Author :
Abstract
Sosyal fobi, diğerleri tarafından olumsuz değerlendirilmeyi, gözetlenme ve yargılanma korkusu yaşaması sebebiyle, iletişim kurulacak ortamlarından rahatsız olmayı ve kaçınmayı içermektedir. Daha çok ergenlik döneminde başlayan ve her yaşta görülebilen bir anksiyete bozukluğudur. Bu çalışmada, sosyal fobi tedavi ve tekniklerinin ele alındığı bir derleme çalışması yapılmıştır. Sosyal fobisi olan danışanların tedavisinde kullanılan tekniklere ve olgu sunumuna yer verilmiştir. Çalışmanın amacı, yaygın olarak görülen kaygı bozukluklarından biri olan sosyal fobinin tedavisinde kullanılan Bilişsel Davranışçı Terapi tekniklerini açıklamayı ve bu terapi teknik ve tedavi türlerini açıklayarak kullanıldığı çalışmaları gözden geçirmektir. Çalışmada maruz bırakma, sistematik duyarsızlaştırma, bilişsel yeniden yapılandırma, sosyal beceri eğitimi, gevşeme, sanal gerçeklikte alıştırma tekniği, rol oynama, psiko-eğitim, erken dönem travmatik anıları kodlama (görüntüyü yeniden kodlama), farkındalık temelli bilişsel terapi, internet temelli bilişsel davranışçı terapi, bilişsel davranışçı grup terapisi, ev ödevleri ve kendine yardım olarak belirlenmiştir. Sosyal fobi tedavisinde kullanılan tekniklerle ilgili yapılan araştırmalar incelendiğinde yüzleştirme, bilişsel yapılandırma, sosyal beceri eğitimi ve travmatik yaşantılarda etkili olduğu tespit edilmiştir. Kendine yardım ve internet tabanlı terapinin diğerlerine kıyasla faydasının daha az olduğu ortaya konulmuştur. Sosyal fobi tedavisinde uygulanan teknikler ile ilgili teknikler ve tedavi planı ile ilgili çalışmaların yetersiz olduğu ve çalışmalara ihtiyaç duyulduğu gözlenmiştir. Tekniklerin tedavi işleyişinde çalışmaların ve çalışma etkilerinin karşılaştırmalı analizleri yapılması literatüre önemli katkıları olacağı düşünülmektedir.
Keywords
Abstract
Social phobia includes being disturbed and avoiding communication environments due to the fear of being negatively evaluated by others, being watched and being judged. It is an anxiety disorder that usually begins in adolescence and can be seen at any age. In this study, a review of social phobia treatments and techniques was conducted. Techniques used in the treatment of clients with social phobia and a case report are included. The aim of the study is to explain the Cognitive Behavioral Therapy techniques used in the treatment of social phobia, which is one of the common anxiety disorders, and to review the studies in which this therapy is used by explaining the techniques and treatment types. The techniques to be used in the study are exposure, systematic desensitization, cognitive restructuring, social skills training, relaxation, adaptation technique in virtual reality, role playing, psycho-education, coding of early traumatic memories (image recoding), mindfulness-based cognitive therapy, internet-based cognitive behavioral therapy, cognitive behavioral group therapy, homework and self-help. When the studies on the techniques used in the treatment of social phobia are examined, it has been found that exposure, cognitive restructuring, social skills training and coding of early traumatic memories (image recoding) are effective. Self-help and internet-based therapy have been shown to be less beneficial than others. It has been observed that studies on the techniques and treatment plan applied in the treatment of social phobia are insufficient and studies are needed. It is thought that making comparative analyzes of the studies and study effects of the techniques in the treatment process will make important contributions to the literature.
Keywords
- Akdemir, A., & Cinemre, B. (1996). Sosyal Fobi: Epidemiyoloji Eşlik Eden Hastalıklar Klinik Gidiş Prognoz. 3 P Dergisi Sosyal Fobi Ek Sayısı, 4 (1), 11-17.
