Author :
Abstract
Zâviyelerin Anadolu topraklarının fethedilmesi sonrasında buraların İslamlaştırılması konusunda zâviyelerin üstlendiği rol bilinmektedir. Manisa'nın Saruhanoğulları tarafından 1314'te fethedilmesinin ardından birçok şeyhe bu topraklarda vakıflar verilerek inşa edilen zâviyeler aynı hizmeti gerçekleştirmişlerdir. Toplamda elliyi aşkın zâviyenin yer aldığı Manisa ilinde Manisa tasavvuf tarihine kaynaklık yapan bazı zâviye vakfiyeleri ve vakıf şartları dikkate alınarak incelenmiştir. Bu zâviyelerin tarihî süreç içerisinde birer vakıf olarak; hem dînî hizmetleri yerine getirip hem de yeni fethedilen toprakların iskân ve imarına katkı sunmaları irdelenmiştir. Bunun yanında tekke ve zâviyeler, buralarda sürekli ikamet eden dervişler için dînî ve tasavvufî bir eğitim yuvası, şeyhin belli günlerde yaptığı vaaz ve irşat faaliyetleri ile de bölge halkı için halk eğitim ve kültür merkezi mesabesinde görülmüştür. Saruhanoğulları döneminde kurulmaya başlanan zaviyeler, Osmanlı’nın bölgeye hâkimiyeti ile faaliyet ve etkilerini sürdürüp yaygınlık kazanmışlardır. İlk zamanlarda merkeze daha uzak, iskân ve güvenlik açısından önemli görülen yerlere kurulan zâviyelerin sonraki dönemlerde tarikatlarda da ilişkilendirilerek merkeze daha yakın yerlerde inşa edildiği anlaşılmaktadır.
Keywords
Abstract
It is known that the zawiyas played a role in the Islamization of Anatolian lands after their conquest. The zawiyas built by granting foundations to many sheikhs in these lands provided the same service. In the province of Manisa, where there are more than fifty zawiyas in total, some zawiya foundations and foundation conditions that influenced and sourced the history of Tasawwuf in Manisa were studied. The fact that these zawiyas both provide religious services and contribute to the settlement and development of newly conquered lands has been examined throughout the historical process. In addition, the lodges and zawiyas were seen as religious and Sufi education centers for the dervishes who permanently resided here, and as public education and cultural centers for the people of the region, with the sermons and guidance activities of the sheikh on certain days. Starting with the Saruhanoğulları period and the Ottoman domination of the region, these zawiyas continued their influence and became more widespread. We see that the zawiyas, which were established in places that were considered important in terms of settlement and security in the early days, were built in places closer to the center by being associated with tariqahs in subsequent periods.
