İBNU’L-ESÎR’IN, SAHÎHAYN (SAHÎH-I BUHÂRÎ VE SAHÎH-I MÜSLIM’IN) RIVÂYETLERINI HUMEYDÎ’NIN ESERI ÜZERINDEN NAKLETMESI MESELESI
Author:
Abstract
Hâfız İbnu’l-Esîr el-Cezerî, «Câmiu’l-Usûl» adlı eserinde "Usûl-i Sitte’nin" (Sahîh-i Buhârî, Sahîh-i Muslim, Muvatta, Sunen-i Ebî Dâvûd, Sunen-i Tirmîzî, Sunen-i Nesâî) rivâyetlerinin muhtelif versiyonlarını bir araya getirmiştir. Fakat «Sahîh-i Buhârî» ve «Sahîh-i Muslim’in» (Sahîhayn) rivâyetlerini, İmâm Humeydî’nin «el-Cem’ Beyne’s-Sahîhayn» adlı eseri üzerinden nakletmesi, problemli bir mesele olarak telakki edilmiştir. İbnu’l-Esîr, söz konusu eserinin mukaddimesinde, Humeydî’den ilgili nakiller yaptığını şu sözlerlerle belirtir: “Buhârî’nin ve Müslim’in kitaplarında geçen rivâyetleri, İmâm Ebû Abdullah el-Humeydî’nin, kendi eserinde bir araya getirdiği/derlediği şekliyle naklettim ve onu kaynak gösterdim”. Humeydî’nin eseri üzerinden yapılan mezkûr nakillerin problemli görülmesinin sebebi olarak, onun bazı hadis rivâyetlerinde, ne Sahîhayn’da (Sahîh-i Buhârî ile Sahîh-i Muslim) ne de bu ikisinden birinde yer almayan birtakım eklemekeler yapıp bunları (Sahîhayn’daki rivâyetler ile Humeydî’nin kendi eklemelerini) birbirinden ayırmaması gösterilmiştir. Nitekim Humeydî’den aktarımlar yapan sonraki muhaddisler, Sahîhayn’daki rivâyetler ile Humeydî’nin eklemeleri arasında bir ayırım yapmamış ve -Humeydî’nin eklemelerini de katarak- tamamen Sahîhayn’ı referans göstermişlerdir. Humeydî’nin bu tasarrufu, İbn Salâh ve kendisini takiben Elfiyye adlı eserinde Hâfız Irâkî gibi muhaddisler tarafından eleştirilmiştir. Söz gelimi İbn Salâh, konuyla ilgili olarak şunları söyler: “Endülüs’lü Humeydî’ye âit olan el-Cem’ Beyne’s-Sahîhayn adlı eser, bazı hadislere dâir birtakım eklemeler içerir. Bunları birbirinden ayıramayan bazı muhaddisler, hata ederek bunları Sahîhayn’a (Sahîh-i Buhârî ile Sahîh-i Muslim) ya da bu ikisinden birine nispet ederler. Oysa bu eklemeler, gerçekte ne Sahîh-i Buhârî ne de Sahîh-i Muslim’de geçmektedir. Çalışmamızda, şu sorulara cevap bulmaya çalışılacaktır: Humeydî, eserindeki söz konusu eklemelerini, Sahîhayn’da yer alan rivâyetlerden ayırmış mıdır yoksa -iddia edildiği gibi- ayırmamış mıdır? Bu eklemeler, İbnu’l-Esîr gibi muhaddisler tarafından Sahîhayn’daki rivâyetler ile karıştırılarak mı nakledilmiştir yoksa -bu hususa dikkat edilip- bunlar birbirinden ayrı bir şekilde mi nakledilmiştir?
Keywords
Abstract
Al-Hafiz Ibn al-Atheer al-Jazari collected the six assets in his book (The Collector of Assets), but his dependence on the correct words was taken from the book of Imam al- Humaidi (the combination of the right) on what he stated in the introduction to his book: «Imam Abu Abdullah al-Humaidi in his book . The problem in taking from his book that Imam Humaidi has included in his book mentioned increases in some novels assigned not in the correct or one of them, without discrimination in some of them _ Thus it was said, comes from conveying without distinction between the words of the right and increases Humaidi and attributed to the righteous, he denied his work later Sheikh Ibn al-Salah and followed by the Iraqi Hafiz in his millennium, Ibn al-Salah said: «(the combination of the correct) of the Andalusian Humaidi includes increasing complementary to some of the hadeeth, perhaps perhaps he did not distinguish some of what he finds in the right or one of them is wrong, for being one of those Increases that do not exist in one of the correct. In our research, we show whether Al-Humaidi distinguished those increases in his book, or did not distinguish as was said?