Author :
Abstract
Bu çalışma, temsili demokrasinin Türkiye’de yaşadığı temsil krizini siyasal partilerin tüzükleri üzerinden inceleyerek aday belirleme süreçlerinde yaşanan demokratik meşruiyet sorununu ele almaktadır. Çalışmanın temel amacı, temsili demokrasi pratiklerinin aday belirleme süreçlerinde giderek artan merkezileşme eğilimini görünür kılmak; söz konusu eğilimin temsilin niteliğiyle birlikte yasama–yürütme ilişkileri ve parti içi demokratik işleyiş üzerinde nasıl bir etki yarattığını çözümlemek ve bu çerçevede daha katılımcı ve demokratik bir aday belirleme yöntemine yönelik politika önerileri geliştirmektir. Çalışmada temsili demokrasinin eleştirilere maruz kalan zayıf yönleri siyasi partilerden kaynaklı kriz dinamikleri ile açıklanmaya çalışılmıştır. Daha sonra 28. dönem Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde temsil edilen siyasi partilerin tüzükleri incelenerek milletvekili aday belirleme mekanizmaları karşılaştırmalı biçimde analiz edilmiştir. Çalışmada literatür taraması ile siyasal parti tüzüklerinin metin çözümlemesine dayalı betimleyici analiz yöntemi kullanılmıştır. Ayrıca çalışmayı desteklemek amacıyla uluslararası göstergelerden yararlanılmıştır. Araştırma bulguları, Türkiye’deki siyasi partilerin tüzüklerinde aday belirleme açısından yöntem çeşitliliği bulunduğunu ancak hangi yöntemin uygulanacağına ilişkin kararın parti merkezlerine bırakıldığını ve aday belirlemede lider sultasının kurumsallaştığını göstermektedir. Çalışma, demokrasinin vazgeçilmez unsuru olan siyasal partilerin demokratik ilkelere sıkı sıkıya bağlı olması beklenirken şeffaflık eksikliği, katılım düşüklüğü ve kontenjan uygulamaları nedeniyle toplumun geniş kesimlerinin temsilinde yetersiz kaldıklarını ortaya koymaktadır. Bu nedenle Türkiye’de parti içi demokrasinin güçlendirilmesi için ön seçimlerin yaygınlaştırılması ve bağlayıcı hale getirilmesi, lider ve merkez kontenjanlarının sınırlandırılması, üye kayıt sistemlerinin sağlıklı bir şekilde düzenlenmesi, yerel teşkilat üyelerinin aday belirleme süreçlerine etkin biçimde dahil edilmesi gerekliliği vurgulanmıştır.
Keywords
Abstract
The present study examines the crisis of representation experienced by representative democracy in Turkey through the bylaws of political parties and addresses the problem of democratic legitimacy in the candidate selection processes. The main purpose of the study is to make visible the increasing centralization trend in candidate selection processes of representative democracy practices; to analyse how this trend affects the quality of representation, legislative–executive relations, and intra-party democratic functioning; and to develop policy recommendations for a more participatory and democratic candidate selection method within this framework. In this study, the weak aspects of representative democracy that are subject to criticism are tried to be explained by the crisis dynamics originating from political parties. Subsequently, an examination was conducted of the bylaws of the political parties represented in the 28th term Turkish Grand National Assembly, with a comparative analysis of their parliamentary candidate selection mechanisms. The study employed a descriptive analysis method based on a literature review and textual analysis of political party statutes. Additionally, international indicators were used to support the study. Research findings show that there is a diversity of methods in the bylaws of political parties in Turkey in terms of candidate selection, but the decision on which method to apply is left to the party headquarters and the leader's authority in candidate selection has become institutionalized. The study reveals that, while political parties, which are indispensable elements of democracy, are expected to adhere strictly to democratic principles, they fall short in representing large segments of society due to lack of transparency, low participation and quota practices. To strengthen intra-party democracy in Turkey, primary elections should be widespread and binding, leader and centre quotas should be limited, member registration systems should be organised well, and local organisation members should be included in candidate selection processes.
