Author :
Abstract
Nar bitkisinin insanlık tarihindeki sayısız faydaları düşünüldüğünde, gerek fiziksel özelliklerinden dolayı gerekse sembolik anlamları bakımından antikçağlardan günümüz kültürleri ile din ve inanışlarında son derece önemli yer tuttuğu görülmektedir. Tarihsel süreçte nar bitkisinin sembolik anlamları araştırıldığında, diğer kültürlerde olduğu gibi kültür tarihimizde de oldukça zengin bezeme ve figür uygulamaları ile karşılaşılmaktadır. Türk sanatında tılsımlı ve koruyucu yönlerinin yanı sıra güzellik, bereket, doğum, nazar ve ölümsüzle özdeşleştirilmiş bu figüre ait anlatımlarda aynı zamanda hayat/bilgi ağacı olarak ta yer verilmektedir. Bu çerçevede genel olarak kültür tarihimiz incelenmiştir. Böylelikle geleneklerimizden masallara, mitlerden ninnilere, halk inanışlarından türkülere, mimariden sosyal yaşama değin sanatta geniş olarak yer verilen nar bitkisine ait sembollerin seramik sanatında figür ve form ilişkisine bağlı olarak yerli ve yabancı pek çok sanatçının yapıtlarına esin kaynağı olduğu, sevilen bir öğe olarak yaygın bir biçimde kullanıldığı tespit edilmiştir. Nar bitkisinin, mitolojik hikâyelerinden ve ikonografik anlatımlarından yola çıkılarak kültürümüzdeki sembolik anlamlarına ve bu sembollerin sanattaki yansımalarının nasıl olduğuna yer verilen bu çalışma ile bu figürün Türk Kültürüne nasıl yansıdığı açıklanarak sanatçılara ilham veren yönleri ile ele alınmıştır. Araştırma konusunda hedeflenen ve elde edilen bulgular ışığında nar bitkisine ait sembolik anlatımlar araştırmacının seramik sanatındaki yeni tasarımlarına figür form ilişkisi bağlamında özgün ve çağdaş yorumlarla farklı bir bakış açısı ile sunulmuştur.
Keywords
Abstract
Considering its numerous benefits in the history of humanity, the pomegranate plant has been an extremely important figure in different cultures, beliefs and religions from ancient times to the present due to its both physical characteristics and symbolic meanings. When evaluated from an artistic point of view, the pomegranate figure, which is primarily seen as a herbal ornament, appears in rich expressions when its symbolic meanings are investigated in our cultural history, similar to other cultures. In addition to its talismanic and protective aspects, this figure, which is associated with beauty, fertility, birth and immortality, is also considered as a tree of life or tree of wisdom in some sources. In this context, when our cultural history is examined in general, this figure, which is widely discussed in art from traditions to tales, from myths to lullabies, from folk beliefs to folk songs, from architecture to social life, is a source of inspiration for various interpretations of all local and foreign artists in the art of ceramics, and is widely used as a popular item. In this study, which aims to include the symbolic meanings of the pomegranate plant in our culture and how it is reflected in art, based on its mythological stories and iconographic expressions. How this figure is reflected in Turkish Culture will also be examined and will be discussed with its inspiring aspects to the artists. The findings of this study will be applied to the researcher's new designs in ceramic art with original and contemporary interpretations in the context of figure-form relationship.
Keywords
- Alp, K. Ö. (2009). Orta Asyadan Anadoluya Kültürel Sembollere Giriş. Eflatun.
- Arık, Sibel (2009). Türk Dokumacılık Sanatında Nar Motifi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(1), 584, 590.
- Aslanapa, O. (1966). Antalya Müzesinde Selçuklu Çinileri. Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü
- Büyükkol, S. (2020). Türk Mitolojisindeki Nar Sembolünün Çağdaş Türk Resim Sanatına Yansımaları. Ulakbilge Sosyal Bilimler Dergisi, 110.
- Çağlıtütüncügil, E. (2013). Türk Süsleme Sanatında Nar: “Form, Kö-ken ve İkonografik Anlamı”. Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi, 33(61-92), 73-80.
- Çağlıtütüncügil, E. (2011). Türk Süsleme Sanatının Birbirine Karıştırılan İki Motifi: Nar ve Haşhaş, Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, 33(61-92), 27-46.
- Cevizci, A. (2000). Felsefe Sözlüğü. Paradigma.
- Çoruhlu, Y. (1998). Eyüp ve Çevresindeki Mezar Taşlarında Görülen Kâse İçinde Meyve Tasvirlerinin Sembolizmi. Tarihi Kültürü ve Sanatıyla Eyüp Sultan Sempozyumu II bildiriler kitabı içinde (ss.108).
- Çoruhlu Y. (2006). Meyve Sunma Sahnelerinin Anlamı, Meyve Kitabı. İstanbul.
- Erbek, G. (1986). Hayat Ağacı Motifi. Mısırlı.
- Ergun, P. (2012). Türk Kültüründe Ağaç Kültü. Atatürk Kültür Merkezi.
- Esin E. (1972). Kün-Ay, Ay-Yıldız Motifinin Proto-Türk Devrinden Hakanlılara Kadar İkonografisi. VII. Türk Tarih Kongresi, Türk Tarih Kurumu Basımevi
- Esin, E. (2003). Orta Asya’dan Osmanlıya Türk Sanatında İkonografik Motifler. Kabalcı .
- Eyüpoğlu B.R. (2003). https://www.antoloji.com/karadut-3-siiri/Erişim tarihi: Ekim 2021
- Gültekin, E. (2008). Türklerde Bereket Sembolü Olarak Kullanılan Meyve Motifleri ve Mimaride Değerlendirilmesi. Turkish Studies, 3(5), 9.
- Gürsu, N. (1988). Türk Dokumacılık Sanatı Çağlar Boyu Desenler. Redhouse.
- İnal, G. (2008). Türk-İslam Minyatürü. Yem.
- Kalafat, Y. (2015). Türk Kültürlü Halklarda Mitik-Mistik Kavşakta Su. Berikan.
- Seyidoğlu, B. (1975). Erzurum Halk Masalları Üzerinde Araştırmalar. Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi.
- Uludağ, F. M. (2017). Türk Mitolojisinde Hayat Ağacı(Kayın ağacının) Çağdaş Seramik Sanatında Figüratif Yorumu. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü.
- Yılmaz, H. (2010). İstanbul’daki Türk İnanç Kaynaklı Motifli Tarihi Mezar Taşlarının Bozulma Nedenleri ve Restorasyon Yöntemler. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
