Author :
Abstract
İbadet mekânları, sadece kişisel ibadetler için değil, aynı zamanda toplumda insanlarla tanışmak, kaynaşmak ve yardımlaşmak için de sosyal hayatta önemli yapılardır. Bu bağlamda toplu ibadet eski çağlardan beri var olmasına rağmen, bu ibadethanenin mekânsal oluşumu için hiçbir zaman ikna edici bir ilke olmamıştır. Ayrıca bu yapı içindeki birimler ve unsurlar çağın ve toplumun ihtiyaçlarına göre ortaya çıkmakta, buna bağlı olarak mekândaki konumları ve karakterleri de zaman içinde belirlenmektedir. Çalışmanın amacı, Türkiye'de ve yurt dışında yeni yaklaşımlar benimseyen ibadethanelerin mimari bileşenlerini her ülkedeki gelenek örneklerinden hareketle incelemek ve ardından bu iki ülkenin gelenekten nasıl farklılaştığını göstermek ve karşılaştırmaktır. Bu durumda iki yapı seçilmiştir; Cengiz Bektaş’ın tasarlamış olduğu Etimesgut Camii ve Tadao Ando’nun tasarlamış olduğu Işık Kilisesi’dir. Belirlenen bu yapılar, mimari düzenlemeler de dahil olmak üzere ibadet yeri tasarlanırken göz önünde bulundurulması gereken ‘Tasarım Kriterleri’ne göre değerlendirilmiştir. Tasarım kriterleri mimari prensipler ışığında ibadet yerlerinde olması gereken unsurlar ile sınıflandırılmıştır. Çalışmada geleneksel ibadet yerlerine ait tasarım verilerinin yeni teknolojiler ve malzemeler kullanılarak, günün şartları bağlamında ele alınmasına yönelik karşılaştırma sonucu bir yorum yapılmıştır. Günümüzde modernleşen mekansal tasarımların yanı sıra, köklerini değiştirmenin oldukça zor olduğu ibadethane gibi gelenekselleşmiş yapıları değiştiren bu iki örnek yapının, diğer modern mimarlık arayışlarına farklı bakış açıları sunması umut edilmektedir.
Keywords
Abstract
Places of worship are important structures in social life, not only for personal worship, but also for meeting people in society, getting together and helping each other. In this context, although collective worship has existed since ancient times, it has never been a convincing principle for the spatial formation of this place of worship. In addition, the units and elements in this structure emerge according to the needs of the age and society, and accordingly, their positions and characters in the space are determined over time. The aim of the study is to examine the architectural components of places of worship, which adopt new approaches in Turkey and abroad, based on examples of tradition in each country, and then show and compare how these two countries differ from tradition. In this case, two structures were chosen; Etimesgut Mosque designed by Cengiz Bektaş and Light Church designed by Tadao Ando. These identified structures were evaluated according to the 'Design Criteria', which should be taken into account when designing the place of worship, including the architectural arrangements. Design criteria are classified with the elements that should be in places of worship in the light of architectural principles. In the study, a comment was made as a result of the comparison of the design data of traditional places of worship, using new technologies and materials, in the context of the conditions of the day. It is hoped that these two exemplary buildings, which have changed traditional structures such as places of worship, which are very difficult to change, as well as modernizing spatial designs today, will offer different perspectives to other modern architectural pursuits.
Keywords
- Akatlı, G. Ve Sağıroğlu, Ö. (2022). Kutsal Mekanlarda Doğal Işık Tasarımının Etimesgut Cami ve Işık Kilisesi Örnekleri Üzerinden İncelenmesi. Mimarlık ve Yaşam Dergisi, 7(1), (359-382) ISSN: 2564-6109 DOI: 10.26835/my.962855
- Ando, T. (2010). Tadao Ando Process And Idea. Tokyo: Toto ltd. (Aktaran: Ersal, 2013).
- Anonim. (2015). ‘’İbadethanelerde Modern Çizgiler.’’ Erişim: https://www.termodinamik.info/ibadethanelerde-modern-cizgiler
- Baek, J. (2009). Shintai and the Empty Cross. Architectural Theory Review, 14(1), ss. 55-70.
- Çelik, E, Ş. (2013). Çağdaş Cami Tasarımlarına Yönelik Kullanıcı Algısı. Gazi Üniversitesi.
- Dural, M. (2017). Çağdaş Cami Mimarisinde Kubbe Ögesinin Algısal Etkisinin Mimari Eğitim Seviyesine Göre Farklılaşması. Yıldız Teknik Üniversitesi.
- Eşmeli, İ. (2014). Hıristiyanlık Tarihinde Kilise Ve ‘Kilise’ İçin Kullanılan Metaforlar. Turkish Studies – International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 9/5 Spring 2014, p. 953-966.
