Author :
Abstract
Geleneksel Türk Sanatları alanının, hammadde, coğrafya, tarih fark etmeksizin Türklerin ürettiği somut ve soyut kültürel miras ile ilgili olduğu bilinmektedir. Bu çalışmanın amacı, Anadolu’dan başka bir coğrafyada yaşamış Türk Devletlerinden olan Altın Orda Devleti’nin, seramiklerini ulaşılabilen yayınlardan örneklendirmektir. Ayrıca Türkiye toprakları dışındaki Türk Devletlerinin seramiklerine online ulaşabilmek için izlenebilecek bir yolu aktarmaktır. Altın Orda Devleti’nin seramikleri konusunda, Türkiye ‘de fritli- sırçalı çamur alanında çalışanların, İznik, Kubadabad, Tebriz, İran, Kaşan gibi bilinen üretim yerlerini genişleterek Türk çini sanatındaki kimyasal analizler konusu gibi araştırmalarını karşılaştırabilme, geliştirebilme olanağını arttırmak amaçlanmıştır. Altın Orda Devleti’nin, Anadolu Selçuklularının son, Osmanlıların ise başlarına zamandaş olan bir Türk-İslam Devleti olması nedeni ile etkileşimlerin ve ilişkilerin bilinmesi, araştırılabilmesi, Türk çini sanatı alanında üretenler tarafından değerlendirilmesi gerekmektedir. Bu nedenle ön araştırma ve kaynakça niteliği olan bu çalışmada, Altın Orda Devleti’nin ulaşılabilen diğer adları, ilgili şehir ve bölgelerin çeşitli adları, Türkiye Türkçesi ile İngilizce yazılışları, ulaşılabilen ilgili müzelerin isimleri ve araştırmaya yardımcı olduğu için seramikler yanısıra ilgili haritalara yer verilmiştir. Fritli-sırçalı çamur, Türkiye’de fritware, stoneware, taş çini, çini, faience, İznik çamuru, kuvars çini, sırçalı çamur, Iznikware, kuvarslı bünye gibi adlar ile bilinen teknik, Altın Orda seramiğini yayınlayan araştırmacılarda kashin, kashi- cashine pottery, kachine ceramic, olarak geçmektedir. Özellikle Kuzey İpek Yolu’nun güvenliğini sağlayabilmesi sayesinde güçlendiği anlaşılan Altın Orda Devleti’nde Selitrennoye (Saray) ve Tsarevskoye (Saray-al-Dzhedid) de üretilen fritli- sırçalı çamur, Solkhat (Solhat, Staryi Krym), Caffa (Kefe), Kaffa'da (Theodosia) Sudak (Soldaya), Azak, Madjar (Madzar), Akkerman, Shirvan, Balaklava (Chambalo), Ukek (Saratov), Bolgar, Bilyar, Juketau, Saraycık (Saraichik), Taurica, Lusta'da (Alushta) (Aluşta) seramikleri, kalıp baskı, lacvardina (ladgewardin), silüet (siyah üstü turkuaz sır) İspanyol lüsteri, milet işleri, kazıma dekor (sgrafitto) vd. yerel ile ihraç üretimler ulaşılabilen yayınlardan örneklenmiştir.
Keywords
Abstract
It is known that the field of Traditional Turkish Arts is related to the tangible and intangible cultural heritage produced by Turks, regardless of raw materials, geography and history. The aim of this study is to exemplify the ceramics of the Golden Horde State, one of the Turkish States that lived in a geography other than Anatolia, from the available publications. In addition, it is to convey a way that can be followed to access the ceramics of Turkish States outside the territory of Türkiye online. In addition to the aim of creating a lecture note on the ceramics of the Golden Horde State, it is aimed to increase the ability of those working in the field of fritware in Türkiye to compare and develop their researches such as chemical analyzes in cini art by expanding the known production places such as Iznik, Kubadabad, Tabriz, Iran, Kashan. Since the Golden Horde State is a Turkish-Islamic State that was the last of the Anatolian Seljuks and the beginning of the Ottomans, the interactions and relations should be known, researched and evaluated by those who produce Turkish tile art. The technique known as fritli çamur, fritware, stoneware, taş çini, çini, faience, Iznik çamuru, kuvarz çini, glazed mud, Iznik çamuru, kuvarslı bünye in Türkiye, is referred to as kashin, kashi-cashine pottery, kachine ceramic by researchers who published the Golden Horde ceramics. Local and export productions in the Golden Horde State, which seems to have become stronger thanks to its ability to ensure the security of the Northern Silk Road, have been sampled from the available publications.
