Author :
Abstract
İnsanlık tarihi başlangıcından günümüze kadar farklı dönemlerden geçmiştir. Tarihin bu dönemleri kimi zamanlar savaş, keşif ve tarihi olaylar yoluyla birbirinden ayrılırken; kimi zamansa büyük sanayisel/teknolojik devrimler nedeniyle köklü değişimlere uğramıştır. Sanayi Devrimi sonucunda ortaya çıkan tüketim toplumu, içinde yaşadığımız yüzyılı etkileyen en büyük fenomenlerden biri olarak karşımıza çıkar. Endüstrileşmeyle başlayan kapitalist sistemin tüketim kültürü üzerinde oluşturduğu dünya ölçeğindeki evrensel değerler sanatın gelişimini ciddi oranda etkilemiştir. Tüketim toplumunun değerler sistematiğinin sanatçılar üzerinde farklı bakış açılarının doğmasına sonucunda çeşitli sanat akımları ortaya çıkmıştır. 19. yüzyılda başlayan üretim endüstrisinin ortaya çıkardığı sanatsal/grafiksel ürünlerden biri de afiş/poster sanatıdır. Tüketim kültürünün vazgeçilmez tanıtım unsurlarından biri olan afiş/posterler, üretim teknolojilerinin artmasıyla birlikte yoğun bir şekilde sokaklardaki yerini almıştır. Bir yandan üretimin tanıtım ve teşhiri için kullanılan afişler, diğer yandan 1960’lı yıllarda ortaya çıkan Amerikada Pop Sanat ve Fransada Yeni Gerçekçilik (Nouveau Realisme) akımı sanatçıları -çeşitli sanatsal amaçlar doğrultusunda- için yaratım sürecine katkıda bulunmuşlardır. Yeni Gerçekçi sanatçılar, sokaklardan toplamış oldukları afişleri yırtarak, yapıştırarak ve kazıyarak tüketim toplumunu yansıtan, yücelten veya eleştiren çok sayıda özgün sanat formları yaratmışlardır. Dekolaj, havacılıktan sinemaya, plastik sanatlardan edebiyata çok çeşitli alanlarda kullanılan bir terim olarak karşımıza çıkmaktadır. Gündelik yaşantımızın bir parçası olan afişler/posterler içerisinde yaşadığımız dünyanın görsel imajlarını oluşturan ve bunları yansıtan aynalar gibidirler. Farklı tema ve imajları içerisinde barındıran afişler, yapısal özelliklerinin yanı sıra dönemin kültür, sanat, siyaset ve ekonomi gibi dinamiklere gönderme yaparken, sanatçı için bulunmaz bir teknik/tematik/estetik bir malzemeye dönüşmüştür. Farklı sanatsal anlayış/akımlar doğrultusunda çalışan birçok sanatçı dekolaj tekniğini çalışmalarında yansıtma, dışavurum, eleştirel ve soyut kavramların ifade edilmesinde kullanmışlardır. Temelde benzer yöntemlerin kullanıldığı kolajın bütünleyici/bireşimci yönünden farklı olarak dekolaj, kolajdan kazıma, yırtma ve ayrıştırma özellikleriyle ayrışmakta yapısal özelliklerinin parçalanıp yeniden inşası yoluyla yeni anlamsal bağlamları ortaya çıkarmasından dolayı postmodern bakış açısına daha çok yaklaşmaktadır. Kolajın parçalardan bütüne doğru gidiş yönünün tersine dekolaj, bütünü parçalayan, yeni anlam ve bakış açıları kazandıran yapısıyla postmodern paradigmanın yapıbozumsal yorumları/anlamları olarak sanat eserlerinde karşımıza çıkmaktadır.
