Author :
Abstract
Moderniteye atfedilen özelliklerin sonucu olarak birçok eylem ve düşünce biçimi ortaya çıkmıştır. Çokkültürcülük ve fundamentalizmin her ikisi de farklı temel niteliklere sahip olsalar da aynı kaynaktan beslendikleri ve bir tepki olarak doğdukları söylenebilir. Fundamentalist hareketlerin modernleşmeden kaynaklanmasında, modernleşmenin başarısızlığı ve çözüm üretmedeki yetersizliği büyük bir etkiye sahiptir. Modernleşme sürecinde batı tecrübesinin diğer kültürlere aktarımında kullanılan yöntemin ve içeriğin uyumsuz tepkilerin gelişimine yol açtığı ifade edilmektedir. Çokkültürcülük de kısmen modernitenin bir eleştirisi olarak görülmüştür. Fundamentalizm olgusunun gelişiminde olduğu gibi çokkültürcülük de modernitenin toplumsal yapıyı dönüştürücü tekilliğe verilen bir tepki olarak anlaşılmaktadır. Her ne kadar her iki hareketin birbiriyle farklılaşan temel özellikleri olsa da aynı zamanda çokkültürcülük ve fundamentalizmin yakından ilişkili olduğu söylenebilir. Aralarındaki ilişki ise daha çok moderniteye verilen tepki ve başetme biçimleriyle ilgilidir. Modernitenin kültürel ve dinsel farklılıkları tolerans düzeyi belki de çeşitli toplumsal kesimlerce yeterli ve tatmin edici bulunmadığı görülmektedir. Sonuçta rahatsız edici olarak algılanan bir takım zorlayıcı olgusal gerçekler iki kutupsal nitelikli tepki biçimine sebep olmuştur. Bu çalışmada, öncelikle her iki olgunun ortaya çıkışına ve özelliklerine aynı zamanda modernleşme süreciyle birlikte gündeme gelen bu iki olgu arasındaki ilişki çerçevesindeki tartışmalara yer verilecektir.
Keywords
Abstract
As a result of the features attributed to modernity, many forms of action and thought have emerged. Although both multiculturalism and fundamentalism have different basic characteristics, it can be said that they are fed from the same source and are born as a reaction. The failure of modernization and its inability to find solutions have a great impact on the origin of fundamentalist movements from modernization. It is stated that the method and content used in the transfer of western experience to other cultures in the modernization process led to the development of incompatible reactions. Multiculturalism has also been seen, in part, as a critique of modernity. As with the development of the phenomenon of fundamentalism, multiculturalism is understood as a reaction to the singularity of modernity that transforms the social structure. Although both movements have different basic features, it can also be said that multiculturalism and fundamentalism are closely related. The relationship between them is more about the way they react and cope with modernity. It is seen that the tolerance level of cultural and religious differences of modernity is not sufficient and satisfactory, perhaps by various social segments. As a result, a number of compelling factual realities that were perceived as disturbing caused two forms of polar response. In this study, first of all, the emergence and characteristics of both phenomena will be included, as well as the discussions within the framework of the relationship between these two phenomena, which came to the fore with the modernization process.
Keywords
- Aldridge, A. (2000). Religion in the Contemporary World: A Sociological Introduction. Cambridge: Polity Press.
- Ammerman, N. (1991). North American Protestant Fundamentalism, In: Marty, Martin E. & Appleby, R. S. (Eds.): Fundamentalism Observed, Chicago, London: University of Chicago Press, pp.1-65.
- Armstrong, K. (2005). Fundamentalism is Here to Stay, Global Agenda, 14790289, Issue 3.
- Aslan, S. & Yılmaz, A. (2001). Modernizme Bir Başkaldırı Projesi Olarak Postmodernizm, C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 2, Sayı 2.
- Aufderheide, P., ed. (1992). Beyond P. C.: Toward a politics of understanding, St. Paul, Minn.: Graywolf Press.
- Aydın, M. (2007). Batı Hıristiyan Düşüncesinde Fundamentalist Hareketin Öyküsü. İslâmiyat, 10 (1): 33–56.
- Bahadır, A. (2002). Modernitenin Yıkıcı Etkileri Karşısında Savunmasız İnsan, Selçuk Ünv. İlahiyat Fak. Dergisi, sayı 13.
- Barr, J. (1978). Fundamentalism. Philadelphia: Westminster Press.
- Barr, J. (1984). Beyond Fundamentalism. Philadelphia: Westminster Press.
- Bruce, S. (2000). Fundamentalism. USA: Blackwell Publishers Inc.
- Canatan, K. (1995). Bir Okuma Biçimi Olarak Fundamentalizm ve İslamcılık. Bilgi ve Hikmet Üç Aylık Kültür ve Araştırma Dergisi, 12: 49-65.
- Canatan, K. (2009). Avrupa Toplumlarında Çokkültürcülük: Sosyolojik Bir Yaklaşım, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Volume 2/6 Winter.
- Caplan, L. (ed.) (1987). Studies in Religious Fundamentalism. USA, Albany: State University of New York Press.
