SERBESTİ YANLISI VE HİMAYECİ GÖRÜŞLER BAĞLAMINDA SAVAŞ YILLARINDAN (1914-1923) CUMHURİYETE TÜRKİYE’DE İKTİSADİ DÜŞÜNCE
Author:
Abstract
Osmanlı Devleti’nde 17. yüzyılın ikinci yarısından itibaren siyasi hayatta yaşanan olumsuz gelişmeler, askeri yenilgiler ve toprak kayıpları ekonomik anlamda da birçok problemi beraberinde getirmiştir. 19. yüzyılda siyasi ve ekonomik sorunların daha da derinleşmesiyle çözüm arayışlarına giren Osmanlı bürokratları yüzünü Batı’ya dönmek zorunda kalmıştır. Bu yüzyılda askeri, idari ve hukuki alanların yanı sıra iktisadi alanda da Batılılaşma yönünde çabalar görülmüştür. Hâl böyle olunca, Osmanlı bürokratları, bu dönemde Batı’da var olan liberal ve himayeci iktisadi düşünce tartışmalarından etkilenmişlerdir. Tanzimat Dönemi’nden Cumhuriyet’e uzanan süreç içerisinde yaşanan siyasi olaylar ve hâkim siyasi fikirler, farklı dönemlerde farklı iktisadi görüşleri ön plana çıkarmıştır. Meşrutiyet yıllarında daha çok liberal düşünceler hâkim iken, savaş dönemlerinde milliyetçi fikirlerin de etkisiyle milli-himayeci iktisat görüşleri ağırlık kazanmıştır. Cumhuriyet’in ilk yıllarına gelindiğinde ise, liberal görüşlerin daha çok muhalefet tarafında destek bulduğu söylenebilir.
Keywords
Abstract
In the Ottoman Empire, since the second half of the 17th century, the negativities in political life, military defeats and loss of territory caused many problems in the economy. In the 19th century, the Ottoman bureaucrats, who sought solutions due to the deepening of political and economic problems, had to turn their faces to the West. In this century, efforts have been made towards Westernization in the economic field as well as in the military, administrative and legal fields. In this period, Ottoman bureaucrats were also influenced by the liberal and protectionist debates in the West in the field of economy. Depending on the political events and dominant political ideas in the process from the Tanzimat Period to the Republic, different economic views came to the fore in different periods. While more liberal thoughts were dominant with the Second Constitutional Monarchy, the national-protective economic thought dominated with the effect of rising nationalism during the war periods. In the first years of the Republic, Liberal ideas were mostly supported by the Opposition.