Author :
Abstract
Hammaddesi kil olan, çeşitli yöntemlerle şekillendirilip fırınlanıp sırlanarak ya da sırlanmayarak elde edilen her türlü obje olan seramik, tarihsel süreç içerisinde birçok uygarlığın malzemesi olmuştur. Başlangıçta kullanım kapları ve dini inanışlar için işlevsel olarak üretilirken zaman içerisinde gelişen teknoloji ile günümüzde mimari yapıların süslemesinden, çanak çömleğe, sanatsal bir ifade biçimine kadar farklı yapılarda hayatımızın her aşamasında önemli bir malzeme olarak yer almaktadır. Seramik yüzeyleri dekorlamak için kullanılan astar ise en eski süsleme tekniklerdendir. Kilin su ile karıştırılarak hazırlanan astarların tarihçesine bakıldığında Neolitik dönemde seramik yüzeylerde kırmızı astarların kullanıldığı görülmektedir. Geleneksel sanatlarımızdan biri olan çömlekçilik üzerinde yaşadığımız Anadolu topraklarında günümüze kadar varlığını her daim sürdürmüş ve üretildiği yörenin kültürünü yansıtmıştır. Bu çalışmanın konusu olan Güzelyurt çömlekçiliği ise Kalkolitik dönemden günümüze kadar varlığını sürdürmeye çalıştırmaktadır. Bölgede Kültür ve Turizm Bakanlığı ve İstanbul Üniversitesi ile yapılan ortaklaşa arkeolojik çalışmalara göre seramik buluntular Kalkolitik döneme tarihlenmektedir. Güzelyurt mübadele öncesinde de Rumlar ve Türklerin iç içe yaşadığı bir bölgedir. Mübadele öncesinde Rum ustalar tarafından geliştirilen çömlekçilik o dönemde Türk ustaların da Rum ustalardan öğrenerek devam ettirmişler ve mübadele sonrasında da geleneksel çömlekçilik devam etmiştir. Günümüzde devam etmekte olan Güzelyurt çömlekçiliğinde farklı bölgelerden alınan killer ile karıştırılarak kullanılmaktadır. Güzelyurt çömlekçiliğinde kullanılan killer daha öncesinde ham sır bünyelerinde renklendirici olarak kullanılabilirliği üzerine araştırma yapılmıştır. Çalışmanın devamı olarak bu çalışmada da Güzelyurt kilinin seramik astarlarında kullanılabilirliği üzerine deneysel araştırma yapılmıştır.
Keywords
Abstract
Ceramic, with its raw material clay, which is all sorts of objects obtained by shaping with various methods, baking, glazing or not glazing, has been the material of many civilizations within the historical process. While it was originally produced functionally for containers for use and religious beliefs, it is a material of utmost importance at every stage of our lives in different structures from the ornamentation of architectural buildings to pottery and an artistic expression with the technology developing over time. The lining used to decorate ceramic surfaces is amongst the oldest decoration techniques. When the history of the linings prepared by mixing the clay with water is examined, it is observed that red linings have been used on ceramic surfaces in the Neolithic age. Pottery, one of our traditional arts, has always existed in the Anatolian lands where we live until today and reflected the culture of the region where it is produced. Güzelyurt pottery, which is the subject of this study, endeavors to continue its existence from the Chalcolithic age to the present day. According to the archaeological studies conducted in the region with the Ministry of Culture and Tourism and Istanbul University, ceramic finds are dated to the Chalcolithic age. Güzelyurt is a region where Greeks and Turks lived together before the population exchange. Pottery, which was developed by Greek masters before the population exchange, was continued by Turkish masters by learning from Greek masters at that time and traditional pottery continued following the population exchange. Today, it is applied in Güzelyurt pottery by mixing with clays taken from different regions. The clays used in Güzelyurt pottery have previously been examined for their usability as colorants in raw glaze. As a continuation of the study, in this study, experimental research has been conducted on the usability of Güzelyurt clay in ceramic linings.
Keywords
- Arcasoy, A., Başkırkan, H. (2020). Seramik Teknolojisi. Literatür Yayıncılık.
- Avşar, M. E., & Önder, A. M. (2016) Konya İlinden Alınan Üç Farklı Kil Örneğinin Seramik Astar Yapımında Kullanılmasının Araştırılması. Kalemisi, Cilt 4, Sayı 8, Volume 4, Issue 8 Http://Dx.Doi.Org / 10.7816/Kalemisi-04-08-04
- Çobanlı, Zehra (1996). Seramik Astarları. Anadolu Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Yayınları.
- Çizer, S. (2014), Terra Sigillata, Tibyan Yayıncılık.
- Davarcıoğlu, B., & Kayalı, R. (2007). Orta Anadolu Bölgesi Aksaray-Güzelyurt Kaolinitik Killerinin Ft-Ir Spektroskopisi ile İncelenmesi. Selçuk Üniversitesi Mühendislik, Bilim Ve Teknoloji Dergisi, 22(1), 49-58. https://dergipark.org.tr/en/download/articlefile/215919
- Doğan, K. (2019). Astar Bezeme Teknikli Seramiklerde “Simurg” Temalı Tasarımlar. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü.
- Özbudak, Ozan; Kapadokya MÖ 6. Binyıl Kronolojisinin Kayıp Halkası: Gelveri Çanak Çömleği Üze-rine En Son Çalışmalar, Colloquıum Anatolıcum, XI, İstanbul, 2012, 267
- Özkanlı, N.N. (2021) Güzelyurt Kilinin Seramik Ham Sır Bünyelerinde Renklendirici Olarak Etkilerinin İncelenmesi, Ramazan Ata, Ayşegül Can, (Ed.), Vı. Uluslararası Aksaray Sempozyumu İçinde S. 107-117 Aksaray Üniversitesi Somuncu Baba Tarih Ve Kültür Araştırmaları Uygulama Ve Araştırma Merkezi Yayını. https://www.aksaray.edu.tr/vi-uluslararasi-aksaray-sempozyumu Erişim tarihi: 25.12.2021
- Tezcan, B. (1958). Aksaray Çevresinden Derlenen Eserler. Belleten, XXII.
