Author :
Abstract
Yapılan araştırmalara göre Türkiye’de en yaygın öğretim materyali ders kitaplarıdır. Bu nedenle öğrencilere eleştirel dinleme eğitimi vermenin en kolay yolu, bu beceriyi geliştirici etkinliklere ders kitaplarında daha fazla yer verilmesidir. Ortaöğretim Türk dili ve edebiyatı ders kitaplarında eleştirel dinleme etkinliklerine ne derece yer verildiğinin tespit edilmesini amaçlayan çalışmamızda Milli Eğitim Bakanlığı tarafından onaylanan ortaöğretim Türk Dili ve Edebiyatı ders kitapları için doküman incelemesi yöntemi kullanılarak her sınıf seviyesi için ayrı inceleme yapılmıştır. Ders kitapları üç uzman tarafından incelenmiş ve veriler yine alanında uzman üç araştırmacı tarafından ortak noktala incelenerek nesnel şekilde sunulmaya çalışılmıştır. Tüm sınıf seviyelerinde dinleme becerisine yalnızca, her ünitenin sonunda yer alan “sözlü iletişim” bölümünde yer verildiği görülmüştür. Bu bölümün dışında ders kitaplarının hiçbir bölümünde dinleme etkinliklerine rastlanmamıştır. Dinleme etkinliklerinde eleştirel dinleme söz konusu olduğunda etkinlik sayısı daha da azalmaktadır. Çağımızın dinlemeye/izlemeye dayalı mesaj bombardımanı düşünüldüğünde dinleme becerisini eleştirel boyutta geliştiren etkinliklerin sayısının artırılmasının gerekliliği ortaya çıkmaktadır
Keywords
Abstract
According to the research, the most common teaching material in Turkey is textbooks. Therefore, the easiest way to teach critical listening to students is to include more in textbooks for activities that enhance this skill. The aim of this study is to determine the extent to which critical listening activities are included in the secondary education Turkish language and literature textbooks and to examine the documents for the secondary education Turkish language and literature textbooks approved by the Ministry of National Education. The textbooks were examined by three experts and the data was examined in common by three researchers who were experts in the field and tried to be presented objectively. Listening skills at all grade levels were only given in the “Oral Communication” Section at the end of each unit. Apart from this section, there were no listening activities in any of the textbooks. The number of activities decreases further when it comes to critical listening in listening. When the message bombardment based on the listening / monitoring of our age is considered, it is necessary to increase the number of activities that critically improve the listening skills.
Keywords
- Akbıyık, C. (2002). Eleştirel düşünme eğilimleri ve akademik başarı. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Binbaşıoğlu, C. (1995). Özel Öğretim Yöntemleri. Ankara: Binbaşıoğlu Yayınevi.
- Cihangir, Z. (2004). Üniversite öğrencilerine verilen etkin dinleme becerisi eğitiminin dinleme becerisine etkisi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(2), 237-251.
- Çaylı, C. (2012). İlköğretim ikinci kademe Türkçe Dersi öğretmen kılavuz kitaplarındaki müs- takil dinleme metinlerine yönelik öğretmen uygulamalarının değerlendirilmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Erciyes Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kayseri.
- Çeçen, M. A. ve Çiftçi, Ö. (2007). İlköğretim 6. sınıf Türkçe ders kitaplarında yer alan metinle- rin tür ve tema açısından incelenmesi. Millî Eğitim, 173, s.39–49.
- Çifçi, M. (2001). Dinleme eğitimi ve dinleme eğitimini etkileyen faktörler. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2), s.165-177.
- Çifci, M., Erkek, G & Ellialtı, M. (2018). Bir İngilizce ve Türkçe 7. sınıf ders kitabının kaza- nımlar, kitap kurguları ve süreç haritaları bakımından incelenmesi, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(84), s.537-554.
- Durukan, E. (2011). Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin öğrenci görüşlerine göre değerlendi- rilmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 24 (1), 2011, s.209-216.
- Ekiz, D. (2015). Bilimsel araştırma yöntemleri, Ankara: Anı Yayıncılık.
