Author :
Abstract
Hikmet kavramı birçok dil ve kültürde, ilim, insanı cehaletten alıkoyan faydalı söz, iyi, güzel ve akıllıca karar vermek manasına gelmektedir. Kur’an-ı Kerim’de geçen hikmet kavramı ise insanları kemâle eriştiren bilgi, peygamberlik, akıl, ilim gibi manaları kapsamaktadır. Hadislerde Hz. Peygamberin hikmeti, mümininin yitiği olarak işaret etmesi de hikmetin İslam kültür ve medeniyetinde ki önemine dikkat çeken, bir başka diğer yönüdür. İslam felsefesi tarihinde hikmet kavramı çoğu zaman felsefe ile eşdeğer görülmüş ve birbirinin yerine kullanılmıştır. İbn Sina, Uyûnü’l-Hikme ve Esrâru’l-Hikmeti’l-Meşrıkıyye adlı iki önemli eserinde hikmet terimini doğrudan felsefe anlamında kullanmaktadır. İbn Rüşd, Faslu’l Maḳal adlı eserinde felsefeyi hikmet kavramı başlığı altında ele almış, felsefe ve hikmeti aynı kaynaktan beslenen süt kardeşler olarak nitelendirmiştir. Bu çalışma, hikmetname türü örneklerinden İbrahim Bali’ye ait bilinen ilk Hikmetname ile, Safî’nin Divanı’ndaki hikmetname bölümleri, Keşiş Efraim’in Hekmetname adlı eseri ve Muhammedî Reyşehri’fnin Hikmetnâme-i Lokman isimli çalışmasını ele almaktadır. Araştırma kapsamında, söz konusu eserlerde İslam felsefesine ilişkin kavramların nasıl işlendiği değerlendirilecektir. Bu bağlamda, çalışma, hikmetname türündeki eserlerde felsefi düşüncenin izlerini takip etmeyi amaçlamaktadır.
Keywords
Abstract
In many languages and cultures, the concept of wisdom signifies knowing, knowledge, beneficial words that protect humans from ignorance, and making good, beautiful, and wise decisions. The concept of wisdom mentioned in the Quran encompasses meanings such as knowledge that leads people to perfection, prophethood, intellect, and science. The fact that the Prophet pointed out wisdom as the "lost property of the believer" in the Hadiths is another aspect drawing attention to the importance of wisdom for Islamic culture and civilization. In the history of Islamic philosophy, the concept of wisdom has been used interchangeably with philosophy as an equivalent. Indeed, Ibn Sina uses wisdom instead of philosophy in two of his important works, Uyunu'l-Hikme and Esrarul-Hikmeti'l-Meşrıkıyye. Ibn Rushd also addressed philosophy under the title of the concept of wisdom in his work named Faslu'l Makal, stating that philosophy and wisdom feed from the same source and are foster siblings. Our study covers evaluations made on concepts belonging to Islamic philosophy found in these works by examining the first known Hikmetname belonging to Ibrahim Bali, Hikmetname sections from the Divan of Safi, the work named Hikmetname by Monk Ephraim, and the work named Hikmetname-i Lokman by Muhammedi Reyşehri, which are examples of hikmetnames. In this context, our research is an investigation conducted to seek traces of philosophical thought in works named hikmetname.
