Author:
Abstract
Yeni sözler” veya teknik deyişle “neolojizmler” bir dilde henüz tam olarak kabul görmemiş ancak yeni doğmuş veya yerleşmeye çalışan ve¬ konuşma dilinde, yazıda veya medyada bazı kimseler tarafından kullanıldığı görülen sözler veya söz gruplarıdır. Neolojizmler çoğu kez belirli bir şahsı, yayını, dönemi veya olayı işaret eder. Neolojizm ifadesine İngilizce’de ilk kez 1772 yılında rastlanmış, ondan önce de Fransızca’da 1734 tarihinde kayıtlara geçmiştir. Neolojizm teriminin geniş kapsamı içinde “tamamen yeni bir kelime” olması yanında bilinen eski bir kelimeyi farklı bir anlamı da barındırması biçiminde algılanmaktadır. Neolojizmler, bir dilde esasen mevcut olan ya da yeni oluşmakta olan bir kavramı karşılayan uygun bir sözcük veya sözcük grubuna ihtiyaç duyulduğunda ortaya çıkar. Yasa, yönetim, teknoloji ya da medya neolojilerin üretiminde büyük bir hareketlilik ve üretkenlik içindedir. Edebiyatta ise neolojizmlerin herhangi bir eserdeki bir karakterden, bir eserin veya yazarın adından kaynaklandığını görmekteyiz. Türkiye Türkçesi yüzyıllar boyunca dilin gramer yapısı fazla değişikliğe uğramadan değişken bir sözcük dağarcığına uğramıştır. Orta Asya’da kullanılan eski Türkçe kökler ve bunlardan oluşan sözcükler yanında İslam’ın etkisiyle dile giren Arapça ve Farça sözcükler Osmanlıca denilen dilin söz varlığını oluşturmuştur. Cumhuriyetin ilanı ve 1932 dil devrimi ile yabancı sözcükler yerine Öztürkçe kelimelerin oluşturulması ve yerleştirilmesi yöntemiyle dilde ulusallaşmaya gidilmiştir. Dilciler yeni kelime türetilmesinin gelişigüzel yapılmasına karşı çıkarak bu işlemin bilimsel normlara uygun olmasında ısrar etmişlerdir. Bu makalede neolojizm olgunun Batı dillerindeki ve özellikle Tükçe’deki tarihi gelişimi, neolojizmlerin nasıl oluştuğu, çeşitliliği ve fonksiyonları üzerinde durulmakta ve son dönemde Türkiye’de oluşan neolojizmlerden örnekler sunulmaktadır.
Keywords
Abstract
A neologism is the name given for a relatively new or isolated term, word, or phrase that may be in the process of entering common use, but that has not yet been fully accepted into mainstream language. Neologisms are often directly attributable to a specific person, publication, period, or event. The term neologism first entered in English in 1772, borrowed from the earlier French version néologisme appeared first in literature in 1734. The term neologism has a broader meaning that includes not only "an entirely new lexical item" but also an existing word whose meaning has been altered. Neologisms are usually introduced when an i