Author :
DOI : 10.29228/ASOS.52438
Year-Number: 2021-120
Yayımlanma Tarihi: 2021-09-14 22:56:01.0
Language : Türkçe
Konu : Spor Bilimleri
Abstract
Bu çalışmanın amacı serbest zamanlarını değerlendirmek isteyen “serbest zaman zanaatkârlarının” serbest zaman zanaatkârlığına yönelik kaynakları kullanım düzeylerinin belirlenebilmesi amacıyla Tsaur, Yen, Yang ve Yen (2020) tarafından geliştirilmiş olan Serbest Zaman Zanaatkârlığı Ölçeği’nin (SZZÖ) Türk kültürü için geçerlik ve güvenirliğinin test edilmesidir. Bu doğrultuda çalışma çeşitli kategorilerde serbest zaman etkinliklerine katılan (ev içi serbest zaman etkinlikleri, açık-kapalı alanlarda gerçekleştirilen serbest zaman etkinlikleri, doğa ve macera rekreasyonu etkinlikleri, sosyal ve kültürel serbest zaman etkinlikleri) ve yaşları 17 ile 75 arasında değişen 397 katılımcı üzerinde yürütülmüştür. Çalışmada kapsamında gerçekleştirilen AFA ve DFA analizleri sonucunda SZZÖ’nün 16 maddelik 4 faktörlü yapısı (yapısal serbest zaman kaynaklarının arttırılması, zorlu serbest zaman taleplerinin artırılması, sosyal serbest zaman kaynaklarının arttırılması, serbest zaman engellerinin azaltılması) için verilerin mükemmel uyum indeksleri gösterdiği belirlenmiştir. Sonuç olarak SZZÖ’nin 4 faktörlü 16 maddelik Türkçe versiyonunun serbest zaman katılımcılarının serbest zaman zanaatkârlığı kaynaklarını kullanım düzeylerinin belirlenebilmesi için kullanılabilecek geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğu belirlenmiştir.
Keywords
Abstract
The aim of this study is to test the validity and reliability of “Leisure Crafting” scale developed by Tsaur, Yen, Yang ve Yen (2020) within Turkish culture and to determine the level of leisure resources use of “leisure crafters” who would like to make use of their lesiure time. In this respect we conducted the study with 397 participants aged between 17 and 75 who participated in free time activities in various categories (indoor free time activities, outdoor and indoor leisure activities, nature and adventure recreation activities, social and cultural leisure activities). As a result of the EFA and CFA analyzes carried out within the scope of the study, it was determined that the data showed perfect fit indices for the 16-item 4-factor structure of Leisure Crafting Scale (increasing structural leisure resources, increasing demanding leisure demands, increasing social leisure resources, reducing leisure barriers). As a result, it has been determined that the Turkish version of the 4-factor, 16-item Turkish version of the Leisure Crafting Scale is a valid and reliable measurement tool that can be used to determine the level of use of leisure time crafting resources by leisure participants.
Keywords
- Zanaatkârlık (crafting) çalışmaları çoğunlukla mesleki veya örgütsel davranışa odaklanırken,çok az çalışma serbest zaman zanaatkârlığına odaklanmıştır (Petrou vd., 2017; Demerouti vd.,2020) Literatürde yer alan (Wrzesniewski ve Dutton 2001; Tims vd., 2012;) zanaatkârlık ve işkavramını temel alarak geliştirilen “serbest zaman zannatkarlığı” ölçeği aynı zamanda “serbestzaman zanaatkârlığı” olarak yeni bir kavramda literatüre kazandırılmıştır (Tsaur vd., 2020).Çalışmada çok boyutlu bir ölçme aracı olarak geliştirilen “serbest zaman zanaatkârlığı”ölçeğinin serbest zamanlarını değerlendirmek isteyen “serbest zaman zanaatkârlarının” serbestzaman kaynaklarını kullanım düzeylerinin belirlenebilmesi amacıyla Türk kültürü için geçerlikve güvenirliğinin test edilmiştir. Bu amaçla çalışmadan elde edilen bulgular bu bölümde tartışılmış ve yorumlanmıştır.
