Author :
DOI : 10.29228/ASOS.66194
Year-Number: 2022-135
Yayımlanma Tarihi: 2022-12-02 12:58:50.0
Language : Türkçe
Konu : Tasarım
Abstract
Belgesel tarama yöntemi ile ulusal ve uluslararası yazılı ve görsel kaynakların incelendiği, tarihi süreçte farklı toplumlardaki pelerin kullanımının ve Türk giyinme kültürüne yansımalarının ortaya konmasının amaçlandığı bu tarihi araştırmada; Sümer Babil, Asur, İran, Mısır ve Sardunya ve Avrupa’daki birçok medeniyette antik dönemlerde yaygın olarak kullanıldığı görülen pelerinin milattan önceye tarihlendiği görülmüştür. 17. Yüzyıl ve sonrasında bostancıbaşı ve yeniçeri gibi devlet erkanının ve nadir de olsa padişahların bazılarının harmani/havrani adında bir pelerin türü kullandıkları, 18. Yüzyılda başlayan batılılaşma hareketleriyle birlikte batı modasının etkisiyle pelerin kullanımı 20 yüzyılın başlarında padişahlardan, orduya, saraydan halka kadar yayıldığı ve sembolik işlevleri ile giyinme kültürünün içinde yer aldığı tespit edilmiştir.
Keywords
Abstract
In this historical research, in which national and international written and visual sources are examined with the documentary scanning method, it is aimed to reveal the use of cloaks in different societies in the historical process and its reflections on Turkish dressing culture; It has been seen that the cloak, which was widely used in ancient times in Sumer, Babylon, Assyria, Iran, Egypt and Sardinia, and many civilizations in Europe, was dated to BC. In the 17th century and later, state officials such as bostancıbaşı and janissaries and some of the sultans, although rarely, used a type of cloak called blend/havrani, the use of cloaks spread from the sultans, the army, the palace to the public at the beginning of the 20th century, with the influence of western fashion, together with the westernization movements that started in the 18th century. It has been determined that it is included in the dressing culture with its symbolic functions.
Keywords
- Adıyeke, F.(2019).Eski Mısır’da Sosyal, Ekonomik ve Dini Hayat. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.Gazi Üniversitesi, Ankara.
- Amicis, E. (2010). İstanbul. (Özdem, F. çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Aktan, C. & Tutar, H. (2007). Bir Sosyal Sabit Sermaye Olarak Kültür. Pazarlama ve İletişim Kültürü Dergisi, Cilt 6, Sayı 20.s.1-11.
- And, M. (2019). 16. Yüzyılda İstanbul Kent-Saray-Günlü Yaşam. Akbank Kültür Yayınları: İstanbul.
- And, M. (1982). Osmanlı Şenliklerinde Türk Sanatları. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları: Ankara.
- And, M. (2018). Osmanlı Tasvir Sanatları 2: Çarşı Ressamları. YKY Yayınları: İstanbul.
- Anıl, Y. Şahin, & Gencer, M. (2006). Adli Sultan İkinci Mahmut Han. İstanbul: Kartaş yayınevi
- Argıt, İpşiroğlu B. (2022). Osmanlı İstanbul’unda Giyim Kuşam. Cilt 4. Erişim: 05.07.2022, https://istanbultarihi.ist/118-osmanli-istanbulunda-giyim-kusam
- Artaç Yıldırım, B. (2018). 18. Ve 19. Yüzyıl Osmanlı Halkları Kadın Giyim Kuşamının Kültürel Etkileşim Bağlamında Analizi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, Ankara.
- Anawalt P. Rieff (2007). The Worldwide History of Dress. London: Thames & Hudson.
- Bağcı, S.(2013). Presenting Vassal Kalender’s Works: The Prefaces of Three Ottoman Albums. Muqarnas, 30, s. 255-313.
- Batterberry, M.& Batterberry. A (1977). Moda: Tarihin Aynası. New York: Greenwich Evi.
- Boucher F. (1987). 20,000 Years of Fashion. N.Y: Harry N. Abrams, Inc.
- Böttcher Hans-Joachim (2022). Ein Religionskonflikt im 16. Jahrhundert, Erişim: 19.10.2022, https://www.sachsen-lese.de/streifzuege/geschichtliches/ein-religionskonflikt-im-16jahrhundert/
- Ceco S. ( 2013). Lale Devri Ressamı Van Mour’un Çizimleriyle Osmanlılar Kıyafet Albümü. İBB Kültür Aş. Yayınları.