- Amerikan Psikiyatri Birliği. (1994). Tanı Ölçüt-Leri Başvuru Kitabı (DSM-IV). (Çev: E. Köroğlu). Hekimler Yayın Birliği, Ankara.
- Amerikan Psikiyatri Birliği. (2013). Mental Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı (DSM-V), Çev.:E. Köroğlu, Hekimler Yayın Birliği, Ankara. 452s.
- Andersson, G. (2016). Internet-Delivered Psychological Treatments. Annual Review Of Clinical Psychology, 12, 157-179.
- Andersson G., Carlbring P., Holmström A., Sparthan E., Furmark T., Nilsson-Ihrfelt E. et al. (2006) Internet-Based Self-Help With Therapist Feedback and in Vivo Group Exposure For Social Phobia: A Randomized Controlled Trial. J Consult Clin Psychol, 74: 677686.
- Anderson, P.L., Zimand, E., Hodges, L. F., & Rothbaum, B.O. (2005). Cognitive Behavioral Therapy For Public-Speaking Anxiety Using Virtual Reality For Exposure. Depress Anxiety, 22, 156-158.
- Aydın, A. (2006). Ergenlerde Sosyal Anksiyete Belirtileri Azaltmaya Yönelik Bilişsel Davranışçı Bir Müdahale Programının Etkililiğinin Değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
- Baykal, N. B. (2017). Cognitive Behavioral Therapy Techniques for The Treatment of Social Phobia. Sosyal Çalışma Dergisi, 1(2), 25-34.
- Beck, A. T. (2011). Anksiyete Bozuklukları ve Fobiler, Çev.: V. Öztürk, Litera Yayıncılık, İstanbul.
- Beck, A. T. (2011). Bilişsel Terapi ve Duygusal Bozukluklar, Çev.: A. Türkcan, V. Öztürk, Litera Yayıncılık, İstanbul.
- Beck, J. S. (1995). Cognitive Therapy: Basics and Beyond. The Guilford Press, Newyork.
- Beck, J. S. (2014). Bilişsel Davranışçı Terapi Temelleri ve Ötesi, Çev.: M. Şahin, Nobel Akademik Yayıncılık Eğitim Danışmanlık, Ankara.
- Beidel, D., C., Turner, S.M., & Moris, T., L. (1998). Shy Children, Phobic Adults: The Nature and Treatment of Social Phobia. Washington Dc: American Psychological Association. 223-272.
- Bogels, S. M., Sijbers, G. F. V. M., & Voncken, M. (2006). Mindfulness And Task Concentration Training for Social Phobia: A Pilot Study. Journal of Cognitive Psychotherapy, 20(1), 33-44. Botella C, Gallego M. J., Garcia-Palacios A., Guillen V., Banos R. M., Quero S. et al. (2010). An Internet-Based Self-Help Treatment For Fear Of Public Speaking: A Controlled Trial. Cyberpsychol Behav Soc Netw, 13, 407-421.
- Clark, D. M., Ehlers, A., Hackmann, A., Mcmanus, F., Fennell, M., Grey, N., Waddington, L., & Wild, J. (2006). Cognitive Therapy Versus Exposure And Applied Relaxation in Social Phobia: A Randomized Controlled Trial. Journal Of Consulting And Clinical Psychology, 74 (3), 568–578.
- Clark, D., & Wells, A. (1995). A Cognitive Model of Social Phobia. Heimberg, R. G., Liebowitz, M. R., Hope, D. A., & Schbeier, F. R. (Ed.), Social Phobia: Diagnosis, Assessment, and Treatment (pp. 69-93). New York: Guilford.
- Çetin, F., Bilbay, A., & Kaymak, D., (2001). Çocuklarda Sosyal Beceriler. Epsilon Yayınları. 1. Baskı. İstanbul. S.:15-35.
