TÜRKÇE DERS KİTAPLARINDA YER ALAN METİNLER ÜZERİNE TÜRKÇE ÖĞRETİM PROGRAMINDA BELİRTİLEN ÖZELLİKLER AÇISINDAN BİR DEĞERLENDİRME
Author :
Abstract
Türkçe Öğretim Programında, ders kitaplarına metin seçerken esas alınacak özellikler belirtilmektedir. Araştırma, Türkçe ders kitaplarında yer alan metinlerin öğretim programında belirtilen bu temel özellikleri (tema, metin sayısı ve türleri, Türkçe ders kitaplarına alınacak metinlerin nitelikleri) taşıma durumunu belirlemek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi kullanılmış, doküman olarak Anıttepe yayıncılığa ait 5. sınıf ve MEB yayınları 8. sınıf Türkçe ders kitabı incelenmiştir. Araştırmanın verileri betimsel analiz yaklaşımı ile çözümlenmiştir. Yapılan inceleme sonucunda, ders kitaplarının “Temalara İlişkin Açıklamalar” bakımından genel olarak programda belirtilen niteliklere uygun olarak hazırlandığı tespit edilmiştir. Türkçe öğretim programında metin türlerinin temalar arasında dengeli bir dağılım göstermesi öngörülmüş olmasına karşın 5. sınıf Türkçe ders kitabında Sağlık ve Spor teması ile Bilim ve Teknoloji temasında şiir türüne yer verilmediği; ayrıca programda öngörülen e-posta, mizahi fıkra ve şarkı/türkü türlerinin de kitapta yer almadığı saptanmıştır. Türkçe öğretim programında biyografi ve otobiyografi türleri 8. sınıf Türkçe ders kitabında yer alması gereken bilgilendirici metin türleri arasında gösterilmesine rağmen incelenen 8. sınıf Türkçe ders kitabında bu türlerin yer almadığı görülmüştür. Bu bulgular, ders kitaplarının programda ilgili sınıf düzeyinde yer verilmesi istenen metin türleri ve dağılımı konusundaki eksikleri olarak belirlenmiştir. Türkçe Öğretim Programında ders kitaplarında yer alması istenen e- posta, mizahi fıkra, haber yazısı, dilekçe, karikatür, afiş, tablo, efemera ve broşür, mektup, günlük, grafik ise kitaplarda etkinlikler içerisinde yer verilerek öğrencilere sunulmuştur. Her iki Türkçe ders kitabında da metin biçimleri oran bakımından tam anlamıyla dengeli bir dağılım göstermemektedir. 5. sınıf Türkçe ders kitabında bilgilendirici metin türlerinden en fazla “deneme” ye, 8. Sınıf Türkçe ders kitabında ise “söyleşiye” yer verilirken hikâye edici metin türleri söz konusu olduğunda her iki ders kitabında da en fazla yer alan türün “hikâye” olduğu belirlenmiştir. İncelenen ders kitapları Türkçe öğretim programında belirtilen, “Ders Kitaplarına Alınacak Metinlerin Nitelikleri” açısından değerlendirildiğinde metinlerin genel olarak bu özellikleri taşıdığı görülmüştür.
Keywords
Abstract
In the Turkish Curriculum, the features to be taken as a basis when choosing texts for textbooks are specified. This research was carried out in order to determine whether the texts in the Turkish textbooks have these basic features (theme, number, and types of texts, the qualities of the texts to be included in the Turkish textbooks) specified in the curriculum. In the study, the document analysis method, which is one of the qualitative research methods, was used and the 5th grade Turkish textbook of Anıttepe publishing and the 8th grade Turkish textbook of the Ministry of Education publishing were examined. The data of this research were analyzed with the descriptive analysis approach. As a result of the examination, it was determined that the textbooks were generally prepared in accordance with the qualifications specified in the program in terms of "Explanations on Themes". Although a balanced distribution of text types among themes was foreseen in the Turkish curriculum, there was no mention of poetry in the theme of Health and Sports and Science and Technology in the 5th-grade Turkish textbook; in addition, it was determined that the types of e-mails, humorous jokes, and songs/folk songs envisaged in the program were not included in the book. Although the types of biography and autobiography are shown among the types of informative texts that should be included in the 8th grade Turkish textbook in the Turkish curriculum, it has been observed that these types are not included in the 8th-grade Turkish textbook examined. These findings were determined as the deficiencies in the text types and distribution of the textbooks at the relevant grade levels in the curriculum. E-mails, humorous anecdotes, news articles, petitions, cartoons, posters, tables, ephemera, brochures, letters, diaries, and graphics, which are required to be included in the course books in the Turkish Curriculum, were included in the activities and presented to the students. In both textbooks examined, the text formats do not show a fully balanced distribution in terms of ratio. While “essay” in the 5th-grade Turkish textbook and “interview” in the 8th-grade Turkish textbook was the most used informative text type, it was determined that the most common type of narrative text in both textbooks was "story". When the examined textbooks were evaluated within the scope of "Qualifications of Texts to be Included in Textbooks" specified in the Turkish curriculum, it was seen that the texts generally had these characteristics.