Keywords
Abstract
The history of humanity has passed through different periods from its beginning to the present day. While these periods of history are sometimes separated from each other by war, discovery and historical events; sometimes it has undergone radical changes due to great industrial/technological revolutions. The consumer society that emerged as a result of the Industrial Revolution is one of the biggest phenomena affecting the century we live in. The world-scale universal values created by the capitalist system, which started with industrialization, on the consumption culture have seriously affected the development of art. Various art movements have emerged as a result of the emergence of different perspectives on the artists of the values systematic of the consumer society. One of the artistic/graphic products created by the production industry that started in the 19th century is the art of posters. Banners/posters, which are one of the indispensable promotional elements of the consumption culture, have taken their place on the streets intensively with the increase in production technologies. On the one hand, the posters used for the promotion and display of the production, on the other hand, the artists of Pop Art in America and Nouveau Realisme in France, which emerged in the 1960s, contributed to the creation process for various artistic purposes. Neo-Realistic artists have created many original art forms that reflect, glorify or criticize the consumer society by tearing, pasting and scraping the posters they have collected from the streets. Decollage emerges as a term used in a wide variety of fields, from aviation to cinema, from plastic arts to literature. Posters/posters, which are a part of our daily life, are like mirrors that create and reflect the visual images of the world we live in. While the posters, which contain different themes and images, refer to the dynamics of the period such as culture, art, politics and economy, in addition to their structural features, they have turned into an incomparable technical/thematic/aesthetic material for the artist. Many artists working in line with different artistic understandings/movements have used the decollage technique in their works to reflect, express, express critical and abstract concepts. Unlike the integrative/synthetic aspect of the collage, in which basically similar methods are used, decollage differs from the collage with its features of scraping, tearing and decomposition, and approaches the postmodern perspective more because it reveals new semantic contexts through the fragmentation and reconstruction of its structural features. Contrary to the direction of collage from the parts to the whole, decollage appears in works of art/acts as deconstructive interpretations/meanings of the postmodern paradigm with its structure that breaks the whole and gives new meanings and perspectives.
Keywords
- Ambrosse G. ve Harris P. (2010). Görsel Grafik Tasarım Sözlüğü. (Bilge Barhana, Çev.). İstanbul: Literatür Yayıncılık.
- Antmen, A. (2010). 20. Yüzyıl Batı Sanatında Akımlar. İstanbul: Sel Yayıncılık.
- Appignanesi, R. ve Garratt, C. (1996). Postmodernizm, (Doğan ŞAHİNER, Çev.). İstanbul: Milliyet Yayınları.
- Arnason, H. H. (1998). History of Modern Art. Londra: Thames ve Hudson Ltd.
- Arslan, Necla ve Rona, Zeynep, (1997). “Burhan Doğançay”, Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi, C. 1, YEM Yayınları, İstanbul 1997, s. 466.
- Atakan, N. (1998). Arayışlar. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Bourriaud, N. (2004). Postprodüksiyon. (Nermin Saybaşılı, Çev.). İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
- Cabanne, Pierre (1997). Kolajlar. Enis Batur (Ed.), Modernizmin Serüveni s.324-326. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Cantz, Hatje. (1999). Jean Baudrillard Photographies 1985-1998. (Peter Weibel, Ed.). Neue Galerie Graz Sergi Kataloğu, s. 131.
- Cevizci, A. (2000). Felsefe Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yayınları.
- Dempsey, A. (2019). Modern Sanat, (Deniz Öztok, Çev.). İstanbul: Hep Kitap.
- Erden, O. (2012). Çağdaş Sanat. İstanbul: Tempo Yayınları.
- Eroğlu, Ö. (2015). Modern Sanat. İstanbul: Tekhne Yayınları.
- Farrell, J. (2018). Mitin Silinmesi: Roland Barthes, Isidore Isou, François Dufrêne ve Daniel Buren'in Eserleri Üzerine Bir Çalışma. Athanor XXII, 22, s. 95-96.
- Fineberg, J. (2014). 1940’tan Günümüze Sanat. (Göral Erinç Yılmaz, Çev.). İzmir: Karakalem Kitabevi Yayınları.
- Germaner, S. (1997). 1960 Sonrası Sanat. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
- Hopkins, D. (2018). Modern Sanattan Sonra. (Firdevs Candil Erdoğan, Çev.). İstanbul: Hayalperest Yayınları.
- Karasar, N. (1999). Bilimsel Araştırma Yöntemi, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
- Küçükalp, K. (2008). Batı Metafiziğinin Dekonstrüksiyonu: Heidegger ve Derrida. İstanbul: Sentez Yayıncılık.
- Leland, N. ve Williams, V. L. (1994). Kolajın Kaynakları. North Light Books.
- Osterwold, T. (1991). Pop Art. Taschen Yayınları.
- Phillips, C. (Şubat 1990). When Poetry Devours the Walls, Art in America, 78/2, s. 140.