- Cheng, A. (2018). History of Fashion Capes. (Erişim:19.09.2022 , https://crfashionbook.com/fashion-a25299543-history-of-capes-fashion/,
- Collaço, G. (2018). Albums of Conspicuous Consumption: A Composite Mirror of an 18th- Century, Collector’s World, Journal18, Issue 6 Albums, DOI: 10.30610/6.2018.3
- Çağman, F. (1993). Giyim Kuşam Kataloğu” Çağlar Boyu Anadolu’da Kadın. İstanbul: Kültür Bakanlığı Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürlüğü.
- Çetin,Ö. Hakan (2016). Onyedinci Yüzyıla Ait Kıyafet Albümlerinde Osmanlı Erkek Giyim- Kuşam. The Journal of Academic Social Science Studies, Number:53,s. 259 -271
- Davis, F. (1986). The Ottoman Lady: A Social History from 1718 to 1918, New York, etc: Greenwood Press.
- Doğan, Mehmet M. (2011). Giyim Kuşam ve Kültür İncelemeleri Üzerine Türk Romanı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Yeni Türk Edebiyatı Bilim Dalı, Ankara.
- D’Amato, R. (2015). “Old and New Evidence on the East-Roman Helmets from the 9th to the 12th centuries” in Acta Militaria Mediaevalia, XI, Kraków – Sanok – Wrocław 27157.Diken (1920) sayı:48: s.179.
- Elias, J. Jamal (2017). Mevlevi Sufis and the Representation of Emotion in the Arts of the Otto- man World, (Chapter 8:185-209). Affect, Emotion, and Subjectivity in Early Modern Muslim Empires, Edited by Kishwar Rizvi, London: Koninklijkle Brill NV,
- Güngör, S. (2017). İstanbul’un Tarihi Vanmour’la Yazılır, Tarih Dergi, Erişim: 19.10 2022, https://tarihdergi.com/i%CC%87stanbulun-tarihi-vanmourla-yazilir/
- Gürtuna, S. (1999). Osmanlı Kadın Giysisi. TC Kültür Bakanlığı Osmanlı Eserleri, Ankara.
- Güvenç, B. (1996). İnsan ve Kültür. İstanbul: Remzi Yay.
- Houston, Mary G. and. Hornblower, S., Florence (1920). Ancıent Egyptıan Assyrıan And Persıan Costumes And Decoratıons, Digitized by the Internet Archive in 2007 with funding from IVIicrosoft Corporation, Erişim: 29.09.2022, http://www.archive.org/details/ancientegyptianaOOhousuoft
- İbanoğlu, F. (2021) Şair Nigâr Hanım’ın ‘Günlük’lerinden ilhamla. Dergah dergisi, Kasım, sayı:38.
- İlbak, S.M. (2011-2012). Osmanlı’da Sosyal Hayat Modernleşmesinin Giyim Kuşama Etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tekstil Ve Moda Tasarımı Anasanat Dalı Tekstil Ve Moda Tasarımı Programı İstanbul.
- Keefe, Anna. R. (2016). Forgotten Fashions: Feather Pelerines of the Nineteenth Century.
- Koca, E. (2009). 18. ve 19. Yüzyıl Osmanlı Erkek Modası, Türk-İslam Mdeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi, 7,s. 63-81.
- Koca E., Koç F., Vural T. (2007).Kültürlerarası Etkileşimde Giyim Kuşam. 38. ICANAS Uluslararası Asya Ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi, 10-15 Eylül 2007, Ankara, 793-808.
- Koca, E. & Koç, F. (2014). Kıyafetnameler ve Ralamb’ın Kıyafet, Albümün’deki 17. Yüzyıl Osmanlı Toplumu Giysi Özelliklerinin İncelenmesi. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkishor Turkic, 9 (11), 371- 394.
- Koca, E. & Polat, G. (2021). II. Meşrutiyet Dönemi Kadın Dergilerindeki Batı Tarzı Giysi Üretimine Yönelik Bir İçerik Analizi. Journal Of Art and Human, 2021-5(1) s.22-32.
- Koca, E. & Öz C. (2020). Karşı Cinsle Özdeşleşmiş Giysileri Giyinme: Cross-Dressing Üzerine Bir Analiz. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 8, Sayı: 106, Temmuz 2020, S. 299-317.
