ÇEVRE SORUNLARI İLE MÜCADELEDE ÜRETİM GİRDİ VE ÇIKTILARI ÖZELİNDE PİYASA ARAÇLARININ KULLANILABİLİRLİĞİ
Author :
Abstract
Çevre sorunları her geçen yıl daha büyük bir problem haline geldikçe, farklı bilim dallarının bu sorunu inceleme alanı da bir o kadar farklılaşmıştır. İktisat ve Maliye alan yazınında çevre sorunları genellikle “dışsallık” olgusu ile birlikte değerlendirilmekte ve mevcut problem bu dışsallıkların içselleştirilmesi konusunda ele alınmaktadır. Bununla birlikte dışsallıkların çevresel-iktisadi boyutu genellikle daha geniş bir perspektiften incelenirken; özellikle üretim girdi ve çıktıları özelinde daha spesifik bir araştırma yapma ihtiyacı, bu çalışmanın temel amacını oluşturmaktadır. Dolayısıyla bu çalışmada, çevre sorunlarının ekonomik tarafını ilgilendiren ve bu sorunlar ile mücadelede, üretimde kullanılan girdi ve çıktılara yönelik uygulanan piyasa araçları araştırılmıştır. Çeşitli ülke uygulamaları, tarihi ve güncel durum incelemesi ve öneriler ışığında bu sorunların çözümü konusunda mevcut durum özelinde bazı değerlendirmeler yapılmıştır.
Keywords
Abstract
As environmental problems become a bigger problem every year, the field of study of this problem by different branches of science has also diversifiedIn the literature of Economics and Public Finance, environmental problems are generally evaluated together with the phenomenon of "externality" and the current problem is discussed in terms of internalizing these externalities. However, while the environmental-economic dimension of externalities is generally examined from a broader perspective; The need for a more specific research, especially in terms of production inputs and outputs, constitutes the main purpose of this study. Therefore, in this study, the market tools applied for the inputs and outputs used in production, which concern the economic side of environmental problems and fight these problems, have been investigated. In the light of various country practices, historical and current situation analysis and suggestions, some evaluations were made on the solution of these problems, specific to the current situation.
Keywords
- Akalın, G. (1986). Kamu Ekonomisi (2. Baskı). Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları.
- Akkaya, Ş. (2004). Çevre vergileri ve gelir dağılımı. İstanbul Üniversitesi Maliye Araştırma Merkezi Konferansları, 1-12.
- Atkinson, A.B. & Stiglitz, J. (1980). Lectures on Public Economics. McGraw-Hill.
- Bal, H. Ç. (2012). Çevre sorunları ve bu sorunların çözümü çerçevesinde küresel kamusal mallar, dışsallıklar ve küresel kamusal malların arzına ilişkin sorunlar. Küresel İktisat ve İşletme Çalışmaları Dergisi, 1(2), 1-11.
- Baranzini, A., Goldemberg, J. & Speck, S. (2000). A future for carbon taxes. Ecological Economics, 395-412.
- BBC News, Akdeniz'de plastik atıklar en çok İtalya ve Türkiye kıyılarına vuruyor. 08.06.2019, https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-48567280, (14.11.2021).
- BBC News, Greenpeace: Plastik atıkların yeni adresi Türkiye. 23.04.2019, https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-48022750, (14.11.2021).
- Benk, S. (2007). Kentiçi Ulaşım Sonucu Oluşan Negatif Dışsallıklar ve Önleme Yolları. Yayımlanmamış doktora tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Bilgili, M.Y. & Firidin, E. (2017). Çevre politikasının ekonomik ve mali araçları: çevre vergileri üzerine teorik bir inceleme. Journal of Life Economics, 4 (2), 125-140.
- Biyan, Ö. & Gök, M. (2014). Çevre politikaları kapsamında avrupa birliği ve türkiye’de çevre vergilerinin uygulanışı: karşılaştırmalı bir analiz. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 281-310.
- Bruce, N. & Ellis, G.M. (1993). Environmental taxes and policies for developing countries. World Bank.
