Author :
Abstract
Maraş Abası, çift şahtan oluşan beden yapısı, kol altlarında bırakılan yırtmaçları ve yakasında yer alan "dil" detayı ile Anadolu'nun diğer aba türlerinden belirgin biçimde ayrılmaktadır. Yün lifi kullanılarak dokunan bu geleneksel giysi, ısı ve nem etkisiyle keçeleştirilmekte, bu sayede gözenekleri kapanarak su geçirmez hale gelmektedir. Keçeleşme işlemi, aynı zamanda abanın sert ve dayanıklı bir doku kazanmasını sağlamaktadır. Geleneksel süsleme sanatlarında “motif”, kendi başına anlam taşıyan ve tekrarlanarak bir bezeme düzeni oluşturan temel bir öge olarak tanımlanır. Sembolik nitelik taşıyan motifler ise, yalnızca estetik bir unsur olmanın ötesine geçerek tarih öncesi dönemlerden itibaren kültürel, sosyal, dini, mitolojik ve felsefi anlamlar yüklenmiş, toplumların yaşam biçimlerini ve değerlerini yansıtan önemli birer anlatı unsuru hâline gelmiştir. Bu çalışma, Maraş Abası üzerinde yer alan gül desenlerinin farklı biçimlerini tespit etmek ve belgelemek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırmada, dokuma ustası Emine Vurur ile yapılan yarı yapılandırılmış görüşme yöntemi esas alınmış; ses kayıtları ve fotoğraf çekimleri aracılığıyla elde edilen veriler içerik analizi tekniğiyle değerlendirilmiştir. Gül motifi, Maraş Abası üzerinde çoğunlukla simetri, tekrar ve düzen ilkelerine uygun biçimde kullanılmış; kimi zaman tekil, kimi zaman ise dal ve yaprak motifleriyle desteklenmiş şekilde, bazen düz zemine doğrudan, bazen de "sandık" adı verilen çerçeve formlarına yerleştirilerek kompozisyonlar oluşturulmuştur. Gül motifinin sayıca ve biçimsel olarak çeşitliliği, yalnızca dekoratif bir unsur olmaktan öte, abayı taşıyan kişinin toplum içindeki seçkin konumunu ve özel statüsünü simgeleyen kültürel bir anlam da taşımaktadır. Maraş Abası'nda gül motifinin incelenmesi, Anadolu'nun dokuma geleneğinin zenginliğini daha iyi kavramamıza katkı sunarken, bu kültürel mirasın korunması ve gelecek kuşaklara aktarılması gerekliliğini de vurgulamaktadır.
Keywords
Abstract
The Maraş Aba distinguishes itself from other regional aba garments of Anatolia with its double-shaft body structure, slits left under the arms, and a unique "tongue" detail added to the collar. Traditionally woven from wool fibers, the fabric is subjected to heat and moisture, resulting in a felted texture that seals the pores and renders the garment water-resistant. This felting process also transforms the aba into a stiff and durable textile. In traditional ornamentation, a "motif" is defined as a basic design unit that carries meaning on its own and forms a decorative pattern through repetition. Symbolic motifs, in particular, go beyond mere aesthetics, serving as powerful cultural narratives rooted in prehistoric times. They reflect the societal values, beliefs, and ways of life through cultural, religious, mythological, and philosophical dimensions. This study was conducted to identify and document various forms of the rose pattern used in Maraş Aba. Employing a qualitative research approach, a semi-structured interview was held with master weaver Emine Vurur, and data gathered through audio recordings and photographs were analyzed using content analysis. The rose motif in Maraş Aba is often arranged with principles of symmetry, repetition, and order. It appears either individually or supported by branch and leaf motifs, and is integrated into compositions either directly onto the plain surface or within a frame known as a "sandık" (chest). The number and variety of rose motifs included in the garment not only serve a decorative function but also symbolize the wearer’s distinguished position and unique status within the community. Examining the rose motif in Maraş Aba contributes to a deeper understanding of Anatolia’s textile heritage and emphasizes the importance of preserving this rich cultural tradition.
