RUSYA VE İRAN ARASINDA 1828 YILINDA TÜRKMENÇAY ANLAŞMASININ GİZLİ TARAFLARINA IŞIK TUTAN TARİHİ BELGELER ÜZERİNE
Author:
Abstract
XVIII-XIX yüzyılda Hazar bölgesi orta ve Ortadoğu'dan yaşanan jeopolitik rekabet arenasına dönüşüyor ve bu yörüngeye Türkiye ve İran ile birlikte Rusya, İngiltere ve Fransa da dahil ediliyordu. Safevi devleti'nin zayıflaması Hazar bölgesinde askeri-siyasi durumu gerginleştirdi, bu da Türkiye ve Rusya'nın bölgede güçlenme isteğinden kaynaklanıyordu. Karadeniz'e çıkıştan mahrum olan Rusya Hazar ve Hazar bölgesinin üzerinde kendi hakimiyetini kurmak ve tüm Avrupa-Asya ticaretini Türk-Akdeniz'e denizi'nden Baltika-Volqa-xezer yoluna geçirmek istiyordu. Rusya'nın jeopolitik amaçları bu sırada I. Petro tarafından tespit edilmişti: "Bizim çıkarlar hiçbir devletin, ne olursa olsun, Hazar denizi'nde güçlenmesine izin vermiyor". O dönemde Fransa ve İngiltere diplomasisi Rusya'nın planlarını bozmak için çalışıyordu. En çok da İngiltere bu mekanın tamamen Rusya etkisine geçmesini engellemek için tüm imkanları kullanıyordu. Kendi menfaatleri uğruna ikili oynama temeli üzerinde kurulmuş politikasını
Keywords
Abstract
On February 10th (22nd), 1828 Russian and Iran signed the Treaty of Turkmenchay putting the end to second Russian-Iranian (Russian-Persian) war of 1826-1828. The Treaty included 16 articles and proclaimed peace between Russian and Iran (Persia). The Article 1 said: “Henceforth and forever should remain the peace, friendship and the complete accord between His Majesty the all-Russian emperor and His Majesty the Persian shah, their heirs and successors, their countries and subjects”.The new border between Russia and Persia was now established along the river Araks. Russia was given the Erivan and Nakhchivan khanates (the East Armenia). The government of Iran was obliged not to prevent Armenians from moving to the Armenian region created in the territory of these khanates which contributed to the unification of the Armenian people within the Russian Empire.The fortress Abbas-Abad along with the adjacent territory was also given over to Russia. Russia obtained the full right to navigate al