Author:
Abstract
Türkçe cümlelerde -Ar , -AcAK ve -Iyor gibi zaman ekleri gelecek zaman ifade etmede kullanılmaktadır. Bu eklerin, ana cümle yüklemlerinde çekimlendiğinde farklı derecelerde olasılık değeri ve anlamlara sahip olarak kullanıldığı görülmektedir. Farklılaşmış olan bu anlamlar, ana cümleler söz konusu olduğunda daha büyük birimlerden elde edilen bilgilere dayanarak çıkarılmaktadır. Birleşik cümle yapılarının içinde yer alan yantümcelerde de gelecek zaman ifade etmek için, kimi durumlarda aynı ekler kullanılırken kimi durumlarda aslen geçmiş zaman ifade etmekte kullanılan eylemsi ekleri de kullanılabilmektedir. Ana cümle yapılarında farklı eklerin farklı anlamlara sahip gelecek zaman gönderimi yapması cümleden büyük dil birimlerine bağlıyken yantümcelerde farklı olasılık değeri ve anlamların ortaya çıkması daha çok ana cümle yükleminin zaman gönderimiyle ilişkili olmaktadır. Özellikle yantümce yapılarında gelecek zaman ifade etmede kullanılan ekler, bazı durumlarda ana cümlelere kıyasla kısıtlı davranırken bazı durumlarda ana cümlelerden daha geniş zaman ölçeğine sahip olabilmektedir. Genel olarak birleşik cümle yapılarında bulunan sıfatfiil ve zarffiil yantümceleri, incelemeye konu olan tümce türleri olarak seçilmiştir. Zarffiil yantümceleri, ana cümleye tarz ilişkisiyle (sebep, amaç gibi) bağlanan yantümceler ve ana cümleye öncelik-sonralık zaman ilişkisiyle bağlanan yantümceler ve şart yantümceler olmak üzere üç farklı yapıyı kapsamaktadır. Bu çalışmada, Türkiye Türkçesi yantümcelerdeki gelecek zaman sistemi göz önünde bulundurularak Çuvaşça yantümcelerdeki gelecek zaman gönderiminin Türkiye Türkçesindeki durumla örtüştüğü ve ayrıldığı durumlar ele alınmaya çalışılacaktır.
Keywords
Abstract
In Turkish main clauses, time suffixes such as -Ar, -AcAK and -Iyor are used to express the future time. These suffixes appear to be used with alterable probability values and meanings at different grades when drawn in main clause predicates. In the case of main clauses, these different future reference meanings are derived on the basis of information obtained from units which are larger than main clauses. In the clauses included in the compound sentences, the same suffixes are used in some cases to express the future time reference, and in some cases, the suffixes used in expressing the past time can be used. In the main clause structures, when different suffixes have different meanings and are related to the bigger language units, the occurrence of different probability values and meanings in the subordinate clause structures are more related to the time reference of the main clause predicate. Especially the suffixes expressing future reference in subordinate clause may have either wider or narrower time scope as to whether it is inflected on the main clause predicates. In general, adverbial clauses and relative clauses in compound sentence structures are chosen as clause types subject to examination. The adverbial clauses has been