KARABÜK'TE 'FABRİKA'NIN KURULUŞU VE İLK İŞÇİLER: 1940'LI YILLARDA ÇELTİK TARLASINDAN SANAYİ KENTİNE DÖNÜŞÜM
Author:
Abstract
Bu makalede1 1940'lı yıllarda Karabük'te ilk kuşak Demir Çelik Fabrikası işçileri ve genel olarak Karabük kenti ele alınmıştır. Makalenin dayandığı doktora tez çalışmasındaki işçi görüşmeleri yanında bu dönem için veri sağlayan dokümanlar taranarak ilk dönem Karabük'ün doğuşu ve 'ilk işçilerin' ortaya çıkışı sosyal, kültürel ve ekonomik çıktılarıyla ele alınmaya çalışılmıştır. Karabük'te Demir Çelik Fabrikaları'nın kuruluşu esas olarak dönemin askeri ve siyasi kararlara dayanmaktadır. 'Fabrika' ile bir önemli yerleşim olarak ortaya çıkan Karabük'ün ortaya çıkışıyla ilk işçi kitlesinin ortaya çıkışı tamamen paraleldir. Türkiye'nin ilk ağır sanayi yatırımı olan Demir - Çelik Fabrikaları ve bunun ortaya çıkardığı ilk kuşak işçiler temelinde bu çalışmada sosyal, ekonomik ve kültürel açılardan toplumsal değişim sürecine bakılmaya çalışılmıştır. İlk kuşak işçilerin yaşadıkları uyum süreci, dönemin işçiler açısından yarattığı sıkıntı ve olanaklar, geleceği de şekillendirecek şekilde ortaya çıkan 'yeni' toplumsal zemine odaklanılmaya çalışılmıştır. Değerlendirme yapılırken hem işçi anlatılarından hem tarihi kurumsal belgelerden hem de zamanında yapılan kimi çalışmalardan yararlanılmış, sürecin çok boyutlu açıdan değerlendirilmesi amaçlanmıştır.
Keywords
Abstract
This article addresses the first generation of iron and steel factory workers of Karabük and the city. The emergence of Karabük and the "first workers" is tried to be handled with social, cultural and economic outputs based on the doctoral thesis' data which include interviews with workers and the documents of this period. The establishment of the Iron and Steel Factory in Karabük is mainly based on the military and political decisions of the period. The settlement of "factory" is parallel with the construction of the city of Karabük and the formation of "first workers". This study is focused social, economic and cultural aspects of social change, on the basis of the first generation of workers and the Iron and Steel Factory that was Turkey's the first investment in heavy industry. The harmonization process of first-generation workers, the difficulties and opportunities of workers in that period and 'new' social ground emerging to shape the future are the facts of this changing process. It was aimed to be used both from the workers' accounts and from historical institutional documents as well as from some studies made in time, and to evaluate the process from a multidimensional perspective.