- İngilizce özgün formunda dört faktör ve toplam 23 maddeden oluşan SZZÖ’nün Türkkültürüne özgü faktör yapısının ortaya çıkarılması amacıyla gerçekleştirilen faktör analizisonuçları SZZÖ’nün orjinal ölçüm aracından farklı olarak 4 boyutlu 16 maddelik bir yapıyıdesteklediğini göstermiştir. Literatürde AFA yapılmayarak sadece DFA'nın keşif amaçlıkullanılması o kültürde DFA ile doğrulanan modelin en iyi model olduğunu göstermeyeceğigibi yanıltıcı sonuçlar ortaya çıkmasına neden olabilecektir (Schmitt, 2011). Bir ölçeğin yeni birdile çevrilmesi, yalnızca dilin değil, dilin, kültürün ve psikolojinin bir bütün olarak ele alınmasıgerektiği (van de Vijver ve Tanzer, 2004) düşüncesiyle mevcut çalışmada kültürelfarklılıklardan kaynaklanan değişimler göz önünde bulundurularak ilk olarak AFA yapılmışardından farrklı bir veri seti üzerinde DFA yapılmıştır. SZZÖ’ye ilişkin AFA ile ortaya çıkanyapının doğrulanması amacıyla yapılan DFA sonuçlarına göre ölçeğin özgün ölçekten farklı birmadde sayısı ile (16 madde ve 4 faktör) yapı doğrulanmıştır. Farklı bir kültürde yapılanuyarlama çalışmalarında yapıda değişiklik olması normaldir ve ortaya çıkabilecek olasımodellerde bu sayede AFA ile açıkça tanımlanabilir. Bu nedenle ölçek uyarlama çalışmalarındatutarlı bir sonuç elde etmek ve bir standart oluşturmak için kültürler ve diller arasındaki olasıfarklılıkların fark edilmesi için önce AFA ile başlanması ve ardından DFA ile yapınındoğrulanması önerilmektedir (Orçan, 2018). Nitekim çalışmada özgün ölçüm aracı ile maddesayısının azalması kültürel değişimin kanıtı niteliğindedir. SZZÖ’nün DFA sonrasında eldeedilen uyum indeksleri incelendiğinde, x2/sd değerinin 0 ile 3 arasında bir değer alması ortayaçıkan yapı ile ile veri arasındaki uyumun “mükemmel uyuma” karşılık geldiğini göstermektedir(Schumacher ve Lomax, 1996; Schermelleh, Engel ve Moosbrugger, 2003). Diğer uyumindeksleri (CFI; GFI; AGFI; NFI; TLI; RMSEA) incelendiğinde ölçeğin özgün yapısındakiuyum indeksleri ile (x2/sd= 3,12; CFI= ,95; GFI= ,93; AGFI= ,90; NFI= ,93; TLI= ,94;RMSEA= ,08; IFI=,95) Türk kültüründeki uyum indeksleri (x2/sd= 2,65; CFI= ,95; GFI= ,92; AGFI= ,90; NFI= ,92; TLI= ,94; RMSEA= ,06; IFI=,95) paralellik gösterdiği söylenebilir.
- Abdel Hadi, S., Bakker, A. B., & Häusser, J. A. (2021). The role of leisure crafting for emotionalexhaustion in telework during the covid-19 pandemic, Anxiety, Stress, & Coping, 1-15. https://doi.org/10.1080/10615806.2021.1903447
- Akçakanat, T., Uzunbacak, H. H., & Acar, O. K. (2019). İnsan kaynakları yöneticilerinin işbecerikliliklerinin işe adanmışlıkları üzerine etkisi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 10(17), 395-419. https://doi:10.26466/opus.513340
- Akın, A., Sarıçam, H., Kaya, Ç., & Demir, T. (2014). Turkish version of job crafting scale (JCS):The validity and reliability study. International Journal of Educational Researchers, 5(1), 10-15.
- Bakker, A. B., & Demerouti, E. (2007). The job demands-resources model: state of the art,Journal of Managerial Psychology, 22(3), 309–328. https://doi.org/10.1108/02683940710733115
- Balcı, V., & Yavaş Tez, Ö. (2019). Serbest zaman nostalji ölçeği (sznö): geçerlik ve güvenirlikçalışması. Sportif Bakış: Spor ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(2), 218-229. https://doi:10.33468/sbsebd.99
- Berg, J. M., Dutton, J. E., & Wrzesniewski, A. (2008). What is job crafting and why does itmatter? Center for Positive Organizational Scholarship, University of Michigan Theory- to-Practice Briefing, 1–8. https://doi.org/10.2139/ssrn.1295299
- Berg, J. M., Grant, A. M., & Johnson, V. (2010). When callings are calling: crafting work andleisure in pursuit of unanswered occupational callings. Organization Science, 21(5), 973- 994. https://doi.org/10.1287/orsc.1090.0497
- Büyüköztürk, Ş., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., Demirel, F. & Kılıç, E. (2013). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi
- Büyüköztürk, Ş. (2011). Sosyal Bilimler Için Veri Analizi El Kitabı: İstatistik, AraştırmaTasarımı, SPSS Uygulamaları ve Yorumlama. Ankara: Pegem.
- Brislin, R. W. (1970). Back-Translation for Cross-Cultural Research, Journal of Cross-Cultural Psychology, 1(3), 185-216.
- Brislin, R. W., Lanner, W. J. & Thorndike, R. M. (1973). Questionnaire Wording and Translation.İçinde; Cross Cultural Research Methods. (pp. 32-58) Chicago: John Willey & Sons.