- Piguet, P. (2008). Doğançay ve Villeglé: Duvara Övgü. (Orçun Türkay, Çev.). Kolaj, Dekolaj, Doğançay, Villiegle. İstanbul: Pera Müzesi Yayınları.
- Ramond, C. (2011). Derrida Sözlüğü. (Ümit Edeş, Çev). İstanbul: Say Yayınları.
- Rosenau, P. M. (1998). Post-Modernizm ve Toplum Bilimleri. (Tuncay Birkan, Çev.). Ankara: Ark Yayınları.
- Skinner, Q. (1997). Çağdaş Temel Kuramlar. (Ahmet Demirhan, Çev.). Ankara: Vadi Yayınları.
- Sönmez, N. (2015). Şimdiki Zamanın Yanında ya da Karşısında. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Şahiner, R. (2008). Postmodern Kırılmalar ya da Modernin Yapıbozumu. İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.
- Tansuğ, S. (1993). Çağdaş Türk Sanatı. İstanbul: Remzi Kitabevi.
- Ward, G. (2014). Postmodernizmi Anlamak. (Tufan Göbekçin, Çev.). İstanbul: Optimist Yayınları.
- Yücel, E. (2020). Barthes ve Müellifin Ölümü Üzerine. Rıfat Şahiner (Ed.). Çağdaş Sanatta Postmodernizm, Neo-Avangardizm. Ankara: Ütopya Yayınları.
- Buchloh, B. (1991). From Detail to Fragment: Décollage Affichiste. October, 56, s.108.
- Catherine B. (1999). Raymond Hains. MACBA. https://www.maxhetzler.com/artists/raymond- hains/adresinden erişildi. (ET:03.02.2022)
- Morgan, R. C. (2013). Wolf Vostell: Reclaiming the Present through Décollage. The Brooklyn Rail. https://brooklynrail.org/2013/02/artseen/wolf-vostell-reclaiming-the-presentthrough-dcollage/adresinden erişildi. (ET:03.02.2022)
- Poynor, R. (2014). Yüzey Enkazı. Design Observer. https://designobserver.com/article.php?id=38331/Adresinden erişildi. (ET:03.02.2022)
- Rappaport, E. (2015). Dekolajın Mucidi Mimmo Rotella. https://www.artsy.net/article/editorial- mimmo-rotella-decollage-innovator-is-celebrated-in/ adresinden erişildi. (ET:03.02.2022)
- Görsel 1: François Dufrene, Sans Titre, Tuval Üzerine Kolaj/Dekolaj, 55 x 88,5 cm, 1961, Jean- Pierre Raynaud Koleksiyonu.https://www.galerie-vallois.com/en/artiste/francoisdufrene/ adresinden erişildi. (ET:03.02.2022)
- Görsel 2: Raymond Hains, Sans titre N° 5D (série Dauphin), Metal Üzerine Dekolaj, 300 x 400 cm, 1990. https://www.maxhetzler.com/artists/raymond-hains/ adresinden erişildi.
- Görsel 3: Jacques Villegle, Rue Aux Ours, “Anonim Yırtık Afişler”, 114x146cm, 1981, Sanatçının Koleksiyonundan. Kolaj Dekolaj, Doğançay Villegle, Sergi Kataloğu, Küratör: Philippe Piguet, 2008. Pera Müzesi.
- adresinden erişildi. (ET:03.02.2022)
- Görsel 5: Wolf Vostell, Elektronik Dé-coll/age, Happening Raum, 1968. Fotoğraf: R. Friedrich http://www.medienkunstnetz.de/works/elektronische-decollage/ adresinden erişildi.
- https://www.youtube.com/watch?v=r7Yxl2jIQSc/ adresinden erişildi. (ET:03.02.2022) 1995. Sanatçı Koleksiyonu.Kolaj Dekolaj, Doğançay Villegle, Sergi Kataloğu, s. 49,
- Görsel 8: Burhan Doğançay, AIDS Sokağı, Tuval Üzerine Kolaj, 97x130cm, 2002. Sanatçı Koleksiyonu. Sanatçı Koleksiyonu.Kolaj Dekolaj, Doğançay Villegle, Sergi Kataloğu, s. 56, Küratör: Philippe Piguet, 2008. Pera Müzesi.