- Cevizci, A. (1999). Felsefe sözlüğü, 3. basım, Paradigma Yayınları, İstanbul.
- Coreno, T. (2002). Fundamentalism as a Class Culture. Sociology of Religion, 63(3): 335-360.
- Donohue, J. (2004). Mistranslations of God: Fundamentalism in the Twenty-First Century. Islam and Christian-Muslim Relations,15(4): 427-442
- Ercins, G. (2009). Küreselleştirici modernliğin bir antitezi: Fundamentalizm, Uluslar arası İnsan Bilimleri Dergisi, Cilt: 6, sayı:1.
- Farley, E. (2005). Fundamentalism: A Theory. Cross Currents, Fall 2005, 55: 3.
- Hadden, J. K. & Shupe, A. (1989). Secularization and Fundamentalism Reconsidered. New York: Paragon House.
- Heywood, A. (1998), “Religious Fundamentalism”, Political Ideologies, London: Macmillan Press Ltd, 291-319.
- Hood, R. W. Jr., Hill, P. C. & Williamson, W. P. (2005). The Psychology of Religious Fundamentalism. New York: The Guilford Press.
- Howard, R. G. (2005). The Double Bind of the Protestant Reformation: The Birth of Fundamentalism and the Necessity of Pluralism. Journal of Church and State, January.
- Huntington, S. P. (1996). The Clash of Civilization and the Remaking of the World Order. New York: Simon and Schuster.
- Juergensmeyer, M. (2001). Terror in the Mind of God: The Global Rise of Religious Violence. (Reo. ed.) Berkeley, CA: University of California Press.
- Kirman, M. A. (2008). Sekülerleşme Perspektifinden Dini ve Seküler Fundamentalizmler, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Volume 1/2 Winter.
- Kudriashova, I. V. (2003). Fundamentalism in the Modern World. Russian Social Science Review, 44 (3): 41–62.
- Langman, L. (2005). The Dialectic of Unenlightenment: Toward a Critical Theory of Islamic Fundamentalism. Critical Sociology, 31: 1-2.
- Lawrence, B. (1989). Defenders of God: The Fundamentalist Revolt Against the Modern Age. San Francisco: Harper & Row.
- Marsden, G. (1991). Fundamentalism and American Evangelicalism. In The variety of American evangelicalism, edited by Donald Dayton and Robert Johnston, 22-35. Downers Grove, IL: Inter-Varsity Press.
- Marty, M. E. & Appleby, R. S. (1991). The Fundamentalism Project. Chicago, IL: University of Chicago Press.
- Marty, M. E. & Appleby, R. S. (1992). The Glory and the Power: The Fundamentalist Challenge to the Modern World. Boston: Beacon Press.
- Meyer, T. (1989). Fundamentalismus. Aufstand gegen die Moderne, Reinbeck: Rowohlt Taschenbuch Verlag
- Milligan, J. A. (1994). Multiculturalism and Religious Fundamentalism: The Moral Challenge of Gender. Paper Presented at The Annual Meeting of The American Educational Studies Association (26th, Chapel Hill, NC, November 10-13). Milligan, J. A. (1999). Gender and the Limits of Inclusion: Should Multiculturalism "include" Fundamentalisms? Religious Education, Winter.
- Riesebrodt, M. (1993). Pious Passion. The Emergence of Fundamentalism in the United States and Iran. Berkeley: University of California Press.
- Sezen, A. (2008). Üniversite Öğrencileri Örnekleminde İman Gelişimi ve Dinsel Fundamenta- lizm Arasındaki İlişkiler Üzerine Bir Çalışma, (Yayınlanmamış Doktora Tezi). İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Streib, H. (2002). A Faith Development Perspective on Fundamentalism. Paper For The Annual Meeting of The Society Study of Religion, October 31-November 3, in Salt Lake City. Überlegungen. Praktische Theologie 29:43–56.
- Tamney, J. B. (1992). The Resilience of Christianity in the Modern World. Albany: State University of New York Press.
- Tekeli, İ. (1999), Bir Modernleşme Projesi Olarak Türkiye’de Kent Planlaması” Türkiye’de Modernleşme ve Ulusal Kimlik Ed:Sibel Bozdoğan – Reşat Kasaba, 2. Baskı, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, s:138
- Vermeulen, H. & Slijper, B. (2003). Multiculturalisme in Canada, Australie en de Verenigde Staten, Ideologie en beleid 1950-2000, Aksant, Amsterdam.
- Yaparel, R. (2007). Modernitenin İstenmeyen Çocuğu. Din-Kültür ve Çağdaşlık 2004 Yılı Kutlu Doğum Sempozyumu Tebliğ ve Müzakereleri içinde, ss. 139-143, Ankara: TDV Yay.
- Yılmaz, A. (1996). Modernden Postmoderne Siyasal Arayışlar, Vadi Yayınları, Ankara.
- Yüksel, M. (2004). Modernite, Postmodernite ve Hukuk, Siyasal Kitabevi, Ankara.