- Chen, Y., Chen, M. &. Mishra, A.K. (2019). Subsidies under uncertainty: modeling of ınput- and output-oriented policies. Economic Modelling, 39-56.
- Cural, M. & Saygı, H.E. (2016). Avrupa Birliği’nde çevre vergisi uygulamaları ve çevre vergilerinin gelişimi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25 (1), 77-92.
- Çakmak, H. (2018). Çevresel Vergilerin Ekonomik Etkileri: Karbon Vergisi. Yayımlanmamış doktora tezi, Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Çolakoğlu Mutlu, A. (1989). Dışsal Ekonomiler ve Çevre Kirlenmesi. Yayımlanmamış doktora tezi, İstanbul Üniversitesi, Maliye Araştırma Merkezi.
- Demirbugan, A. (2014). Madencilik projelerinin çevresel dışsallıklar göz önünde bulundurularak ekonomik değerlendirmesi. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7 (2), 403-422.
- Duran, O. (2010). Çevre Politikaları ve Vergilendirme: Ekolojik Vergi Reformu. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Ercan, E. (2015). Türkiye’de çevre vergileri mi, çevre vergisi mi? Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 119.
- Erden, C. & Turan Koyuncu, F. (2014). Kalkınma ve çevresel sağlık riskleri: Türkiye için ekonometrik bir analiz. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(2), 9-23.
- Ertekin, Ş. & Dam, M.M. (2020). Türkiye’de çevre vergilerinin çevresel etkileri üzerine bir değerlendirme. Special Issue on 3rd International EUREFE Congress, 67-87.
- Eskeland, G.S. & Devarajan, S. (1994). Taxing bads by taxing goods: pollution control with presumptive charges directions in development. World Bank.
- European Environment Agency, (1996). Environmental taxes implementation and environmental effectiveness. Environmental Issues Series.
- European Union, (2013). Environmental taxes: a statistical guide. Publications Office of the European Union, Luxembourg.
- Fullerton, D., Hong, I. & Metcalf, G.E. (2001). A tax on output of the polluting industry is not a tax on pollution: the importance of hitting the target. National Bureau of Economic Research, 13-44.
- Fullerton, D., Leicester, A. & Smith, S. (2008). Environmental taxes. National Bureau of Economic Research.
- Gemechu, E.D., Butnar, I., Llop, M. & Castells, F. (2014). Economic and environmental effects of CO2 taxation: an ınput-output analysis for spain. Journal of Environmental Planning and Management, 1-20.
- Gündüz, İ.O. & Agun, B.H. (2013). Çevre vergilerinin yerel yönetim düzeyinde uygulanması: avrupa birliği ve türkiye uygulaması. Maliye Finans Yazıları, 27 (99), 55-78.
- Holtermann, S. (1976). Alternative tax systems to correct for externalities, and the efficiency of paying compensation. Economica, 1-16.
- Jamali, A. T. (2007). Ekolojik Vergiler. Seçkin Yayıncılık.
- Karaca, C. (2019). Çevre ve Kentleşme Politikası. Ekin Yayınevi.
- Kargı, V. & Yüksel, C. (2010). Çevresel dışsallıklarda kamu ekonomisi çözümleri. Maliye Dergisi, 159, 183-202.
- McMorran, R.T. &. Nellor, D.C.L. (1994). Tax policy and the environment: theory and practice. International Monetary Fund, Working Paper No: 94/106.
- Mcmorran, R.T., Nellor, D.C.L, ve Gandhi, V.P. (1994). Tax policy and the environment. International Monetary Fund, 106.
- Odabaş, H. & Hayrullahoğlu, B. (2017). Çevresel sorunların çözümünde motorlu taşıtlar vergisine bakış: AB üyesi ülke örnekleri. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(3), 54-70.
- OECD, (2006). The political economy of environmentally related taxes. OECD Publishing, Paris.
- OECD, (2019). Taxing energy use 2019: using taxes for climate action. OECD Publishing,
- Öz, E. & Buyrukoğlu, S. (2012). Negatif dışsallıkların önlenmesinde çevresel vergiler: türkiye ve OECD ülkeleri karşılaştırması. TİSK Akademi, 14, 1-26.