- Ergün, N. (2005). Gençlerde Sosyal Fobi. Doğu Anadolu Bölgesi Araştırmaları Dergisi, 4(1). 84-88.
- Fıstıkçı, N., Keyvan, A., Erten, E., Duran, Ş., & Sungur, M. (2015). Sosyal Anksiyete Bozukluğunda Bilişsel Davranışçı Terapi: Güncel Kavramlar. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar. 7(3), 229-243.
- Frets, P. G., Kevenaar, C., & Van Der Heiden, C. (2014). Imagery Rescripting As A Stand- Alone Treatment For Patients With Social Phobia: A Case Series. Journal of Behavior Therapy and Experimental Psychiatry, 45(1), 160-169.
- Furmark T., Carlbring P., Hedman E., Sonnenstein A., Clevberger P., Bohman B. et al. (2009). Guided and Unguided Self-Help For Social Anxiety Disorder: Randomised Controlled Trial. Br J Psychiatry, 19, 440-447.
- Güler, K., & Akoğlu, B. (2021). Sosyal Kaygı Bozukluğu (Sosyal Fobi). Mahmut Yılmaz (Ed.), Neden Şimdi? Kaygı Bozukluklarına Klinik Bir Bakış, İçinde (pp. 94-113). Ankara: Eğiten Kitap.
- Güler, K., Usluca, M. & Yılmaz, M. (2021). Panik Bozukluğun Bilişsel Davranışçı Tedavisinin İncelenmesi, Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler Dergisi, 4(12), 1211-1222.
- Handerson, L., & Zimbardo, P. G. (2001). Shyness as a clinical condition: The Stanford Model. W.R. Crozier ve L. E. Alden (ed.) International Handbook of Social Anxiety (pp. 431448) New York: Wiley.
- Heckelman, L. R., & Schneier, F. R. (1995). Diagnostic issues. Richard G. Heimberg, Michael R. Liebowitz, Debra A. Hope ve Franklin, R. Schneier (Ed.) Social Phobia: Diagnosis, Assessment, and Treatment (pp.3-20). New York: Guilford Press.
- Hedman, E., Andersson, G., Ljótsson, B., Andersson, E., Rück, C., Mörtberg, E., & Lindefors, N. (2011). Internet-Based Cognitive Behavior Therapy vs. Cognitive Behavioral Group Therapy for Social Anxiety Disorder: A Randomized Controlled Non-İnferiority Trial. Plos ONE, 6(3), E18001. Doi: 10.1371/Journal.Pone.0018001
- Heimberg, R., G., & Juster, H. R., (1995). Cognitive-Behavioral Group Treatments Literature Review. Social Phobia. Diagnosis, Assessment And Treatment. Ed; Heimberg, M. R., Liebowitz, D. A., Hope, F. R., Schneier New York: Guilford Pres. P.:261-310.
- Heimberg, R. G., & Becker, R. E. (2002). Cognitive behavioral group therapy for social phobia. New York: The Guilford Press.
- Holmes, E. A., Arntz, A., & Smucker, M. R. (2007). Imagery Rescripting in Cognitive Behaviour Therapy: Images, Treatment Techniques and Outcomes. Journal of Behavior Therapy and Experimental Psychiatry, 38, 297–305.
- Hope, D. A., Heimberg, R. G., Juster, H. R. & Turk, C. L. (2000). Managing social anxiety: A cognitive behavioral therapy approach. New York, Oxford Publications.
- Karagün, E. (2008). Sosyal Fobi Özellikleri Gösteren Üniversite Öğrencilerinde Rekreatif Aktivitelerin Fobik Tutumlar Üzerine Etkisinin Araştırılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Kocaeli.
- Kashdan, T. B. & Herbert, J. D. (2001). Social Anxiety Disorder in Childhood and Adolescence: Current Status and Future Directions. Clinical Child and Family Psychology Review, 4 (1), 37-60.
- Kearney, C. A. (2005). Social Anxiety and Social Phobia in Youth. New York: Springer.