Keywords
- Çevik, A., Güneş, F. (2017). Türkçe ders Kitaplarındaki etkinliklerin İncelenmesi. Ana dili Eğitimi Dergisi, 5(2), 272-286.
- Çapraz Baran, Ş., Diren, E. (2020). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu 5. Sınıf Türkçe ders kitabı. Ankara: Anıttepe Yayınları.
- Dilidüzgün, S. (2004). Okuma öğretimi hedefleri bağlamında Türkçe ders kitaplarındaki çocuk edebiyatı ürünleri. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 2, ss. 43-55.
- Eselioğlu, H., Set, S., Yücel, A. (2020). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu 8. Sınıf Türkçe ders kitabı. Ankara: Bilnet yayıncılık.
- Forster, N. (1994). Theanalysis of companydocumentation. C. Casselland G. Symon (Eds.) Qualitativemethods in organizationalresearch: A praticalquide. London: Sage
- Göçer, A. (2010). Türkçe öğretiminde çok uyaranlı bir öğrenme ortamı oluşturmak için seçkin edebî ürünlerden yararlanma. Türklük Bilimi Araştırmaları, 27, ss. 341-369.
- Güneş, F. (2013). Türkçe öğretiminde metin seçimi. Anadili Eğitimi Dergisi,1(1), ss. 1-12.
- Karakuş, İ. (2000). Türkçe- Türk dili ve edebiyatı öğretimi. Ankara: Sistem Ofset Yayınları,
- Kılıç, A., Seven, S. (2007). Konu alanı ders kitabı incelemesi. Ankara: Pegem akademi.
- MEB (2002). İlköğretim Okulu Ders Programları, Türkçe- Yazı Programı 6-7-8, İstanbul
- Okur, A. (2011). “Türkçe ders kitaplarında metinlerin türsel özellikleri”. Türkçe ders kitabı çözümlemeleri (Edit. Hakan Ülper). Ankara: Pegem akademi.
- Sever, S. (2013). Çocuk edebiyatı ve okuma kültürü. İzmir: Tudem Yayınları.
- Yalınkılıç, K. (2011). “Bir öğretim aracı olarak ders kitabı”. Türkçe ders kitabı çözümlemeleri (Edit. Hakan Ülper). Ankara: Pegem akademi.
- Yaylı, D., Solak, M. (2009). İlköğretim ikinci kademe Türkçe ders kitaplarının türler açısından incelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi,2 (9), 2 (9), s. 444-452.
- Yaylı, D. (2011).“Türkçe öğretim programı ve ders kitapları”. Türkçe ders kitabı çözümlemeleri
- MEB (2019). Türkçe Dersi Öğretim Programı. https://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/20195716392253-02Türkçe%20Öğretim%20Programı%202019.pdf. Erişim tarihi: Temmuz 2021
- Resmi Gazete (2021). Millî Eğitim Bakanlığı ders kitapları ve eğitim araçları yönetmeliği. http://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2021_10/15214644_derskitaplari_yonetmeligi. pdf, Erişim tarihi: Kasım 2021
- https://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2019_08/26180800_ders_kitaplari_hakkinda_brsr.pdf. Erişim Tarihi: Temmuz 2021
