İKİ FARKLI KARAKTER ÜZERİNDEN PSİKANALİTİK BİR OKUMA DENEMESİ: YUSUF ATILGAN’DAN “ZEBERCET” VE “REŞİT HANADAN’DAN “HASAN AĞA” ÖRNEĞİ
Author:
Abstract
20. yüzyılın ilk yarısında Freud tarafından geliştirilen ve yalnızca psikiyatri alanında değil, edebiyatta da büyük bir yankı uyandırmış olan psikanaliz kuramları sayesinde birçok eleştirmen, sanatçının psikolojisi ya da edebi eserlerdeki karakterlerin kişiliklerini oluşturan temel yapılar üzerinde durmuştur. Bu yapılar id (alt bilinç), ego (benlik) ve süperego (üst benlik) olmak üzere üç gruba ayrılmıştır. Freud’un bu teorisi edebiyatta farklı eleştiri seçeneği yaratmış ve karakterlerin kişiliklerini, tıpkı harici âlemdeki bir şahıs gibi, ele alarak çözümlemeye olanak sağlamıştır. Bu makalede, Yusuf Atılgan’ın Anayurt Oteli’ndeki “Zebercet” karakteri ile Balkan Türk edebiyatının önemli kalemi Reşit Hanadan’ın “Duygu Tutsağı” adlı hikâyesinin başkişisi “Hasan Ağa” karakterinin ortak zihin yapıları Freud’un “yapısal model” kuramı ve “Oidipus Kompleksi” ışığında kişiliği oluşturan temel etmenleri ele alınıp çözümlenmiş ve yorumlanmıştır.
Keywords
Abstract
The psychoanalytic methods developed by Freud in the first half of the 20th century had a significant impact on literature in addition to psychiatry. These psychoanalytic methods enabled various critics to elaborate the psychology of the artist or the fundamental elements that construct the personalities of literary characters. These constructs are