Author :
Abstract
Mental sözcüğü, en genel tanımlamayla zihinle ilgili olan şey demektir. Dil, insanın soyut düşünebilen bir varlık olduğunun en güzel ispatıdır. Bu soyut düşünce becerisi insanın dünya üzerindeki yaşam tecrübesine bağlı olarak dil unsurlarına yansımıştır. Mental fiiller, duyum-algı-tepki aşamalarından oluşmaktadır. Tepki, dıştan gözlenebileceği gibi sadece uyarılanın zihninde de tezahür edebilir. Mental fiiller, başta psikiyatri olmak üzere tıp biliminin uzun yıllar dikkatini çekmiş ve nicel araştırmalar yapılmıştır. Son yıllarda dilbilimciler gerek tez gerekse makale boyutunda mental fiiller ile ilgili çalışmalar yapmaktadır. Bir dilin gelişmişliği soyut kavramları karşıma gücü ile değerlendirilebilir. Türkçe, soyut kavramları karşılamak bakımından gelişmiş bir dildir. Bu çalışmada, Karluk Grubu Türk lehçelerinden Yeni Uygur Türkçesindeki mental fiiller incelenmiştir. Mental fiillerin tespitinde Yeni Uygur Türkçesi Sözlüğü, Türkçe-Uygurca Sözlük ve Yeni Uygur Türkçesi Grameri adlı eserlerden faydalanılmıştır. Yeni Uygur Türkçesindeki mental fiiller; duyu fiilleri, idrak fiilleri ve duygu fiilleri olmak üzere üç ana başlığa ayrılmıştır. Yapılan bu çalışma ile Yeni Uygur Türkçesinde mental fiillerin tespitine katkı sağlamak, Türkçenin soyut kavramları karşılama gücünü nitel verilerle ortaya koymak amaçlanmıştır
Keywords
Abstract
The word mental, in its most general definition, means something related to the mind. Language is the best proof that humans are creatures that can think abstractly. This abstract thinking skill is reflected in the elements of language depending on human life experience on earth. Mental verbs consist of sensation-perception-reaction stages. The reaction can be observed externally or can only manifest in the mind of the person being stimulated. Mental verbs have attracted the attention of medical science, especially psychiatry, for many years and quantitative research has been conducted. In recent years, linguists have been working on mental verbs both in theses and articles. The sophistication of a language can be evaluated by its ability to represent abstract concepts. Turkish is an advanced language in terms of meeting abstract concepts. In this study, menta verbs in New Uyghur Turkish, one of the Karluk Group Turkish dialects, were examined. Yeni Uygur Türkçesi Sözlüğü, Türkçe-Uygurca Sözlük and Yeni Uygur Türkçesi Grameri was used to determine mental verbs. Mental verbs in New Uyghur Turkish; It is divided into three main headings: sense verbs, perception verbs and emotional verbs. The aim of this study is to contribute to the detection of mental verbs in New Uyghur Turkish and to reveal the ability of Turkish to meet abstract concepts with qualitative data.
