Author :
Abstract
Kentler, içerisinde kültürel, ekonomik ve sosyal çeşitlilik barındıran, kırsala göre daha yüksek yaşam standartları sunan yerleşim yerleridir. Kentler özellikle kalabalık insan nüfusunu barındırdıklarından dolayı genişleme politikasını sıklıkla uygulamaktadırlar. Böylece yeni yapılar, yeni mekânlar ve yeni yollar inşa edilmektedir. Kent belleğinin inşasında önemli birer simge olan bu yapılar, kentli için birer hafıza mekâna dönüşmektedirler. Hafıza mekânlar, kentlinin anılarını barındıran, kentli için bir kimlik bileşenine dönüşen mekânları tanımlamaktadır. Bu mekânların yıkımları, değişim ve dönüşümleri doğal olarak kentsel belleğe zarar vererek, kent kimliğinin unutulmasına neden olmaktadır. Kentlerin dönüşümlerini sağlayan çeşitli müdahaleler, kentin özgün kimliğini kaybetmesine yol açarken, yeni yerler de kentin tarihsellik boyutunda ve kentsel belleğin sürekliliğine zarar vermektedir. Muş ili bu bağlamda hem bulunduğu coğrafik konumdan hem de tarihsel geçmişinden kaynaklı farklı etnik ve dinsel grupları bünyesinde barındırmış, ancak zaman içinde bu çeşitliliği yitirmiş bir kenttir. Bu çalışma, Muş kenti özelinde kentlinin hatıralarını barındıran ancak zamanla değiştirilmiş, dönüştürülmüş veya yıkılmış hafıza mekânların eski ve yeni fotoğraflarını karşılaştırarak analiz etmeyi amaçlamaktadır. Analiz sonucunda hafıza mekânların kent ve kentli için öneminin ortaya çıkartılması, hafıza mekânların kent ve kentli için korunmasının ekonomik, kültürel ve sosyal değerine vurgu yapılması hedeflemektedir.
Keywords
Abstract
Urbans are settlements that contain cultural, economic, and social diversity and offer higher living standards than countries. Cities frequently apply the expansion policy, mainly because they have large populations of people. Thus, new structures, spaces, and roads are being built. These structures, which are important symbols in the construction of urban memory, turn into memory spaces for the citizens. Memory spaces define the spaces that contain the memories of the citizens and turn into an identity component for the citizens. The destructions, changes, and transformations of these places naturally damage the urban memory and cause the urban identity to be forgotten. While various interventions that ensure the transformation of urbans cause the city to lose its original identity, new places also damage the historical dimension of the urban and the continuity of urban memory. In this context, the province of Muş has incorporated different ethnic and religious groups due to both its geographical location and historical past, but it is a city that has lost this diversity over time. This study aims to analyze the old and new photographs of the memory spaces, which contain the memories of the citizens but have been changed, transformed, or destroyed over time, in the city of Muş, by comparing them. As a result of the analysis, it is aimed to reveal the importance of memory spaces for the city and its inhabitants, and to emphasize the economic, cultural, and social value of preserving memory spaces for the urban and its inhabitants.
Keywords
- Alican, M. (2021). "Bir Giriş: Taşra Olarak Muş’un Tarihi". M. A. Murat Alanoğlu (Ed.), Muş Tarihi içinde. İstanbul: İdeal Kültür Yayıncılık.
- Aslan, S., & Kiper, P. (2016). Kimlik ve Bellek Sorunu Sarmalında Kentler: Amasra Kenti Örneğinde Fırsatlar ve Tehditlerin Değerlendirilmesi. İdeal Kent Dergisi, 7(20), 881-905.
- Asmann, J. (2015). Kültürel Bellek Eski Yüksek Kültürlerde Yazı, Hatırlama ve Politik Kimlik. Çev. Ayşe Tekin, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Aykan, G. (2017), Muş Sancağı, Doğu Anadolu Kalkınma Ajansı Yayınları, Ankara.
- Bal, H. (2006). Kent Sosyolojisi, Isparta: Fakülte Kitapevi Yayınları.
- Birol, G. (2007). Bir Kentin Kimliği ve Kervansaray Oteli Üzerine Bir Değerlendirme. Arkitekt Dergisi (514), 46-54.
- Çakır, H., & Gönül, B. Y. (2015). Tarihi Yapılarda Mekânsal Belleğin Korunması: İzmit Seka Selüloz ve Kâğıt Fabrikasının Dönüşümü. Beykent Üniversitesi Fen Ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 2(8), 85-110.
- Depeli, G. (2010). Görsellik ve Kültürel Bellek İlişkisi: Göçmenin Evi. Kültür ve İletişim, 2(13), 9-39.
- Dökmen, Z. Y. (2014). Toplumsal Cinsiyet, Sosyal Psikolojik Açıklamalar. İstanbul: Remzi Kitapevi.
- Eser, M. (2014). Muş İsminin Menşei Üzerine Bir Değerlendirme. Ekev Akademi Dergisi, 18(58), 211-228.
- Gözükızıl, A. C., (2022), Kentsel Dönüşüm ve Devingen Gruplar, Ötelenenler, Kabullenenler, Ayrılanlar, Ankara: Akademisyen Yayınları.
- Greenwood, T. (2016). Social Change in Eleventh-Century Armenia: The Evidence From Taron. J. Howard-Johnston, (Ed.), The Transformation of Byzantium: Social Change in Town and Country in the Eleventh Century içinde Oxford: Oxford University Press.