- Klainin-Yobas, P., Oo, W. N., Suzanne Yew, P. Y., & Lau, Y. (2015). Effects Of Relaxation Interventions On Depression And Anxiety Among Older Adults: A Systematic Review. Aging & Mental Health, 19(12), 1043-1055.
- Klinger, E., Bouchard, S., Légeron, P., Roy, S., Lauer, F., Chemin, I., Nugues, P. (2005). Virtual Reality Therapy Versus Cognitive Behavior Therapy For Social Phobia: A Preliminary Controlled Study. Cyberpsychol Behav, 8, 76-88.
- Kocovski, N. L., Fleming, J. E., Hawley, L. L., Huta, V., & Antony, M. M. (2013). Mindfulness And Acceptance-Based Group Therapy Versus Traditional Cognitive Behavioral Group Therapy for Social Anxiety Disorder: A Randomized Controlled Trial. Behaviour Research and Therapy, 51(12), 889-898.
- Lee, H.Y., Cherng, R.J., Lin, C.H. (2004). Development of A Virtual Reality Environment For Somatosensory And Perceptual Stimulation in The Balance Assessment of Children. Comput Biol Med, 34, 719-733.
- Leichsenring, F., Salzer, S., Beutel, M. E., Herpertz, S., Hiller, W., Hoyer, J., ... & Ritter, V. (2013). Psychodynamic Therapy And Cognitive-Behavioral Therapy in Social Anxiety Disorder: A Multicenter Randomized Controlled Trial. American Journal Of Psychiatry, 170(7), 759-767.
- Mcevoya, P. M. (2007). Effectiveness Of Cognitive Behavioral Group Therapy For Social Phobia in A Community Clinic: A Benchmarking Study. Behaviour Research and Therapy, 45, 3030–3040.
- Mercan, Ç. S. (2007). Bilişsel- Davranışçı Yaklaşımla Bütünleştirilmiş Sosyal Beceri Eğitiminin Ergenlerin Sosyal Kaygı Düzeyine Etkisi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitimde Psikolojik Hizmetler Bilim Dalı, İstanbul.
- Mortberg E., Clark D. M., Sundin O., & Aberg Wistedt, A. (2007). Intensive group cognitive treatment and individual cognitive therapy vs treatment as usual in social phobia: A randomized controlled trial. Acta Psychiatrica Scandinavica, 115(2), 142-154.
- Norton, A. R., & Abbott, M. J. (2016). The Efficacy Of Imagery Rescripting Compared to Cognitive Restructuring for Social Anxiety Disorder. Journal Of Anxiety Disorders, 40,
- Özdikmenli Demir, G. (2009). Sosyal Fobinin Etiyolojisinin İncelenmesi Amacıyla Gerçekleştirilen Araştırmalara Genel Bir Bakış. Akademik İncelemeler, 4 (1), 101-123.
- Padesky, C. A. (1988). Intensive Training Series in Cognitive Therapy. Workshop Series Presented At Newport Beach, CA.
- Parsons, T. D., Silva, T. M., Pair, J., & Rizzo, A. A. (2008). Virtual Environment for Assessment of Neurocognitive Functioning: Virtual Reality Cognitive Performance Assessment Test. Stud Health Technol Inform, 132, 351-356.
- Piacentini J., Bergman R. L., Chang S & et. al. (2011). Controlled Comparison of Family Cognitive Behavioral Therapy and Psychoeducation/Relaxation Training For Child Obsessive Compulsive Disorder. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry, 50, 1149-1161.
- Piet, J., Hougaard, E., Hecksher, M. S., & Rosenberg, N. K. (2010). A Randomized Pilot Study of Mindfulness-Based Cognitive Therapy and Group Cognitivebehavioral Therapy For Young Adults With Social Phobia. Scandinavian Journal of Psychology, 51, 403–410.
