KÜLTÜRE BAĞLI ÖĞELERİN ÇEVİRİSİ: JAN PEDERSEN VE MONA BAKER’İN ÇEVİRİ STRATEJİLERİ IŞIĞINDA LATİFE TEKİN’İN BERCİ KRİSTİN ÇÖP MASALLARI İSİMLİ KISA ROMANININ İNGİLİZCE VERSİYONU ÜZERİNE BİR ÇALIŞMA
Author:
Abstract
Bu çalışma, Latife Tekin'in Berci Kristin Çöp Masalları isimli kısa romanının Saliha Paker ve Ruth Christie tarafından yapılmış olan çevirisini, Jan Pedersen ve Mona Baker'ın kültüre bağlı öğelerin çevirisine yönelik stratejileri ışığında incelemeyi amaçlamaktadır. Makalede bu kısa romanın seçilmesinin nedeni, eserde kaynak dil ve kültüre özgü özel adlar, konuşma dilinde kullanılan sözcükler, geleneksel anlatımlar, deyimler, yöresel şiirler, türküler gibi dil içi ve dışı unsurlara geniş yer verilmiş olmasıdır. Bu nedenle, seçilen kısa roman ve çevirisinin, Pedersen ve Baker’ın çeviri stratejileri kapsamında uygulama ve değerlendirmeye oldukça uygun olduğu görülmüştür. Bu makalede, özgün metin ve çevirilerinden seçilen kültüre bağlı öğeler, dil dışı ve dil içi öğeler olmak üzere iki ana kategoride ele alınmıştır. Dil dışı öğeler Jan Pedersen'in taksonomisi ışığında, dil içi öğeler ise Baker’in taksonomisi çerçevesinde incelenmiştir. Pedersen'in özellikle altyazı çevirisi için tasarladığı, dil dışı kültüre bağlı öğelerin çevirisinde uygulanmak üzere ortaya koyduğu stratejiler, edebi bir eserde mevcut olan dil dışı öğelerin çevirisine aktarılmıştır. Pedersen'in stratejileri edebi bir eserdeki dil dışı öğelerin çevirilerine uygulanmak suretiyle değerlendirmeler yapılmıştır. Çevirmenlerin kaynak odaklı/hedef odaklı olarak tanımlanan iki temel yaklaşımdan hangisine daha fazla eğilim gösterdikleri belirlenmeye çalışılmıştır. Bu çerçevede, eserin çevirisinde hangi stratejilerin diğerlerinden daha baskın olduğu tespit edilmeye çalışılmıştır. Dil dışı öğelerin çevirisinde çevirmenlerin belli bir stratejiye diğerlerinden daha fazla ağırlık vermek gibi bir eğilim içinde olmadıkları görülmüştür. Öte yandan, özellikle deyimlerin çevirisinde olmak üzere, dil içi öğeler söz konusu olduğunda çevirmenlerin genellikle hedef odaklı bir çeviri eğilimi içinde oldukları; bu kapsamda çoğunlukla 'açıklama' stratejisini kullandıkları belirlenmiştir.
Keywords
Abstract
This study attempts to analyze Saliha Paker and Ruth Christie’s translation of Latife Tekin's novella Berci Kristin Çöp Masalları (Berji Kristin Tales from the Garbage Hills) in the light of Jan Pedersen and Mona Baker’s taxonomy of strategies for the translation of culture-bound items. The reason for selecting this particular work for study is that it abounds in proper names, colloquialisms, traditional expressions, idioms, local poems, folkloric songs, and other elements peculiar to the source language and culture. Hence, the novella lends itself well to the application of the translation strategies cited above. In this article, culture-bound items selected from the original text and their translations have been evaluated in two main categories: extralinguistic and intralinguistic items. Extralinguistic items were studied in the light of Pedersen's, while intralinguistic ones were analyzed under Baker’s taxonomy. Pedersen's strategies for translating extralinguistic culture-bound items (ECRs), designed particulary for subtitle translation, have been transplanted to the rendering of ECRs in a literary work. Basically, the applicability of Pedersen’s strategies to the translation ECRs in a literary work has been evaluated and verified. An attempt has been made to find out the basic inclinations of the translators as to whether they followed a source-oriented or a target-oriented approach. In the process, special emphasis has been placed on finding out which strategies predominated over the others in the translation of the novella. It has been found that, in the translators' rendering of extralinguistic items, there is no single strategy that predominated over the others. On the other hand, in the translation of intralinguistic items, particularly idioms, the translators often employed the strategy of ‘paraphrase’, which can be viewed as a reflection of their inclination toward a target-oriented approach.