- Göçer, A. (2008) İlköğretim Türkçe ders kitaplarının ölçme ve değerlendirme açısından ince- lenmesi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(1), s.197-210.
- Gürkaynak, İ., Üstel, F.& Gülgöz, S. (2003). Eleştirel Düşünme. İstanbul: Eğitim Reformu Giri- şimi
- Halis, İ., (2002). Öğretim teknolojileri ve materyal geliştirme. Ankara: Nobel Yayınları.
- Hiner, A. (2016). Critical listening: The key to effective comminication, WinthropUniver- sity,http://www2.winthrop.edu/login/uc/hmxp/files/CriticalListening-Hiner-2016.pptx
- Karabay, A. (2014). Dinleme metinlerinin sınıf içi uygulamaları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(3), s.81-94.
- Karadağ, Ö. (2012). Anlama becerileri açısından Türkçe Dersi Öğretim Programı’na (6, 7, 8. Sınıflar) eleştirel bir bakış, CÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 36(1), s. 97- 110.
- Karalı, Y. (2012). Eğitim fakültesi öğrencilerinin eleştirel düşünme eğilimleri: İnönü Üniversi- tesi Örneği (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İnönü Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
- Karatay, H. & Pektaş, S. (2012). Türkçe ders kitaplarının incelenmesine yönelik ölçek geliştir- me çalışması. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10, s. 183204.
- Kurt, B. (2008). Çocuk edebiyatı ürünlerinin temel dil becerisi olarak dinlemenin gelişimine etkisi. (Yüksek Lisans Tezi), Gazi Üniversitesi, Ankara.
- Küçük, S. (1996). Türkçe öğretiminde metin seçimi ve önemi. Dil Dergisi. 43, s. 10-14.
- Kürüm, D. (2002). Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme gücü. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
- Maden, S. ve Durukan, E. (2011). Türkçe öğretmeni adaylarının dinleme stillerinin çeşitli de- ğişkenler açısından değerlendirilmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3 (4), s.101-112.
- Melanlıoğlu, D. (2011). İlköğretim Türkçe Öğretim Programının “Dinleme Türleri” Bakımın- dan Değerlendirilmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(3), s.65-78.
- Melanlıoğlu, D. (2013). Ortaokuldaki dinleme eğitiminin niteliğine ilişkin fenomografik bir araştırma. Okuma Yazma Eğitimi Araştırmaları, 1 (1), s. 34-44.
- Munzur, F. (1999). Türk dili ve edebiyatı ders kitaplarında eleştirel düşünme eğitimi üzerine bir değerlendirme (edebiyat 1 ve 2 örnekleri). (Yayınlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Oflas, E. (2009). İlköğretim öğrencilerinde eleştirel düşünme becerisi düzeyinin incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.
- Ozil, Ş. & Tapan, N. (1991). Türkiye’nin ders kitapları, orta öğretim ders kitaplarına eleştirel bir yaklaşım. Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği Yayınları, İstanbul.
- Seferoğlu, S. & Akbıyık, C. (2006). Eleştirel düşünme ve öğretimi. H.Ü. Eğitim Fakültesi Der- gisi, 30, s. 193-200.
- Şen, Ü. & Boylu, E. (2017). Türkçeyi yabancı dil olarak öğretenlerin üstbilişsel okuma strateji- lerini kullandırma düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre değerlendirlimesi, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(60), s. 223-239
- Topçuoğlu, F. (2010). Türkiye ve İngiltere’de ilköğretim ikinci kademede kullanılan ana dili öğretimi ders kitaplarındaki beceri alanlarının karşılaştırılması (Doktora tezi), Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
- Yalçın, S. (1994). Metinden öğrenme ilkelerine göre hazırlanan ders kitabının öğrenci erişisine etkisi (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Programları ve Öğretim Bilim Dalı, Ankara.
- Yalçın, A. (2012). Türkçe öğretim yöntemleri yeni yaklaşımlar, Ankara: Akçağ Yayınları.
