olduğu dönemde demokratik taleplerin karşılanmasında yeterli olurken, değişen küresel dünyanın yeni akım etnik ve dini talepleri karşısında yenilikçi sosyal demokrat cevaplar üretmekte yetersiz kalmış, Pocock’un deyimiyle ekonomik evreden kültürel evreye geçildiğinde cumhuriyetçi düşünce kendini sorgulamak ve kendine meydan okumak zorunda kalacaktır. Bu olgu dünyada sosyal demokrat partilerin çoğunun geçirmekte zorlandığı bir sınava dönüşmüştür. Çalışma Türkiye’de CHP örneğinde cumhuriyetçi düşüncenin de bu gerilimi hissederek bünyesinde düşünsel olarak barındırdığı savını tartışmaya açmayı amaçlamaktadır.
Keywords
Abstract
The social-democratic constancy of the Republican People's Party (Cumhuriyet Halk Partisi -CHP) in Turkey remotes to the 1970s, when its leader Bülent Ecevit launched for the first time the "left of center" movement whose main principles are based on the call for social justice, moderate state intervention in economic areas and encouragement of the private sector to be integrated in the name of the common national interest.None of these political activities were a source of incompatibility between the republican idea and democracy in the period following the Second World War during the period when the Keynesian economic system was effective in providing solutions to democratic demands. Indeed, democratic issues were acceptable to republican ideals which place a crucial role in the equal opportunity of all citizens before the law. As a result, the CHP, which developed a left-wing discourse through income redistribution until the 1980s, since then began to experience difficulties in making revisions to the social democratic vision.While the economic development model, which is one of the prerequisites of democracy in terms of political development, put forward by Lipset, was sufficient to meet the democratic demands in the period when Keynesian policies were valid, it was insufficient to produce innovative social democratic answers in the face of the new trend ethnic and religious demands of the changing global world. Republican thought will have to question and challenge itself when it passes from the stage to the cultural stage. This phenomenon has turned into a test that most of the social democratic parties in the world have difficulty in passing. The study aims to open up for discussion the argument that the republican thought, in the example of CHP in Turkey, feels this tension and intellectually embodies it.