- Hovannisian, R. G. (2016). Ermeni, Pağeş/Bitlis ve Daron/Muş. R. G. Hovannisian, (Ed.), Bitlis ve Muş Tarihi Kentler ve Ermeniler içinde İstanbul: Aras Yayınları.
- Keskin, N. (2014). Kentlerde Yeni Bellek Mekânları: Kent Müzeleri, Kıbrıs Uluslararası Üniversitesi, Folklor/Edebiyat Dergisi, Cilt:20, Sayı: 79. ss-25-35
- Muş Valiliği, Muş Hakkında Genel Bilgiler, https://mus.csb.gov.tr/ilimiz-hakkinda-genel- bilgiler-i-1136, Erişim Tarihi: 05.09.2022.
- Nora, P. (2006). Hafıza Mekanları. Çev. Mehmet Emin Özcan, Ankara: Dost Yayınları.
- Okca, A. K. (2019). Yerel Yönetimlerin Kent Belleğine Katkısı: Ödemiş Belediyesi Yıldız Kent Arşivi Müzesi. SDÜ ART-E Güzel Sanatlar Fakültesi Sanat Dergisi, 12(24), 405-424.
- Oğan, O., & Yasak, U. (2020). Küreselleşme Bağlamında Mekânsal Kent Kimliği ve Markalaşmanın Kent Turizmine Etkisi. Türk Coğrafya Dergisi (74), 97-105.
- Özcan, Ç. D. (2021). Fotoğraf Ve Kent Belleği Bağlamında Charles Marville Paris Fotoğrafları Üzerine. Malatya Turgut Özal Üniversitesi İnsanat: Sanat Tasarım Ve Mimarlık Araştırmaları Dergisi, 1(1), 17-38.
- Sağlamtimur, Z. Ö. (2018). Kültürel Bellek ve Fotoğraf, Gelenekselden Dijitale Uluslararası Medya Araştırmaları Sempozyumu Bildiri Kitabı. İzmir: Ege Üniversitesi Rektörlüğü Basımevi.
- San, M. S. (1966). Doğu Anadolu ve Muş'un İzahlı Kronolojik Tarihi. Ankara: Özel Yükseliş Koleji Yayınları.
- Sontag, S. (2011). Fotoğraf Üzerine. Çev. Orhan Akınhay, İstanbul: Agora Yayınları.
- Sözen, E. (1999). Demir Kafesten Plastiğe Kimliklerimiz, Sekülerleşme Sürecinde Kimliklerin İnşası. İstanbul: Birey Yayıncılık.
- Sümer, F. (1984). Eski Türklerde Şehircilik, İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları.
- TDK. (2022). Türk Dil Kurumu Sözlükleri. 25.07 2021 tarihinde www.sozluk.gov.tr: https://sozluk.gov.tr adresinden alındı.
- Tekeli, İ. (1990). Bir Kentin Kimliği Üzerine Düşünceler. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7 (1-2), 251-259.
- Turan, S., & Ercoşkun, Ö. Y. (2017). Meydanlardaki İsim Değişikliklerinin Kent Belleğine Etkisi: Ankara Örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi Mimarlık Bilimleri ve Uygulamaları Dergisi, 2(1), 55-68.
- Yaman, H. (2020, 03 14). Fotoğraf ve Bellek. 29.07 2022 tarihinde SanalSergi: https://www.sanalsergi.com/fotograf-ve-bellek/ adresinden alındı.
- Yılmaz, O. (2019). Konya Teknik Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Kent Belleği Olgusunun Konya Kentı̇ Örneğinde İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya Teknik Üniversitesi Eğitim Enstitüsü.
- Yurdadön, P., Özkır, A. D., & Ofluoğlu, Y. (2016). Bursa Kent Belleği ve Kimliğinin İnşasında Anıt Ağaçların Rolü. İdeal kent, 7(19), 800-829.
- Fotoğraf-1, 3, 18: Adem Sönmez, “Elli Yıllık Görsel Hafıza: Fotoğraflarla Muş (1970-2021)”, Muş Tarihi, ed., Murat Alanoğlu vd., İdeal Kültür Yayıncılık, İstanbul, 2021.
- Fotoğraf-7:https://www.yeniakit.com.tr/haber/kirsaldaki-kadinlarin-ekmek-telasi- 977381.html, E.T: 11.08.2022.
- Fotoğraf-13: https://www.houshamadyan.org/tur/haritalar/bitlis vilayeti/mushkaza/yerlesim- birimi/mushdemography.html, E.T: 11.08.2022.
- Fotoğraf-28: Hovannisian, R. G. (2016). Ermeni, Pağeş/Bitlis ve Daron/Muş. R. G. Hovannisian (Ed.), Bitlis ve Muş Tarihi Kentler ve Ermeniler içinde İstanbul: Aras
- Fotoğraf-30:https://www.kulturportali.gov.tr/medya/fotograf/fotodetay/49430,E.T: 11.08.2022.
- Fotoğraf-31 ve 32: https://mapio.net/wiki/Q3320220-tr/, E.T: 11.08.2022.
- Fotoğraf-36: Hovannisian, R. G. (2016). Ermeni, Pağeş/Bitlis ve Daron/Muş. R. G.
- Nostalji Muş: https://m.facebook.com/profile.php?id=100035415651212, E.T: 11.08.2022.
- Muş Kültürü: https://www. facebook.com/Muş-Kültürü-114078915303594, E.T: 11.08.2022.
