Author:
Abstract
Çağatay Türkçesi, 15. yüzyıldan 20. yüzyılın başlarına kadar uzun yıllar boyunca Asya’daki Müslüman doğu Türklüğünün yazı ve konuşma dili olarak kullanılmıştır. Yüzyıllarca varlığını devam ettiren bu yazı dili devlet ve edebiyat dili olarak kullanılmıştır. Çağatay Türkçesiyle edebî, dinî ve tarihî konular başta olmak üzere muhtelif alanlarda pek çok eser kaleme alınmıştır. Bu eserlerden biri Ali Şir Nevâî tarafından kaleme alınan Muhakemetü’l-Lugateyn’dir. İçinde barındırdığı kelime zenginliği ve taşıdığı Türkçecilik şuuru ile Türk edebiyatının en kıymetli eserlerinden biridir. Muhakemetü’l-Lugateyn’de yer alan kelime türlerinden biri de fiillerdir. Bu yazımızda Muhakemetü’l-Lügateyn’de bulunan yüz adet fiilden çıda-, ḳada-, ḳazġan-, ḳıçıġla-, köndür-, söndür-, suḳlat-, töz-, tüz- ve yada- fiillerini ele aldık. Söz konusu fiillerin ortak Türkçe dönemlerinden bugüne gelinceye kadar varlığını ne ölçüde koruduğunu araştırmaya çalıştık.
Keywords
Abstract
Cagatay Turkish was used for many years, from the 15th century to beginnings of 20th century, as speaking and writing language of the Asian Muslim Eastren Turkish Nationality. This language which had lived for centuries was used as literary and government language. In Cagatay language many literary works were written espacially about historical and religious ones. One of those works is Muhakemetu'l-Lugateyn which was written by Ali Sir Neavi. It is one of the most important literary work of Turkish literary with its word wealth and Turkish language consciousness. One of the types of words in Makemetu'l-Lugateyn is verbs. In this passage we make a study of some verbs including çıda-, ḳada-, ḳazġan-, ḳıçıġla-, köndür-, söndür-, suḳlat-, töz-, tüz-, yada-. We try to analyze how they have kept their word types until today.