- Campbell, D. T. & Russo, M. J. (2001). The Translation of Personality and Attitude Tests. Social Measurement. California: Sage Publications.
- Carney, C. L. (2018). Obscured Leisure: Crafting as Leisure for Stay-at-Home Mothers, Doctoral Dissertation, The University of Texas at Arlington.
- Cattell, R.B. (1978). The Scientific Use of Factor Analysis. New York: Plenum Press.
- Chen, I. S. (2020). Turning Home Boredom During the Outbreak of COVID-19 into Thriving atHome and Career Self-Management: The Role of Online Leisure Crafting, InternationalJournal of Contemporary Hospitality Management. https://doi.org/10.1108/IJCHM-06- 2020-0580
- Cox, R. H., Martens, M. P., & Russell, W. D. (2003). Measuring anxiety in athletics: the revisedcompetitive state anxiety inventory–2. Journal of Sport and Exercise Psychology, 25(4), 519-533. https://doi.org/10.1123/jsep.25.4.519
- Comrey, A.L., & Lee, H.B. (1992). A first course in factor analysis. Hillsdale, NJ: Erlbaum.
- Doğan, E. T. (2009) Kitap İncelemesi/Richard Sennet, Zanaatkar (Çev. Melih Pakdemir, İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 395, S.). Ankara Üniversitesi Sbf Dergisi, 65(02), 299-306.
- Etlik, H. A., Yildiz, K., & Yildiz, Y. (2019). Spor yöneticilerinin iş becerikliliği ve örgütselözdeşleşme düzeylerinin incelenmesi. Beden Eğitimi Ve Spor Bilimleri Dergisi, 13(2), 128-136.
- Field, A. (2009). Discovering Statistics Using SPSS: Book Plus Code for E Version of Text. SAGE Publications Limited.
- Fornell, C., & Larcker, D. F. (1981). Structural equation models with unobservable variables andmeasurement error: algebra and statistics. Journal of Marketing Research, 18(3):382-388. https://doi.org/10.2307/3150980
- Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., & Anderson, R. E. (2009). Multivariate Data Analysis. NJ: Prentice Hall.
- Karasar, N. (2012). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (24. baskı). Ankara: Nobel.
- Kerse, G. (2017). İş becerikliliği (job crafting) ölçeğini türkçe’ye uyarlama ve duygusal tükenmeile ılişkisini belirleme. İşletme Araştırmaları Dergisi, 9(4), 283-304. https://doi: 10.20491/isarder.2017.332
- Kerse, G. (2019). İş becerikliliği ve iş tatmini arasındaki ilişki: “işe ilişkin değişiklikler,memnuniyeti artırabilir mi?”. İnsan ve İnsan, 6(20), 205-218. https://doi.org/10.29224/insanveinsan.500958
- Kerse, G., & Babadağ, M. (2019). Dönüştürücü liderliğin iş becerikliliği üzerindeki etkisi:akademisyenler üzerinde bir uygulama. İş ve İnsan Dergisi, 6(2), 133-143. https:// doi:10.18394/ iid.504889
- Kline, P. (1994). An Easy Guide to Factor Analysis. New York: Routledge.
- Krathwohl, D. (1997). Methods of Educational and Social Science Research. New York: Longman.
- Fabringer, L.R., Wegener, D.T., MacCallum, R.C., & Strahan, E.J. (1999). evaluating the use ofexploratory factor analysis in psychological research. Psychological Methods, 4(3), 272- 299. https://doi.org/10.1037/1082-989X.4.3.272
- Kelly, C. M., Strauss, K., Arnold, J., & Stride, C. (2020). The relationship between leisureactivities and psychological resources that support a sustainable career: the role of leisureseriousness and work-leisure similarity. Journal of Vocational Behavior, 117, 103340. https://doi.org/ 10.1016/j.jvb.2019.103340
- Loehlin, J.C. (1998). Latent Variable Models: An Introduction to Factor, Path, and Structural Analysis (3rd ed.). Mahwah, NJ: Erlbaum.
- McDonald, R.P. (1985). Factor Analysis and Related Methods. Hillsdale, NJ: Erlbaum.
- Oruç, E. (2019). İş şekillendirmenin psikolojik iyi oluşa etkisinde işin anlamının aracılık etkisi. Sakarya Üniversitesi İşletme Enstitüsü Dergisi, 1(1), 24-28.
- Orçan, F. (2018). Exploratory and confirmatory factor analysis: which one to use first? Journal of Measurement and Evaluation in Education and Psychology, 9(4), 414-421.
