ÇEVİRİBİLİMDE ‘PARADİGMA’ VE ‘TURN’ KAVRAMLARININ TÜRKÇE LİTERATÜRDEKİ KULLANIMLARI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME
Author :
Abstract
Avrupa’da teknolojik ve siyasi alandaki gelişmeler dünyada batı merkezli toplumsal bir dönüşüme yol açmıştır. Bunun sonucunda toplumun araştırılması gibi çalışmalar hız kazanmış ve sosyal bilimlerin mevcut yöntem ve bakış açısının yetersiz kalmasıyla sosyal bilim kavramının anlamsal sınırları genişlemiştir. Bilim anlayışının değişmesi ve toplumun odağa alındığı araştırmaların artmasıyla birlikte, disiplinlerarası çalışmalara ihtiyaç duyulmuş ve yeni bilim dalları ortaya çıkmıştır. Yeni bilim dalları terminolojik kullanımlarının çeşitlenmesine, farklılaşmasına neden olmaktadır. Bu süreçte, farklı kuram ve yöntemler çıkmakta ve alanın kendi bilim dili oluşmaktadır. Buna göre alan terminolojisinin oluşması da önemlidir. Bu çalışmanın amacı bunun öneminin farkında olarak, çeviribilimde terminolojik kullanımlardaki sorunlara dikkat çekmek ve bu sayede çeviribilim terminolojisi konusunda yapılacak çalışmalara katkı sağlamaktır. Bu amaçla bilimsel çalışmalarda sıkça karşılaşılan ‘paradigma’ ve ‘turn’ kavramlarının çeviribilimdeki kullanımları odağa alınmıştır. Bu çalışma kapsamında iki kavramın genel kullanımları ortaya koyulmuş ve çeviribilimdeki kullanımları doküman inceleme yöntemiyle irdelenip değerlendirilerek Türkçe literatürde bu kavramlarındaki kullanım sorunları somutlaştırılmıştır.
Keywords
Abstract
Rapid technological and political developments in Europe have globally resulted in a social transformation based on western civilization. The investigation of society has gained momentum, and the semantic boundaries of the social science concepts have broadened with the insufficiency of current methods and perspective. With the changes in the understanding of science and the increase of studies focusing on the society, interdisciplinary studies have become necessary and new study fields have emerged. New study fields have resulted in the diversification and differentiation of conceptual and terminological usages. In this process, different theories and methods emerge and the field establishes its scientific language. Thus the formation of the field terminology gains significance. The current study aims to draw attention to the problems in the terminology usages in the translation studies and thus contribute to future studies on the translation studies terminology. The usages of the ‘paradigm’ and ‘turn’ concepts in the translation studies literature, which are frequently encountered in scientific studies, are focused. The general usages of these two concepts have been presented, analyzed with the document analysis method and the usage problems encountered in the paradigm and turn concepts in the Turkish literature have been presented.
Keywords
- Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S., Yıldırım, E. (2004). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. Sakarya: Sakarya Kitabevi.
- Berk, Ö. (2005). Kuramlar Işığında Açıklamalı Çeviribilim Terimcesi . İstanbul: Multilingual Yayınları .
- Bozkurt, S. (2014). Touched Translatıons In Turkey: A Femınıst Translatıon. Moment Dergisi, 1(1), 104-124.
- Bulut, A. (2008). Basından Örneklerle Çeviride İdeoloji/İdeolojik Çeviri. İstanbul : Multilingual Yayınları.
- Bonnell, V.E., Hunt, L. (1999). Beyond the Cultural Turn: New Directions in the Study of Society and Culture. California: University of California Press.
- Capra, F. (1996). The Web of Life: A new Scientific Understanding of Living Systems. New York: Anchor.
- Covey, S. (2016). Ektili İnsaların 7 Alışkanlıkları (48 b.). İstanbul: Varlık Yayınları.
- Demez, N. (2014). Türkiye’de Çeviribilimin Gelişimi Açısından Paradigma Kavramı ve Değişiminin Yansımaları. İstanbul Üniversitesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi.
- Dönmez, S. (2004). Orta Çağ Felsefesi’ni Anlamada Dilbilimsel Yönelim. Bilimname Dergisi , 201-210.
- Edebiyatın Omzundaki Melek: Edebiyatın Tarihle İlişkisi Üzerine Yazılar: Yayına Hazırlayan Zeynep Uysal, Değerlendiren Abdulhamit Kırmızı http://insanvetoplum.org/content/6-sayilar/2-2/8-d0001/abdulhamit-kirmizi.pdf Erişim Tarihi: 13.08.2018
- Ersoy, H. (2011). Çevirinin Üst Alan (Çeviribilim) Ve Alt Alan (Yazılı Çeviri, Sözlü Çeviri)Adlarının Terminoloji Kurallarıaçısından İncelenmesi. Dil Dergisi , 36-52.
- Eruz, S. (2008). Akademik Çeviri Eğitimi-Çeviri Amaçlı Metin Çözümlemesi. İstanbul : Multilingual Yayınları.
