TÜRKİYE’NİN 2007-2021 DÖNEMİNDE YÜKSEK TEKNOLOJİLİ ÜRÜN İHRACATININ DOĞRUSAL ZAMAN SERİLERİ YÖNTEMLERİYLE ANALİZİ
Author:
Abstract
Bu çalışmada Türkiye’nin yüksek teknolojili ürün ihracatı ile doğrudan yabancı yatırımlar, döviz kuru ve ara malı ithalatı arasındaki ilişkiler incelenmiş ve bu değişkenlerin yüksek teknolojili ürün ihracatı üzerindeki etkisi araştırılmıştır. Türkiye’nin 2007:01-2021:12 döneminde değişkenlerin reel değerleri ile analizler gerçekleştirilmiştir. Öncelikle reel yüksek teknolojili ürün ihracatı serisi için Harvey ve Leybourne (2007) ve Harvey vd. (2008) doğrusallık testi uygulanmıştır. Harvey vd. (2008) test sonucuna göre, reel yüksek teknolojili ürün ihracatı serisi doğrusal yapıda bulunurken; Harvey ve Leybourne (2007) testine göre doğrusal olmayan yapıda olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Dolayısıyla, Harvey vd. (2008) testi baz alınarak, doğrusal zaman serileri yöntemleri ile analiz yapılmıştır. Bunun için değişkenlerin durağan olup olmadıkları ADF (Augmented Dickey-Fuller) ve ZA (Zivot-Andrews) testleri ile sınanmış ve test sonuçlarına göre bütün değişkenler düzeyde bulundukları için kurulan ekonometrik modelin katsayıları En Küçük Kareler yöntemi ile tahmin edilmiştir. Daha sonra değişkenler arasındaki ilişkiler Granger nedensellik testi ile ortaya koyulmuş ve Granger nedensellik testi sonuçlarından yararlanarak, VAR (Vektör Otoregresif Model) ve Yapısal VAR modelleri yardımıyla etki-tepki fonksiyonları ve varyans ayrıştırması sonuçları elde edilerek yorumlanmıştır. Analiz sonuçları reel doğrudan yabancı yatırımların, reel yüksek teknolojili ürün ihracatını açıklamada önemli bir katkısı olmadığını göstermektedir. Ayrıca analizler hem reel ara malı ithalatının hem de reel döviz kurunun, reel yüksek teknolojili ürün ihracatı için oldukça önemli değişkenler olduğu sonucunu ortaya çıkarmıştır.
Keywords
Abstract
This study explores the relationships between Turkey’s high-tech product exports and direct foreign investment, foreign exchange rate, and intermediate goods imports and investigates the impact of these variables upon high-tech product exports. The analyses were carried out using real values for the variables during the 2007:01-2021:12 period in Turkey. The tests for linearity developed by Harvey and Leybourne (2007) and Harvey et al. (2008) were first applied for the real high-tech product export series. The results of Harvey et al.’s (2008) test revealed linearity for the real high-tech product export series, while the series was found to be nonlinear according to Harvey and Leybourne’s (2007) test. Thus, the analysis was based on Harvey et al.’s (2008) test using linear time series methods. For this purpose, stationarity of the variables was tested using ADF and ZA tests and since all the variables were found to be level, coefficients of the constructed econometric model were estimated using the Least Squares method. Then, intervariable relationships were revealed by Granger causality test and based on the results of the Granger causality test, impulse-response functions and variance decomposition results were obtained and interpreted using VAR (Vector Autoregressive Model) and Structural VAR models. The analysis results indicate that real direct foreign investments do not significantly account for real high-tech product exports. The analyses also revealed that both real intermediate goods imports and real foreign exchange rate are highly significant variables for real high-tech product exports.