- Osmanlı, U. (2017). Zanaatkârlığın tarihsel dönüşümü ve richard sennett’in zanaatkârlıkkavramı/historical transformation of craftsmanship and richard sennett’s concept ofcraftsmanhip. Journal of History Culture and Art Research, 6(3), 803-817. https://doi: 10.7596/taksad.v6i3.900
- Petrou, P., & Bakker, A. B. (2016). Crafting one’s leisure time in response to high jobstrain. Human Relations, 69(2), 507-529. https://doi.org/10.1177/0018726715590453
- Petrou, P., Bakker, A. B., & van den Heuvel, M. (2017). Weekly job crafting and leisure crafting:ımplications for meaning‐making and work engagement. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 90(2), 129-152. https://doi.org/10.1111/joop.12160
- Pöllänen, S., & Voutilainen, L. (2018). Crafting well-being: meanings and ıntentions of stay-at-home mothers' craft-based leisure activity. Leisure Sciences, 40(6), 617-633. https://doi.org/10. 1080/01490400.2017.1325801
- Preacher, K. J. & MacCallum, R.C. (2002). Exploratory factor analysis in behavioral geneticsresearch: Factor recovery with small sample sizes. Behavior Genetics, 32(2), 153-161.
- Schermelleh, E. K., & Moosbrugger, H. (2003). Evaluating the fit of structural equation models:tests of significance and descriptive goodness-of-fit measures. Methods of Psychological Research Online, 8(2): 23-74.
- Schumacher, R. E., & Lomax, R. G. (1996). A Beginner’s Guide to Structural Equation Modeling. New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates, Publishers.
- Sonnentag, S., & Fritz, C. (2007). The recovery experience questionnaire: development andvalidation of a measure for assessing recuperation and unwinding from work. Journal ofOccupational Health Psychology, 12(3), 204–221. https://doi.org/10.1037/1076- 8998.12.3.204
- Snir, R., & Harpaz, I. (2002). Work-leisure relations: leisure orientation and the meaning ofwork. Journal of Leisure Research, 34(2), 178-203. https://doi.org/10.1080/00222216.2002.11949968
- Stebbins, R. A. (2001). Serious leisure, Society, 38(4), 53–57. https://doi.org/10.1007/s12115- 001- 1023-8
- Tabachnick, B.G., & Fidell, L.S. (2001). Using multivariate statistics (4th ed.). Boston: Allyn & Bacon.
- Tims, M., Bakker, A. B., & Derks, D. (2012). Development and validation of the job craftingscale. Journal of Vocational Behavior, 80(1), 173–186. https://doi.org/10.1016/j.jvb.2011.05.009
- Toropainen, L. (2020). Leisure Crafting: The Outcome of Crafting for Mastery, Crafting forMeaning, Job Demands and Home Demands on Finnish Workers’ Subjective Vitality, Faculty of Social Sciences, Master’s Thesis of Social Policy, Tampere University.
- Tsaur, S. H., Yen, C. H., Yang, M. C., & Yen, H. H. (2020). Leisure crafting: scale developmentand validation. Leisure Sciences, 1-21. https://doi.org/10.1080/01490400.2020.1783728
- Ugwu, F. O. (2017). Contribution of perceived high workload to counterproductive workbehaviors: leisure crafting as a reduction strategy. Practicum Psychologia, 7(2), 1–17. https://doi.org/10.4324/9781315454818-5
- Uysal, B., Özçelik, G., & Uyargil, C. B. (2018). Bireysel iş yapılandırmanın sonuçları: bireysel işyapılandırmanın psikolojik sermaye ve işe adanmışlık üzerindeki etkisinin değerlendirilmesi. Yönetim Bilimleri Dergisi, 16(32), 651-666.
- van de Vijver, F., & Tanzer, N. K. (2004). Bias and equivalence in cross-cultural assessment: Anoverview. Revue Européenne de Psychologie Appliquée, 54, 119-135. https://doi:10.1016/j.erap.2003.12.004
- Yavuz, M., & Artan, İ. E. (2019). İş zanaatkârlığı (job craftıng) kavramı: türkçe iş zanaatkârlığıölçeği’nin geliştirilmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 20(1), 95- 125. https://doi: 10.24889/ifede.404744
- Worthington, R. L., & Whittaker, T. A. (2006). Scale development research: A content analysisand recommendations for best practices. The counseling psychologist, 34(6), 806-838.
- Wrzesniewski, A., & Dutton, J. E. (2001). Crafting a job: revisioning employees as active craftersof their work. The Academy of Management Review, 26(2), 179–201. https://doi.org/10.5465/ amr.2001.4378011
- Zhao, J. L., Li, X. H., & Shields, J. (2020). Optimizing the relationship between job autonomyand knowledge workers’ satisfaction: the roles of crafting and value congruence. Asia Pacific Journal of Human Resources. https://doi.org/10.1111/1744-7941.12278
- Türk Dil Kurumu, 2021 Web Erişim: 21.08.2021 https://sozluk.gov.tr/Leisure Crafting Scale Accepted and Rejected Item