- 8 http://www.mtb.hacettepe.edu.tr/iss2014/dosyalar/Terminoloji.pdf
- Güneş, B. (2003). Paradigma Kavramı Işığında Bilimsel Devrimlerin Yapısı ve Bilim Savaşları: Cephelerdeki Fizikçilerden Thomas S. Kuhn ve Alan D. Sokal. Türk Eğitim Bilimleri Degisi, 1(1), 23-44.
- Gürçağlar, Ş. T. (2011). Çevirinin ABS'si. İstanbul : Say Yayınları.
- Gürçağlar, Ş. T. (2015). Kapılar Çeviri Tarihine Yaklaşımlar. İstanbul : Scala Yayıncılık.
- Hamberger, E. (2016). Kommunikation und Erkenntnis: Grundzüge einer fächerübergreifenden und transkulturellen Kontextualisierung. Münih : Karl Albert Verlag .
- Hira, İ. (2005). Değişen Paradigma ve Medeniyetler Ekseninde Yeniden Yapılanma Önerileri. Liberal Düşünce 3 Aylık Dergi, 311-329.
- Hira, İ. (2011). Wallersteın: Sosyal Bilimlerde Yeni Bir Paradigma İhtiyacı. Bilgi Ekonomisi ve Yönetim Dergisi, VI(I), 177-190.
- Hira, İ. (2017). Paradigma Değişimleri . Sakarya : Değişim Yayınları .
- Holmes, J. (2012). Çeviribilimin Adı ve Doğası . M. Rıfat içinde, Çeviri Seçkisi II, Çeviri(bilim) Nedir? (s. 107-120). İstanbul : Sel Yayıncılık .
- Karaca, Z. (2011). Disiplinlerarası Bağlamda Çeviribilim ve Sosyoloji . F. Ş. Sakine Eruz içinde, Çeviribilimden Kesitler (Turgay Kurultay'a Bir Armağan) (s. 350-363). İstanbul : Multilingual Yayınları.
- Köksal, D. (2008). Çeviri Eğitimi Kuram ve Uygulama. Ankara : Nobel Yayın Dağıtımı .
- Liu, L. (2010). Cultural Turn of Translation Studies and Its Future Development. Journal of Language Teaching and Research, 1(1), 94-96.
- Medick, B. (2010). Cultual Turns Neuorientierung in den Kulturwissenschaften. Berlin: Rowolths Enzyklopaedie.
- Odacıoğlu, M. C. (2017). Çeviribilimde Yerelleştirme Paradigmasına Doğru . Ankara: Gece Kitaplığı.
- Öner, İ. B. (2001). Çeviribilim Terimleri Sözlüğü. İstanbul : Sel Yayıncılık .
- Özer, A. U. (2016). Sosyal Bilimlerde Duygulanımsal Dönüşün Felsefi Arka Planından Bakarak Duygulanımı Anlamak. Felsefe ve Toplumsal Bilimlerde Diyaloglar, 9(1), 28-46.
- Punch, K. (2014). Sosyal Araştırmalara Giriş: Nicel ve Nitel Araştırmara Giriş. Ankara : Siyasal Kitapevi
- Yıldız, R., Hira, İ. (2010). Sosyal Bilimlerde Yöntem Tartışmaları Bağlamında Kuhn Ve Rothacker. Akademik İncelemeler Degisi, 5(2), 133-153.
- Köktürk, Ş., Odacıoğlu, M. C. (2014). Türkçe Literatürde Çeviribilim Alanını Belirten Terim(ler) ve Bu Terim(ler)in Kapsamları Üzerine Bir Değerlendirme. Turkish Studies, 9(9), 753-769.
- Şan, F. (2014). Disiplinlerarasılık Açısından Bir Bilim Dalı Olarak Çeviribilim. Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çeviribilim Anabilim Dalı.: Yayımlanmamış Doktora Tezi.
- Şan, F., Demez, N. (2018). Kültürlerarası Çalışmalar. E. A. Filiz Şan içinde, Prof. Dr. İlyas Öztürk'e Armağan (s. 221-234). Sakarya : Sakarya Üniversitesi Yayınları .
- Şimşek, F. (2013). Kültürbilim Alanında Yaşanan Kültürel Dönüşümlerin Kültür Odaklı Çeviri Kuramlarına Etkisi. Türk Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi(2), 258264.
- Terminoloji Çalışması: http://www.mtb.hacettepe.edu.tr/iss2014/dosyalar/Terminoloji.pdf Erişim Tarihi: 26.12.2019
- Topdemir, H., Unat, Y. (2009). Bilim Tarihi. Ankara : Pagem Akademi.
- Töpfer, C. (2010). Der Cultural Turn in der Geographie. Grin Verlag .
- Türkdoğan, O. (2009). Bilimsel Araştırma Metodolojisi . İstanbul : Timaş Yayınları.
- Vardar, A. (2012). Çeviribilimde sömürgecilik-sonrası dönemeç: Çeviriyle sömürgeleştirilenin çeviriyle özgürleştirilme çabası. Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Batı Dilleri ve Edebiyatları Anabilim Dalı, Çeviri Bilim Dalı.: Yayımlanmamış Doktora Tezi.
- Yazıcı, M. (2011). Çeviribilimde Araştırma. İstanbul : Multilingual Yayınları.
- Yıldırım, A., Şimşek, H.(2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
