Author :
Abstract
Bu çalışmada İbn-i Haldun’a göre orta çağ şehirlerinin kuruluş, gelişme ve çökmelerine neden olan doğal ve beşeri faktörlerin hangileri olduğunu belirleyerek bu faktörlerin açıklanması üzerine oluşturulmuştur. Bu faktörlerin bir kısmı zamanla değişirken önemli bir kısmının etkisinin halen devam ettiği sonucuna varılmıştır. Zengin bir literatür taramasıyla elde edilen kaynaklardan faydalanılarak orta çağ şehirleriyle günümüz şehirleri arasındaki benzerlik ve farklılıkların neler olduğu sonucuna varılmaya çalışılmıştır. Şehirler günümüz insan yaşamının vazgeçilmez unsurlarından olup dünya nüfusunun önemli bir bölümünü barındırmaktadırlar. Bu yönüyle üzerinde durulmaya değer oluşumlardır. İbn-i Haldun’un bulunduğu dönemde kuzey Afrika’nın kuzeyinde şehirler az ve küçük olmalarına rağmen yazarın bu konuya dikkat çekmesi şehirleşmenin insan hayatı üzerindeki etkisini açıkça göstermektedir. Şehirlerin kuruluş ve gelişmeleri üzerinde hem doğal hem de beşeri faktörlerin derin etkileri vardır. Dünyada sanayi devrimi ile birlikte insan hayatında çok önemli değişimler olmuştur. Bunlardan biride şehirlerin kuruluş yerlerinin oluşumunda etkili olan doğal coğrafya faktörleridir. Daha önce tatlı su kaynakları başında kurulmak mecburiyetinde olan şehirler günümüzde artık bu faktörün etkisi altında değillerdir. Ayrıca sanayi devrimi öncesinde dışarıdan gelecek tehlikelere karşı ulaşılmaz ve yüksek dağlık alanlarda kurulan şehirlere karşılık günümüzde şehirler işlek yolların kenarına inmişlerdir. Orta çağda bir devletin veya krallığın yıkılmasıyla sahipsiz kalan şehirler yıkılarak ortadan kalkmasına karşılık günümüzde idarelerin yıkılmasıyla şehirler büyük yaralar almasına rağmen hayatlarını devam edebilmektedirler. Buna örnek olarak orta doğunun iki önemli ülkesi olan Irak ve Suriye’deki şehirlerin durumunu gösterebiliriz.
Keywords
Abstract
In this study, according to Ibn Khaldun, the natural and human factors that caused the establishment, development and collapse of medieval cities were determined and these factors were explained. While some of these factors have changed over time, it has been concluded that the effects of an important part of them still continue. By making use of the sources obtained through a rich literature review, it has been tried to conclude what are the similarities and differences between medieval cities and today's cities. Cities are indispensable elements of today's human life and harbour a significant part of the world population. In this respect, they are formations worth emphasising. Although the cities were few and small in the north of North Africa at the time of Ibn Khaldun, the fact that the author draws attention to this issue clearly shows the effect of urbanisation on human life. Both natural and human factors have profound effects on the establishment and development of cities. With the industrial revolution in the world, there have been very important changes in human life. One of these is the natural geography factors that are effective in the formation of the establishment places of cities. Cities, which were obliged to be established at the beginning of fresh water sources before, are no longer under the influence of this factor today. In addition, before the industrial revolution, cities were established in inaccessible and high mountainous areas against the dangers coming from outside, whereas today cities are located on the edge of busy roads. In the Middle Ages, cities that were left without owners after the collapse of a state or kingdom were destroyed and disappeared, whereas today, cities can continue their lives despite suffering great wounds due to the collapse of administrations. As an example, we can show the situation of the cities in Iraq and Syria, two important countries of the Middle East.
