Author :
Abstract
Türk halk müziğinin zengin müzik kültürü içerisinde çeşitli çalma ve söyleme üslûpları bulunmaktadır. Bu icrâ üslûplarından bazıları yörelere göre değişkenlik göstermekte, bazıları ise yöre fark etmeksizin benzer özellikler göstermektedir. Türk halk müziğinin genelinde yaygınlaşmış geniş bir coğrafi alanda görülen kendi içerisinde çok fazla değişkenlik göstermeyen benzer icrâ özelliklerine sahip Sürmeli türküleri, özel bir çalgı ve ses icrâsı üslûbuyla öne çıkmaktadır. Türk halk müziğinde, Sürmeli türküleri çalgı ve ses icrâsı bakımından ustalık gerektiren, oldukça zor bir üslûba sahiptir. Sürmeli çalgı icrâsı üslûbu, bağlama icrâsında kullanılan ve ustalık gerektiren oldukça önemli bir tezene tekniğini içerisinde barındırmaktadır. Sürmeli ses icrâsı üslûbu ise, bağlamadaki tezene tekniğinin ses icrâsında benzetilerek kullanılmasıyla oluşmaktadır. Araştırma, Sürmeli adıyla kültürel anlamda Yozgat yöresi türkülerinde kullanılan ve bağlama icrâsında Yozgat/Sürmeli tezenesi olarak değerlendirilen bir icrâ tekniğinin, Türk halk müziğinde genel bir çalgı ve ses icrâsı üslûp özelliği gösterdiğini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bu kapsamda TRT repertuvarında Sürmeli adıyla kayıtlı veya Sürmeli üslûbuyla icrâ edilen 16 adet eser ve Aşık Davud Sulari’den alınan Tercan Elleri adlı eser incelenmiştir. Araştırmada, Sürmelilerin ve Sürmeli icrâ üslûbunun her ne kadar belirli bir yöreyle özdeşleştirildiği görülse de, Sürmelilerin birçok yörede birbirine çok benzer icrâ özellikleriyle Türk halk müziği çalgı ve ses icrâsında yaygın bir şekilde varlık gösterdiği, geçmişten günümüze Nida Tüfekçi başta olmak üzere birçok usta bağlama icrâcısının Sürmeli icrâ üslûbunda önemli eserlere kaynaklık ettiği sonucuna ulaşılmıştır.
Keywords
Abstract
There are various performance and singing styles within the rich musical culture of Turkish folk music. Some of these performance styles vary according to the regions, and some show similar characteristics regardless of the region. Sürmeli folk songs, which have similar performance characteristics that do not vary much in themselves, seen in a wide geographical area that has spread throughout Turkish folk music, stand out with a special style of instrument and sound performance. In Turkish folk music, Sürmeli folk songs have a rather difficult style that requires mastery in terms of instrument and sound performance. The style of Sürmeli instrument performance includes a very important technique of tezene, which is used in bağlama performance and requires mastery. The Sürmeli sound performance style is formed by using the tezen technique on the baglama by analogy with the sound performance. The research aims to reveal that an execution technique used in Yozgat region folk songs with the name Sürmeli in cultural sense and considered as Yozgat/Sürmeli in baglama performance shows a general instrument and sound performance stylistic feature in Turkish folk music. The research aims to reveal that an execution technique used in Yozgat region folk songs with the name Sürmeli in cultural sense and considered as Yozgat/Sürmeli in baglama performance shows a general instrument and sound performance stylistic feature in Turkish folk music. In this context, 16 works registered under the name of Sürmeli or performed in the style of Sürmeli in the TRT repertoire and The work titled Tercan Hands taken from Âşık Davut Sulari were examined. In addition, it has been concluded that many master baglama performers, especially Nida Tüfekçi, have contributed to important works in the Sürmeli performing style from the past to the present.
Keywords
- Arseven, V. (1992). “Türk Halk Müziğinin Ezgisel Yapısı Üzerine” Türk Halk Musikisinde Çeşitli Görüşler, Salih Turhan (Ed.) Ankara: Kültür Bakanlığı.