- Özbay, R.D. & Özbek, A. (2017). Çevresel etkilerin ekonomik maliyetleri. İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 16(32), 77-88.
- Özdemir, B. (2009). Küresel kirlenme sürdürülebilir ekonomik büyüme ve çevre vergileri. Maliye Dergisi, 156, 1-36.
- Özdemir, E. (2006). Çevre Sorunlarının Ekonomik Niteliği Bağlamında Dışsallıkların Ortadan Kaldırılması, (Orman Kaynaklarının Dışsal Faydalarının İçselleştirilmesi). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Peker, H.S. & Altınışık, İ. (2011). Negatif dışsallıkların içselleştirilmesi açısından karbon ticareti. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Elektronik Dergisi, 4, 65-76.
- Plott, C.R. (1966). Externalities and corrective taxes. The London School of Economics and Political Science, 33 (129), 84-87.
- Sandmo, A. (1976). Optimal taxation: an introduction to the literature. Journal of Public Economics, 6 (1-2).
- Sandmo, A. (2003). Environmental taxation and revenue for development. United Nations University World Institute for Development Economics Research-WIDER, 1-27.
- Sezer, Ö. & Dökmen, G. (2018). Kirleten öder ilkesi çerçevesinde Türkiye’de çevre vergileri ve negatif dışsallıklar sorunu. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 57, 163181.
- Smith, S. (1992). Taxation and the environment: a survey. Fiscal Studies, 13 (4), 21-57.
- Stiglitz, J. E. (1994). Kamu Kesimi Ekonomisi, (Ö. F. Batırel Çev.), Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Yayınları, No: 396.
- Şahin, M. (2020). Sürdürülebilir çevre dinamikleri için yeni bir enstrüman: plastik poşet vergisi. Vergi Raporu Dergisi, 107-121.
- Tanrıvermiş, H. (1997). Çevre kirliliğinin vergilendirilmesi: ilkeler, uygulamaları ve Türkiye açısından genel değerlendirme. Ekonomik Yaklaşım, 303-328.
- Tekeli, R. & Hotunluoğlu, H. (2007). Karbon vergisinin ekonomik analizi ve etkileri: karbon vergisinin emisyon azaltıcı etkisi var mı? Sosyo Ekonomi, 6 (6), 107-126.
- Tosuner, M. & Aktan, C.C. (1986). Dışsal ekonomiler. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1 (1), 139-153.
- Türkiye Belediyeler Birliği (TBB). (2016). Çevre Ekonomisi ve Tam Maliyet Esaslı Tarife Hesabı (2. Baskı), Yorum Basın Yayın.
- Türkiye Cumhuriyeti Çevre ve Şehircilik Bakanlığı. (2021). Kentsel Dönüşüm Projelerinde KDV İndirimi, 30.01.2021, https://bartin.csb.gov.tr/kentsel-donusum-projelerinde-kdvindirimi-haber-257882.
- UNEP. (2019). Reducing pollution and health impacts through fiscal policies – a selection of good practices, Working Paper.
- Uzel, Ç. (2017). Çevresel Sorunları Önleme Kapsamında Kullanılan Vergi Politikası ve Türkiye’deki Güncel Durumun Analizi. Uzmanlık tezi, T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı.
- Van Beers, C., Van den Bergh, J.C.J.M., Moor, A. & Ooserhuis, F. (2004). Determining the environmental effects of indirect subsidies: a methodological approach with an application to the Netherlands. Tinbergen Institute Discussion Paper,1-31.
- Vollebergh, H. (2012). Environmental taxes and green growth exploring possibilities within energy and climate policy. PBL Netherlands Environmental Assessment Agency.
- Wijkander, H. (1985). Correcting externalities through taxes on/subsidies to related goods. Journal of Public Economics, 111-125.
- Yıldırım, H. (2019). Çevre Sorunlarını Önlemeye Yönelik Maliye Politikaları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Yüksel, C. (2006). Dışsallıklarda Kamusal Çözümler: Türkiye Uygulaması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
