Author :
Abstract
İbn Hibbân’ın hadis, biyografi ve cerh-tadil sahasında yazmış olduğu eserleri hadis ve hadis ilimleri sahasında kaynak mesabesinde eserlerdir. Kendinden sonra muhaddislere kaynaklık etmiş ve onlara ışık olmuştur. Hadis ve hadis ilimleri sahasında yazılmış olan eserlerin büyük çoğunluğu İbn Hibbân’ın rivayet, görüş ve açıklamaları ile doludur. Biyografi ve cerh-ta’dil eserlerinin en meşhurları İbn Hibbân’ın bütün görüşlerini ihtiva etmiştir. İbn Hibbân’ın eserlerinden bu denli nakillerde bulunulmasına rağmen kitapları üzerinde ciddi çalışmalar yapılmayıp ilim ehli tarafından ihmal edilmiştir. Bu sebeple de İbn Hibbân hak ettiği şöhrete kavuşamamıştır.İbn Hibbân hicri 3. asrın son çeyreği ile, hicri 4. Asrın ilk yarısında yaşamış, hadis ve hadis ilimleri alanında engin bir bilgiye sahip alimlerden biridir. İbn Hibbân ayrıca fıkıh, fıkıh usulü, edebiyat, kelam, tıp ve astronomi gibi ilim dallarında da uzmanlaşmış çok yönlü bir alimdir. Cerh ve tadil ilmi hadis ilimleri arasında, hadis ravilerinin rivayetlerinin kabul veya reddedilmesi konusunda en çok öneme sahip hadis ilmidir. Hadislerin sıhhatini belirlemede en önemli kriter, hadisleri nakleden ravilerin güvenilirlik durumunu belirlemektit. Bu ancak rical tenkidi dediğimiz Cerh ve Tadil konusunda engin bir bilgiye sahip olmakla mümkündür. İbn Hibbân cerh ve tadil konusunda eserler kaleme almış alimlerden biridir. Bu makalede, İbn Hibbân’ın ravilerin cerh ve tadili konusundaki görüşleri ve yöntemi tarafsız bir şekilde ele alınmıştır. Yeri geldiğinde hatalı kabul edilen görüşleri eleştirilmiştir. Haklı olduğu konularda da hakkı teslim edilmiştir. İbn Hibbân ravileri tenkit konusunda bazan müteşeddit (sıkı/titiz), bazan mütesahil (gevşek/özentisiz), bazanda mutedil (dengeli/normal) yol izlemiştir. Çoğunlukla mutedil yol izlediği görülmektedir.
Keywords
Abstract
The works of Ibn Ḥibbān in the fields of ḥadīth, biography, and al-Jarḥ wa al-Taʿdīl are regarded as foundational sources in the science of ḥadīth. His contributions served as references and guiding lights for subsequent scholars. A significant portion of the literature on ḥadīth and its sciences is enriched with his narrations, views and explanations. The most renowned biographical and al-Jarḥ wa al-Taʿdīl works incorporate many of his opinions. However, despite being frequently cited, his books have not been studied in depth and have often been neglected by scholars. As a result, Ibn Ḥibbān has not gained the recognition he truly deserves. Ibn Ḥibbān lived during the last quarter of the 3rd century AH and the first half of the 4th century AH. He was a highly knowledgeable scholar in the field of ḥadīth and its sciences, and he also possessed expertise in other disciplines such as jurisprudence, legal theory, literature, theology, medicine and astronomy. Among the branches of ḥadīth sciences, al-Jarḥ wa al-Taʿdīl—the discipline concerned with the critical evaluation of ḥadīth transmitters—is of paramount importance for determining the acceptability of narrations. Assessing the authenticity of ḥadīth depends largely on evaluating the reliability of the transmitters, a task that requires deep knowledge of narrator criticism. Ibn Ḥibbān was one of the prominent scholars who authored works on this subject. This article provides an impartial analysis of Ibn Ḥibbān’s views and methodology concerning al-Jarḥ wa al-Taʿdīl. Where appropriate, his questionable opinions are critically assessed, and where he is justified, due credit is given. Ibn Ḥibbān adopted varying approaches in his criticism of narrators—at times strict (mutašaddid), at times lenient (mutasāhil), and at times moderate (muʿtadil). It is generally observed, however, that he tended to follow a balanced and moderate path.