- Koç, F. & Koca E.(2016). “Halk Giyim Kuşamının Yok Olmasına İlişkin Nedenler Ve Koruma Altına Alınması Gerekliliğinin 5n1k Yöntemi İle Analizi. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic,Volume 11/2, Winter 2016, p.755-778
- Koç, F., Koca, E., Vural, T. (2015-Aralık). Türk Kültüründe Gelin Ve Damat (Güvey) Giyimi. Türkiye Cumhuriyeti Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Aile Yazıları, 8.
- Koç F. & Koca E. (2009). Geleneksel Giysi Tarzlarının Değişimi ve Türk Modasının Oluşu- munda İstanbul. 7. Uluslararası Türk Kültürü Kongresi, 5-10 Ekim, Ankara. s.2167
- Koçu, R. E., (1967). Türk Giyim Kuşam ve Süslenme Sözlüğü, Sümerbank Yayınları, İstanbul.
- Kurhan, M.TÜ ( 1994 ). Eski Mısır Kraliyet Tanrısı Ptah. Belleten Dergisi, Cilt 58 - Sayı 222, 265-278, DOI: 10.37879/belleten.1994.265
- Küpeli, Ö. (2016). Revan Seferi'ne Götürülen Padişah Kıyafetleri. Cihannüma Tarih ve Coğrafya Araştırmaları Dergisi, Aralık Sayı II/2 ,s. 33-74
- Lattanzio, Giada (2022). Byzantıne, Early Byzantıne Perıod – 4th-7th Centurıes Eri- şim:20.09.2022, https://fashionhistory.fitnyc.edu/byzantine/
- Lewandowski E.J. (2011). The Complete Costume Dictionary, The Scarecrow press. Inc. Lanham Tronto Plymouth, UK.
- Mahir, B. (2012). Osmanlı Minyatür Sanatı. Kabalcı Yayınları: İstanbul.
- Mark, Joshua, J. (2017). Fashion and Dress in Ancient Egypt. World History Encylcopedia https://www.worldhistory.org/article/1037/fashion--dress-in-ancient-egypt/Mehasin (1908). cilt:1sayı:8:336.
- Neave, Dorina L. (2008). Sultan Abdülhamit Devrinde İstanbul’da Gördüklerim, (.Neşe Akın, çev.), İstanbul: Dergah Yayınları.
- Osman Hamdi Bey & Launay, Marie de, (1999). 1873 Yılında Türkiye’de Halk Giysileri, (Erol Üyepazarcı, çev.), Levant Times & Shipping Gazette Basımevi, İstanbul, 1873; Sabancı Üniversitesi, Aksoy Matbaacılık A.Ş., İstanbul.
- Öğülmüş, S. (2018). 18- 19. Yüzyılda Osmanlı Devleti’nde Terzilik, Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı Yakınçağ Tarihi Bilim Dalı, Eskişehir.
- Özendes, E. (2004). Sebah & Joaillier’den Foto Sabah’a Fotoğrafta Oryantalizm. Yapı Kredi Y.
- Peacock J. (2003), Costume 1066-1990s. London: Thames & Hudson,
- Pendergast, S. & T. Pendergast, (2004). Fashion, Costume and Culture. Volume: 5, The Gale Group, Farmington Hills.
- Poznanska A. (2021). European Women’s 16th And 17th Century Short Cloaks pp.1-22. https://athenaeum.baronyofmadrone.net/wp-content/uploads/2021/06/EuropeanWomens-Short-Cloaks-of-the-16th-and-Early-17th-Centuries.pdf
- Prown, J. (1982). Mind in Matter: An Introduction to Material Culture Theory and Method. Winterthur Portfolio, 17, pp. 1-19.
- Rachet, Guy et M.F. (1968). Dictionnaire de la civilisation i.gyptienne, Edité par larousse, Paris.
- Rauf ,M. (2003). Eylül. İnkılap Kitapevi: İstanbul.
- Russell Douglas A. (1983). Costume History and Style, N.J: prentice-hall,
- Sevim, M.(1997). Gravürlerle Türkiye VI-Giysiler Portreler 1, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayın- ları.
- Sevin, N. (1990). Onüç Asırlık Türk Kıyafet Tarihine Bir Bakış, Sevinç Matbaası: Ankara.
- Tekeli, S.(1999); Osmanlı Askeri Kıyafetleri, Osmanlı Ansiklopedisi içinde, (Cilt.11, s. 535- 539). Ankara.