- Ayyıldız, S. (2020). “Üslup, Tavır Kavramları Ve İcra Teknikleri Çerçevesinde Türk Halk Müziğinde Süslemeler” İdil Dergisi, (72), 1290-1334.
- Duygulu, M. (2014). “Nida Tüfekçi” Türkiye’nin Birikimleri Müzisyenler, Hüseyin Türkan (Ed.) İstanbul: İlke Yayıncılık.
- Duygulu, M. (2016). “Tüfekçi Nida”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ek-1, 621-622.
- Eke, M. (2005). “Bağlama’ nın Önemi” [Bildiri] Hüseyin Karababa (Ed.) Anadolu’nun Nefesi Bağlama Sempozyum Bildirileri, 25-29 Haziran 2002, 48-51, Ankara: Anadolu Medeniyetleri Kültür Merkezi Yayını.
- Ekici, S. (2006). Bağlama Eğitimi Yöntem ve Teknikleri. Ankara: Denizyıldızı Matbaacılık.
- Emnalar, A. (1998). Tüm Yönleriyle Türk Halk Müziği ve Nazariyatı. İzmir: Ege Üniversitesi Yayınları.
- Ersoy, İ. (2011). “Nida Tüfekçi ile Söyleşi” Ege Üniversitesi Devlet Türk Mûsikîsi Konservatuarı Dergisi, (1), 61-74.
- Ersoy, İ. (2017). “Üslup Kavramına Analitik Bir Bakış: Türkiye’de Geleneksel Müziklerde Performans Normları” Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(49), 302-314.
- Gönül, M. (2017). Türk Müziği Solfej-Makam, Usûl, Dikte Alıştırmaları. Ankara: Gece Kitaplığı.
- Gönül, M. (2019). “Türk Mûsikîsinin Tasnîf Ve Tesmiyelerine Bir Bakış”, İstem Dergisi, 16(31), 35-46.
- Karkın, M. Pelikoğlu, C. M. Haşhaş, S. (2014) “Bağlama Enstrümanının Öğretim Yöntemleri Kapsamında Yöresel Tavırların Değerlendirilmesi”. Süleyman Demirel Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Dergisi, (13), 129-148.
- Kurubaş, B. (2022). Üstadlar Harmanında Bağlamanın İcrâ Serüveni. İstanbul: Efe Akademi
- Kurubaş, B. (2020) “Bağlama İcrâsında Tavır ve Tezene Kavramlarına Bir Bakış” [Bildiri] International Congress of Science Culture, Healt and Sport, 29 Ekim-1 Kasım 2020, 113-119, Alanya: Çizgi Kitabevi Yayınları.
- Özbek, M. (1998). Türk Halk Müziği El Kitabı I Terimler Sözlüğü. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
- Öztürk, O. M. (2016). “Geleneksel Bağlama İcrasının Gelişiminde Üstadlık Kültürünün Rolü ve Belirleyiciliği” [Bildiri] Adnan Koç (Ed.). 1. Uluslararası Nida Tüfekçi Bağlama Sempozyum Bildirileri, 09-13 Nisan 2012, 125-142, İstanbul: İTÜ Türk Mûsikîsi Devlet Konservatuvarı Yayınları.
- Parlak, E. (2000). Türkiye’de El İle (Şelpe) Bağlama Çalma Geleneği ve Çalış Teknikleri. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
- Sökmen, S. (2003). Sürmelim. Yozgat: Yozgat Bürokratları ve İş Adamları Derneği.
- Tilavel, B. (2019). Türkülerde Usûl ve Velvele. Ankara: Gece Akademi.
- Tokel B. B. (2000). “Tarih İçinde Yozgat Musiki Folkloru” Osmanlı Devleti ve Bozok Sancağı, Necati Şahin (Ed.) Yozgat: Türk Ocağı Yozgat Şubesi Yayınları.
