Author:
Abstract
Hicri birinci yüzyılın sonlarından itibaren Arap grameri sahasında yer edinmiş ve sıklıkla kullanılagelmiş kavramların kayıt altına alınmış bir şekilde günümüze kadar ulaşmış olması Arap dilinin kadim tarihini gösterdiği gibi bu dil üzerinde yapılmış olan çalışmaların boyutunu da göstermektedir. Derli toplu bir şekilde bize kadar ulaşmış olan ilk gramer kitabı ise hicri 180’de vefat eden Sîbeveyhi’nin, daha sonraları el-Kitâb adıyla meşhur olan eseridir. Sîbeveyhi bu eserinde günümüz gramer kuralları bünyesinde kullanılan onlarca kavramı doğrudan ve dolaylı bir şekilde ele almıştır. Kimilerine göre Halil b. Ahmed ve Yunus b. Habîb gibi hocalarından aktardığı görüşlerin bir derlemesi olarak kabul edilen el-Kitâb’ta Sîbeveyhi’ye ait bireysel birikim ve derin tahlillere de sıklıkla rastlanır. Eser, özellikle daha sonraki dönemlerde gündeme gelen ve üzerinde konuşulan gramer kavramlarının arkaplanını göstermesi bakımından da oldukça önem arz eder. Bu açıdan makale, el-Kitab’ta doğrudan ve dolaylı bir şekilde yer alan bir takım gramer kavramlarını, gerek Sîbeveyhi, gerekse ondan sonra gelen gramerciler tarafından yapılmış olan tanımlarını kapsamakta ve özellikle bu alanda aktarılagelmiş kavramların birbirleriyle karşılaştırılmasına olanak sağlamaktadır.
Keywords
Abstract
Since the end of the first century of the Hijri calendar, the frequently used concepts which are recorded orderly and arrived to present-day are taken its place in Arabic Grammar. Thus, they show both the extent of the work done on this language and theimmemorial history of Arabic Language. The first grammatical book which has completely reached up to usand become famous later is thework named Al-Kitabof Sîbeveyhiwho died in 180 according to Hijri Calendar. Sîbeveyhi has directly and indirectly dealt with a number of concepts used in the perspective of present-day grammar rules in this work. According to some, the individual accumulation and deep appreciation belongs to Sibeveyhiare frequently encountered in Al-Kitabwhich is accepted as a compilation of views conveyed bymasters as Halil b. Ahmed and Yunus b. Habib. The work is also very important in terms of showing the background of grammatical concepts spoken and discussed about, especially in later periods. n this respect, the article includes definitions of a number of grammatical concepts directly and indirectly in the al-Kitab, both by Sibeveyhi and by the following grammarians, and in particular allows comparison of the concepts conveyed in this field to each other.