- Tezcan, H., (1999). Topkapı Sarayı Müzesi Giyim Kuşam Koleksiyonu Saray Kıyafetleri. Ed. Güler Eren vd, Ankara, s. 515-528
- Tezcan, H. (2006). Osmanlı Sarayının Çocukları, Şehzadeler ve Hanım Sultanların Yaşamları, Giysileri. İstanbul: Mas matbaacılık.
- The Metropolitan Museum of Art Bulletin (1916). Vol. 11, No. 8 pp. 166-171 (6 pages) The Metropolitan Museum of Art, https://www.jstor.org/journal/metrmuseartbull Uzunçarşılı, İ. Hakkı,(1988). Osmanlı Devleti'nin Saray Teşkilâtı. Ankara
- Vural, T., Koç, F. & Koca, E. (2008). Yabancı Kültürlerin Osmanlı Giyim Kuşamına Etkileri,
- Vingopoulou, İoli (2022). Choıseul-Gouffıer, Marie Gabriel Florent Auguste de. Voyage pittoresque de la Grèce, Paris, J.-J. Blaise M.DCCC.XXII, [=1822], Erişim: 18.10.2022, https://tr.travelogues.gr/collection.php?view=120
- Von Kemnıtz, Eva-Maria (2011). Portugal And The Fashıon Of Turquerıes, 14th International Congress of Turkish Art, Paris, College de France 19 - 21 September, Edt. Frederic Hıtzel, (2013), pp. 841-846
- Yeğen, U. (2021). Sultan II. Mahmud’un Hastalığı ve İddialar, Anadolu Tarih, Erişim: 28.10.2022 https://anadolutarih.com/sultan-ii-mahmudun-hastaligi-ve-iddialar/
- Yılmaz, C., (2010). II. Mahmud Yeniden Yapılanma Sürecinde. İstanbul:Seçil Ofset.
- Yılmaz, F. (2022). İstanbul’da Siyasal Olaylar Kronolojisi (1453-1826), Büyük İstanbul tarihi, [Erişim, 20.10.2022] https://istanbultarihi.ist/40-istanbulda-siyasal-olaylar-kronolojisi1453-1826
- Yılmaz, D. (2011). Osmanlı dönemi 19. Yüzyıl modası ve değişimi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans tezi, Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tekstil Ve Moda Tasarımı Anasanat Dalı Tekstil Ve Moda Tasarımı Programı.
- Web1:Victoria & Albert Museum (2022). Cloak,
- https://collections.vam.ac.uk/item/O13922/cloak-unknown/adresinden erişildi. (ET:20.09.2022).
- Web2: Victoria & Albert Museum (2022). Cloak, https://collections.vam.ac.uk/item/O38438/cloak-unknown/adresinden erişildi. (ET:20.09.2022).
- Web3: Fashion Through Herstory 18th century (2022). Cloak,
- https://fashionthroughherstory.com/tag/cloak-pattern/ adresinden erişildi. (ET:20.09.2022).
- Web4: Metmuseum (2022). Cloakmid-19th century, https://www.metmuseum.org/art/collection/search/91031 adresinden erişildi.
- Web5: British Museum, https://www.britishmuseum.org/collection/object/W_1974-0617-0-13- 49-radresinden erişildi. (ET:20.10.2022).
- Web 6: Yaver Paşa kıyafet albümü https://www.sothebys.com/en/buy/auction/2020/travel- atlases-maps-and-natural- history/album-of-20-turkish-costume-watercolours-19th adresinden erişildi. (ET:20.10.2022).
- Web 7:Elinin hamuruna daktilonun mürekkebi karismis ilk kadin gazeteciler, https://www.fikriyat.com/galeri/edebiyat/elinin-hamuruna-daktilonun-murekkebikarismis-ilk-kadin-gazeteciler/8 adresinden erişildi. (ET:20.10.2022).
- Web 8: Fatma Aliye Hanım (Topuz), http://www.istanbulkadinmuzesi.org/fatma-aliye-hanim- topuz adresinden erişildi. (ET:20.10.2022).
- Web 10 : Cpa Grece salonıque "dame turque de l'arıstocratıe, https://collection-jfm.fr/p/cpa- grece-salonique-dame-turque-de-l-aristocratie-230497 adresinden erişildi. (ET:20.10.2022