- Price, M., Mehta, N., Tone, E. B., Anderson, P. L. (2011). Does Engagement With Exposure Yield Better Outcomes? Components of Presence As A Predictor of Treatment Response For Virtual Reality Exposure Therapy for Social Phobia. Anxiety Disord J, 25,763-770. Ranta, K., Riittakerttu, K. H., Rantanen, P., Marttunen, M. (2009). Social Phobia in Finnish General Adolescent Population: Prevalence, Comorbidity, Individual and Family Correlates, and Service Use. Research Article, 26 (6). pp. 528-536.
- Rapee, R.M. (1997). Potential Role of Childrearing Practices in The Development of Anxiety and Depression. Clinical Psychology Review, 17, 47-67.
- Rapee, R. M. (1998). Overcoming Shyness and Social Phobia: A Step By Step Guide. New Jersey, Book-mart Press.
- Rapee, R. M., Abbott, M. J., Baillie, A. J., & Gaston, J. E. (2007). Treatment of Social Phobia Through Pure Self Help And Therapist-Augmented Self Help. British Journal Of Psychiatry, 191, 246-52.
- Rodebaugh, T. L., Holaway, R. M. & Heimberg, R.G. (2004). The Treatment of Social Anxiety Disorder. Clinical Psychology Review, 24, 883–908.
- Rothbaum, B. O., Hodges, L. F., Kooper, R., Opdyke, D., Williford, J.S., & North M. (1995). Effectiveness of Computer-Generated (Virtual Reality) Graded Exposure in The Treatment of Acrophobia. Am J Psychiatry, 152, 626-628. Doi:10.1176/Ajp.152.4.626
- Santrock, J. W. (2014). Yaşam Boyu Gelişim, Çev.: G. Yüksel, Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara.716s.
- Savaşır, I., Soygüt, G., & Barışkın, E. (Ed.) 2009. Bilişsel Davranışçı Terapiler, Türk Psikologlar Derneği Yayınları. Ankara, 290s.
- Sertelin Mercan, Ç. (2007). Bilişsel- Davranışçı Yaklaşımla Bütünleştirilmiş Sosyal Beceri Eğitiminin Ergenlerin Sosyal Kaygı Düzeyine Etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi,
- Sertelin Mercan, Ç., & Yavuzer, H. (2017). Bilişsel-Davranışçı Yaklaşımla Bütünleştirilmiş Sosyal Beceri Eğitiminin Ergenlerin Sosyal Kaygı Düzeyine Etkisi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 16(63), 1187-1202. DOI: 10.17755/Esosder.291364
- Sungur, M. Z. (2000). Bilişsel Davranışçı Yaklaşımlar ve Sosyal Fobi. Klinik Psikiyatri Dergisi, 2, 27-32. Titov, N., Andrews, G., Schwencke, G., Drobny, J., & Einstein, D. (2008). Shyness 1: Distance Treatment of Social Phobia Over The Internet. Australian and New Zealand Journal of Psychiatry, 42, 585-594.
- Velting, O. N., Setzer, N. J. & Albano, A. M. (2004). Update on And Advances in Assessment And Cognitive-Behavioral Treatment of Anxiety Disorders in Children and Adolescents. Professional Psychology: Research And Practice, 35 (1), 42-54.
- Yolaç, P. (2003). Sosyal Fobi ve Bilişsel- Davranışçı Tedavi Yaklaşımı. Bilişsel- Davranışçı Terapiler (Ed: Işık Savaşır, Gonca Boyacıoğlu, Elif Kabakçı). Türk Psikologlar Derneği Yayınları No: 7. Ankara. pp. 47-71.
- Wilda, J., Hackmann, A., & Clark, D. M. (2007). When The Present Visits The Past: Updating Traumatic Memories in Social Phobia. Journal of Behavior Therapy and Experimental Psychiatry, 38, 386–401. Wolpe, J. (1968). Psychotherapy By Reciprocal Inhibition. Conditional Reflex, 3(4), 234-240. Https://Doi.Org/10.1007/BF03000093
