Author :
Abstract
Arap dil bilginlerinden Sîbeveyhi (ö. 180/796) ilk defa lafızları; lafzı ve mânası farklı olan lafızlar, lafızları farklı mânası bir olan lafızlar, lafzı bir mânası birden fazla olan lafızlar olarak üç kısma ayırmış ve bunlardan Arap anlambilimi kavramlarından biri olan iştirâk (çok anlamlılık) olgusunu anlatan lafzı bir, mânası birden fazla olan lafızlardan sonra (bir lafzın iki zıt anlamı ihtiva etmesi anlamına gelen) ezdâd olgusundan müstakil olarak bahsetmemiştir. Bu durum ezdâdın varlığıyla ilgili bazı tartışmaların yaşanmasına neden olmuştur. Müşterek lafzın anlamlarıyla olan ilişkileri farklı durumlarda kendini gösterebilmektedir. Bu noktada iki veya daha fazla mânası olan çok anlamlı bir kelimenin anlamları birbiriyle bağdaştırılamayacak ve aynı yerde düşünülemeyecek şekilde birbirinden tamamıyla farklı, hatta birbirinin zıddı olabilmektedir. Diğer taraftan da bazen bu çok anlamlı kelimelerin anlamları biri diğerinin parçası olacak şekilde birbiriyle ilintili olabilir. Bu gerçekten hareketle kimileri müşterek lafızları yalnızca aralarında bir ilişki olmaması şartıyla kabul ettiklerinden ve zıt anlamlı kelimeler arasında da böyle bir ilişki, bağ var olduğundan ezdâdı iştirâk sınıfı içerisinde değerlendirmezken, kimileri de bu lafızların anlamları arasında herhangi bir bağın olmaması şeklinde bir şartı ileri sürmeyip müşterek lafızları genel olarak tek bir kelimenin birden çok anlamı taşıması şeklinde değerlendirmiş ve ezdâd olarak bilinen kelimeleri iştirâkın arasına dahil etmiştir. Modern döneme geldiğimizde ise klasik dönemde olduğu gibi bazı dil bilginleri ezdâdın iştirâkten ayrı olduğunu ifade ederken, bazıları da ondan bu olgunun bir cüz’ü olarak bahsetmiştir. Bazılarına göre bu kavram her ne kadar iştirâk olgusu içerisinde değerlendirilse de zamanla iştirakten bağımsız olarak (özellikle de günümüzde) ezdâd ismiyle çok sayıda eser kaleme alınmış ve bu konuda büyük bir literatür meydana gelmiştir. Bu çalışmada ezdâd kavramının tarihi gelişimi doküman analizi yönteminden faydalanılarak ortaya konulmaya çalışılacaktır.
Keywords
Abstract
For the first time, Sībawayhi (d. 180/796), one of the Arabic linguists, divided the words into three parts: words whose wordings and meanings are different, words whose wordings are different and meanings are the same, words whose wordings are the same and meanings are different. He did not mention the phenomenon of al-aḍdād (which means that a word contains two opposite meanings) separately after the words whose wordings are the same and whose meanings are different, which is one of the concepts of Arabic semantics called ishtirâq (polysemy), and this situation has caused some discussions. At this point, the meanings of a polysemous word with two or more meanings may be completely different or even opposite to each other in a way that cannot be reconciled with each other and cannot be considered in the same place. On the other hand, sometimes the meanings of these polysemous words may be related to each other in such a way that one is part of the other. From this point of view, while some do not consider the common words in the class of ishtirāq because they accept them only on the condition that there is no relationship between them and there is such a relationship and connection between words with opposite meanings, others do not put forward the condition that there is no connection between the meanings of these words, and they generally consider the common words as a single word carrying more than one meaning and include the words known as al-aḍdād in the class of ishtirāq. When we come to the modern period, as in the classical period, some linguists stated that al-aḍdād is separate from ishtirāq, while others mentioned it as a part of this phenomenon. Although according to some, al-aḍdād is considered within the phenomenon of ishtirāq, a large number of works have been written on aḍdād independently of ishtirāq over time, especially today, and a large literature has emerged on this subject.