- Erarslan, A. & Akbulut, N. (2017). Türkiye’de Çağdaş Cami Mimarisi Tasarımında Yenilikçi Yaklaşımlar. İstanbul Aydın Üniversitesi Dergisi, s. 33-61, ISSN: 1309-1352
- Ersal, L. Ö. (2013). Mimari Mekanın Biçimlendirilmesi Ve Anlam Boyutu: Ontolojik Yaklaşım. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
- Habibi, R. (2018). Tadao Ando: Materializing Spirituality. Sufi- Journal of Mystical Philosophy & Practice, Washington DC, 95, ss. 52-57.
- Haddad, P & Furutan, M. (2016). Comparative Study Of The Use Of Traditional Elements In The Architecture Of Contemporary Mosques In Iran And Turkey: The Case Of Shahrak-E-Ge. International Conference On Civil Engineering, Architecture And Cityscape.
- Haseki, S. (2006). 20.Yüzyıl Çağdaş Cami Mimarisine Ankara Örnekleri Üzerinden Bir Yaklaşım. Gazi Üniversitesi.
- Herek, D. (2020). Mekân Kimliği ve Onu Modelleyen Işığın Şiiri: Etimesgut Camii 1965-1966. Erişim: https://www.arkitera.com/haber/mekan-kimligi-ve-onu-modelleyen-isigin-siirietimesgut-camii-1965-1966/
- Kaplan, M. (2019). Bir Yapının Eleştirel Olma Potansiyeli: Etimesgut Cami.Erişim: https://mimaritasarimveelestiri.wordpress.com/2019/02/27/bir-yapinin-elestirel-olmapotansiyeli-etimesgut-cami/
- Kirazoğlu, M. S. (2013). “Cami Mimarisinde Anlatım Sorunlar ve Öneriler”. Tokay, H., Kaptı, M., Büken Cantimur, B., Çoşkun, S. (edt.) 1. Ulusal Cami Mimarisi Sempozyumu: Gelenekten Geleceğe Cami Mimarisinde Çağdaş Tasarım ve Teknolojileri. Diyanet İşleri Başkanlığı, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi (düzenleyen), 2-5 Ekim 2012, İstanbul. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 28-40.
- Kuban, D. (Davetli Konuşmacı) (2013). Tokay, H., Kaptı, M., Büken Cantimur, B., Çoşkun, S. (edt.) 1. Ulusal Cami Mimarisi Sempozyumu: Gelenekten Geleceğe Cami Mimarisinde Çağdaş Tasarım ve Teknolojileri. Diyanet İşleri Başkanlığı, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi (düzenleyen), 2-5 Ekim 2012, İstanbul. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 24-27.
- Kuban, D. (2015). Sanat, Mimarlık, Toplum Kültürü Üzerine Makaleler. İstanbul: Boyut Yayıncılık.
- Mahdavinejad, M. J., Mashayekhi, M., and Bahrami, M. (2015). " معاصر الگو های طراحی مسجد در Patterns Of Mosque Design In Contemporary Architecture)", Journal Of (معماری Reasearch In Islamic Architecture, 5: 3–17.
- Özçakı, M. (2018). ‘’ Yorumlanan Cami Mimarisi.’’. Cilt 6, Sayı 23. DOI: 10.7816/ulakbilge- 06-23-04 ulakbilge. Erişim: www.ulakbilge.com
- Özçakı, M. (2018). ‘’Çağdaş Cami Mimarisi Üzerine Bir Değerlendirme’’. Volume: 8, No: 1, pp. 133 – 160 ISSN: 2046-4436 - e-ISSN: 2046-4444 tplondon.com/bordercrossing
- Şahbaz, E. (2010). Tasarım Sorunu Olarak Sınır Ve Dilin Sorgulanması. Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir.
- T.C. Cumhurbaşkanlığı Diyanet İşleri Başkanlığı (2021), ‘’Cami Planlama Ve Tasarımı Kılavuzu.’’ Yönetim Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yatırım Emlak Ve Teknik Hizmetler Daire Başkanlığı. Erişim:https://yonetimhizmetleri.diyanet.gov.tr/ Documents/Cami+Planlama+ve+Tasarimi+Kilavuzu+2021.pdf
- Timuremre, N. (2004). Kültürün Mimarlık Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi: Japon Kültürü Ve Tadao Ando Örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi Örneği. İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
- Trisno, R. & Lianto, F. (2018) The Meaning Of Natural Lighting On Altar Case Study: Cathedral Church And Church Of The Light. International Journal of Civil Engineering and Technology (IJCIET), 9 (12). pp. 209-213. ISSN 0976-6316
- Ürey, Ö. (2010). Use Of Traditional Elements In Contemporary Mosque Architecture In Turkey. Middle East Technical University.
- Yedekçi, G. (2015). Doğayla Tasarlamak: Biyomimikri ve Geleceğin Mimarlığı. İstanbul: Mimarlık Vakfı İktisadi İşletmesi.
- https://www.arkitera.com/haber/mekan-kimligi-ve-onu-modelleyen-isigin-siiri-etimesgut-camii- 1965-1966/
