Author :
Abstract
Bu çalışma, erken Cumhuriyet döneminin endüstri mirası yapılarından biri olan Konya Tekel Binası’nın yeniden işlevlendirilmesi ile yapıda meydana gelen değişimleri, uluslararası koruma ilkeleri ve ulusal mevzuat çerçevesinde incelemektedir. Araştırma, yapıların korunmasında yalnızca fiziksel devamlılığın değil, işlevsel ve kültürel sürekliliğin de sağlanması gerektiği anlayışına dayanmaktadır. Araştırmada, Nizhny Tagil Tüzüğü (2003), Dublin İlkeleri (2011), TICCIH Endüstri Mirası Rehberi (Douet, 2016) ve ICOMOS Türkiye Mimari Mirasın Korunması Tüzüğü (2013) gibi uluslararası bildirgeler ve tüzükler temel alınarak bir değerlendirme modeli oluşturulmuştur. Bu kapsamda; iki eksenli değerlendirme tablosu geliştirilmiş ve uluslararası koruma belgelerinden türetilen “yeniden işlevlendirme” ve “teknik müdahale” başlıklarına ayrılmıştır. Model; uluslararası çalışmalardan elde edilen, özgünlük, bütünlük, uyumlu işlev, sosyo-kültürel sürdürülebilirlik ve geri döndürülebilirlik gibi yeniden işlevlendirme ölçütlerinin yanı sıra, minimum müdahale, yapısal uyum, görsel-mekânsal uyum, malzeme uyumu, enerji verimliliği ve belgeleme gibi teknik müdahale kriterlerini kapsamaktadır. Plan okumaları, saha gözlemleri, fotoğraf dokümantasyonu ve arşiv verileri bu kriterler doğrultusunda nitel analiz yöntemiyle değerlendirilmiştir. Elde edilen bulgular, yapının özgün cephe karakteri ve mekânsal bütünlüğünün korunduğunu; yeni işlevlerin yapıya sosyo-kültürel sürdürülebilirlik kazandırdığını göstermektedir. Teknik müdahaleler, büyük ölçüde yapının strüktürel dengesini koruyacak biçimde gerçekleştirilmiştir. Çalışma, endüstri mirası yapılarında yeniden işlevlendirme ve teknik müdahalelerin bütüncül biçimde değerlendirilmesine yönelik tekrarlanabilir bir analitik model önermekte; literatüre metodolojik ve uygulamalı düzeyde katkı sağlamaktadır. Ayrıca, Konya Tekel Binası’nı uluslararası koruma belgelerine dayalı iki eksenli bir model ile sistematik biçimde değerlendiren akademik literatürdeki ilk bütüncül analizlerden biri olması bakımından özgündür.
Keywords
Abstract
This study examines the adaptive reuse of the Konya Tekel Building, one of the industrial heritage structures of the early Republican period, and the changes that occurred on the structure, within the framework of international conservation principles and national legislation. The research is based on the understanding that not only physical continuity but also functional and cultural continuity should be ensured in the conservation of buildings. In the research, an assessment model was created based on international declarations and statutes such as the Nizhny Tagil Charter (2003), the Dublin Principles (2011), the TICCIH Industrial Heritage Guide (Douet, 2016) and the ICOMOS Turkey Architectural Heritage Protection Charter (2013). In this scope, a two-axis assessment table was developed and divided into the headings of "adaptive reuse" and "technical intervention" derived from international conservation documents. The model incorporates adaptive reuse criteria derived from international studies, such as authenticity, integrity, harmonious function, socio-cultural sustainability, and reversibility, as well as technical intervention criteria such as minimal intervention, structural harmony, visual-spatial harmony, material compatibility, energy efficiency, and documentation. Plan readings, field observations, photographic documentation and archive data were evaluated in line with these criteria using qualitative analysis method. The findings obtained show that the original façade socio-cultural sustainability to the building. Technical interventions were carried out to a large extent in a way that preserved the structural balance of the building. The study proposes a replicable analytical model for the holistic evaluation of reuse and technical interventions in industrial heritage structures, contributing to the literature at both the methodological and practical levels. It is also unique in that it is one of the first holistic analyses in the academic literature to systematically evaluate the Konya Tekel Building using a two-axis model based on international conservation documents.
