1931-2003 YILLARI ARASINDA IRAK TÜRKMENLERİNDE DİL SORUNUNUN KAYNAĞI, YARATTIĞI TARTIŞMALAR VE TÜRKMEN EDEBİYATINA OLUMSUZ ETKİLERİ
Author:
Abstract
Irak Türkmenlerindeki dil sorunun kökeni Birinci Dünya Savaşı yıllarına kadar uzanmaktadır. Bu sorun, özellikle Türkmenlerin anadilde eğitimden mahrum bırakılmasından sonra Türkçe yazılan eserlerde imla sorunu olarak yoğun bir şekilde tezahür etmeye başlamış ve Türkmen Edebiyatı’ndaki birçok sanat dalını derinden etkilemiştir. Bilhassa düzyazı sanatı ile kaleme alınan eserler, dil sorunun olumsuz etkilerinden daha fazla nasibini almış ve sorun bu sanat dalındaki eserlerde daha bariz bir biçimde görülmüştür. Temeli Türkmen bölgelerinde anadilde eğitimin yasaklanmasına dayanan imla sorunun meydana gelmemesi için Türkmen aydınları, Osmanlı’dan sonra Irak’taki tüm yönetimlerden anadilde eğitim hakkını talep etmişlerdir. Özellikle 1921 yılında Irak’ın ilk anayasa hazırlıkları sürerken Türkmen aydınları tarafından Krallık Yönetimi’ne sunulan şartnamenin 3. maddesinde yer alan anadilde eğitim talebi, tüm yönetimlere sunulmasına rağmen 2003 yılına kadar hiçbir hükümet tarafından karşılık bulmamıştır. Söz konusu talep, 2004 yılında çıkarılan yeni anayasada yer bulmuştur.
Keywords
Abstract
The root of the language problem in the Iraqi Turkmens dates back to the First World War. This problem has emerged as a problem of dictation in the works written in Turkish, especially after the Turkmens were deprived of education in the mother language. And it has been deeply influenced by many branches of art in Turkmen Literature. In particular, works written with prose art have received more attention than the negative effects of language problem, and the problem is seen more clearly in works of art. Turkmen intellectuals demanded the right to education in the mother language from all the governments in Iraq after the Ottoman Empire, in order to prevent the problem of spelling based on the prohibition of education in the mother language in the basic Turkmen regions. Particularly in 1921, while the preparations for the first constitution of Iraq were going on, the education request for the mother language in the third item of the specification submitted by the Turkmen intellectuals to the Kingdom Administration was not accepted by any government until 2003. The demand was accepted in the new constitution issued in 2004.