Author :
Abstract
Bu araştırmanın amacı, vakıf üniversitesinde çalışan akademisyenlerin vakıf üniversitesinde akademisyen olmak kavramına yönelik algılarını metaforlar aracılığı ile belirlemektir. Bu amaç doğrultusunda araştırmada fenomenoloji deseni kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu Türkiye genelindeki 45 farklı vakıf üniversitesinde çalışan 96 akademisyen oluşturmaktadır. Akademisyenlerden şu ifadeleri içeren bir form doldurmaları istenmiştir: “Vakıf üniversitesinde akademisyen olmak … gibidir (benzer); çünkü …”. Formlardan toplanan veriler içerik analizi yöntemi ile analiz edilmiştir. Vakıf üniversitesinde çalışan akademisyenlerin, vakıf üniversitesinde akademisyen olmak kavramına yönelik oluşturduğu metaforlar, 6 üst kategori ve 22 alt kategoride toplanmıştır. Bu kategoriler; (1) Akademik kapitalizm üst kategorisi altında öğrenci memnuniyeti merkezlilik ve ticarileşme, (2) Güvencesizlik üst kategorisi altında aidiyetsizlik, geçicilik ve işten çıkarılma kaygısı, (3) İş tatmini üst kategorisi altında akademik özgürlük, değerlilik, denklik, esneklik, gelişime açıklık, kültür aktarımı ve üretkenlik, (4) Mücadelecilik üst kategorisi altında performans odaklılık ve rekabetçilik, (5) Proleterleşme üst kategorisi altında değersizlik, emek sömürüsü ve vasıfsızlaşma, (6) Yabancılaşma üst kategorisi altında akademik özgürlükten yoksunluk, anlamsızlaşma, iş ortamında güvensizlik, kimlik karmaşası ve yıldırmadır. Bu kategoriler önceki araştırmalar kapsamında tartışılmış ve ilerideki araştırmalar için önerilerde bulunulmuştur.
Keywords
Abstract
The aim of this research is to define the perceptions of academicians working at a foundation university regarding the concept of being an academician at a foundation university through metaphors. Phenomenology design was used in this research. The study group comprised 96 academicians working in 45 different foundation universities across Turkey. The academicians working at a foundation university were asked to fill a form featuring the phrases, “Being an academician at a foundation university is like (similar to) …, because …”. The data were analyzed through content analysis. The results showed that the metaphors created by academicians working at a foundation university on the concept of being an academician at a foundation university were grouped under 6 top categories and 22 subcategories. These categories are: (1) Student satisfaction centricalness and commercialization under the academic capitalism top category, (2) Lack of belonging, temporariness and dismissal anxiety under the insecurity top category, (3) Academic freedom, valuableness, equivalence, flexibility, openness to development, cultural transfer and productivity under the job satisfaction top category, (4) Performance-orientation and competitiveness under the challenge top category, (5) Worthlessness, exploitation of labor, and deskilling under the proletarianization top category, (6) Lack of academic freedom, meaninglessness, insecurity in the business environment, identity confusion and mobbing under the alienation top category. All these categories were discussed within the scope of previous researches and some concrete research proposals were suggested for further studies.
Keywords
- Atalay, S. (2017). Yükseköğretim stratejileri ve akademisyenlik mesleğinin değişimi: Sosyal bilimler örneği. Yayınlanmamış doktora tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Baş, T. & Ardıç, K. (2002). A comparison of job satisfaction between public and private university academicians in Turkey. METU Studies in Development, 29(1-2), 27-46.
- Blackmore, J. & Sachs, J. (2007). Performing and reforming leaders: Gender, educational restructuring, and organizational change. Albany: State university of New York Press.
- Blauner, R. (1964). Alienation and freedom: The factory worker and his industry. Chicago U. Press.
- Bryman, A. (2007). Effective leadership in higher education: A literature review. Studies in higher education, 32(6), 693-710.
- Buyruk, H. (2013). Türkiye'de öğretmen emeğinin tarihsel dönüşümüne ilişkin ekonomi politik bir çözümleme. Yayınlanmamış doktora tezi Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
- Büyükuslu, A. R. (2010). Akademik kapitalizm ve küresel üniversitelerin yükselişi. Derin Yayınları.
- Curun, F., & Özkılıçcı, G. (2016). Vakıf üniversitesinde çalışan akademisyenlerde tükenmişliğin yordayıcıları: Örgütsel adalet algısı ve çatışma çözme stilleri. Psikoloji Çalışmaları, 36(1), 65-79.
- Çelik, S. T., & Poussard, M. J. (2017). Üniversitelerde Psikolojik Taciz: Araştırma Görevlisi ve Yardımcı Doçentlere Yönelik Bir Araştırma. Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar, 54(629), 103-119.
- Doğan, A., Demir, R., & Türkmen, E. (2016). Rol belirsizliğinin, rol çatışmasının ve sosyal desteğin tükenmişliğe etkisi: Devlet ve vakıf üniversitelerinde çalışan akademik personelin tükenmişlik düzeylerinin karşılaştırılması. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 30(1). 37-67.
- Dost, T. M. & Cenkseven, F. (2007). Devlet ve vakıf üniversitelerinde çalışan öğretim elemanlarının mesleki sorunları. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(2), 203-218.
- Erdem, R. (2019). Türkiye’deki Üniversitelerin İnformal Yüzü. Nobel Akademik Yayıncılık.
- Erdem, A. R. (2012). Küreselleşme: Türk yükseköğretimine etkisi, Yükseköğretim Dergisi, 2(2), 109-117.
- Ergeneli, A. & Eryiğit, M. (2001). Öğretim elemanlarının iş tatmini: Ankara’da devlet ve özel üniversite karşılaştırması. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 19(2), 159-178.
- Erguvan, D. (2013). Vakıf üniversitelerinin Türkiye yükseköğretim sistemi üzerindeki etkilerine dönük akademisyen algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(1), 137-160.
- Günay, D., & Günay, A. (2016). Dünyada ve Türkiye'de yükseköğretim okullaşma oranları ve gelişmeler. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 6(1), 13-30.
- Güven, A., Kaplan, Ç., & Acungil, Y. (2018). Türkiye’de Özel ve Kamu Üniversitelerinde Çalışan Akademisyenlerin Mobbing Algısı. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi (AKAD), 10(18), 43-58.
- Hauptman, A. M. (2007). Higher education finance: Trends and issues. International handbook of higher education. Dordrecht: Springer.
- Kesen, M. (2016). Öğretim elemanlarının işe yabancılaşmasının etik liderlik ve demografik değişkenler açısından incelenmesi: Uygulamalı bir çalışma. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(22), 118–134
- Kılıç, S., & Gümüşeli, A. (2010). İstanbul ili vakıf üniversitelerine bağlı meslek yüksekokullarında görevli öğretim elemanlarının iş doyum düzeyleri. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 39(2), 290-309.
- Kirp, D. L. (2003). Shakespeare, Einstein, and the bottom line: The marketing of higher education. Cambridge, MA: Harvard University Press.
- Kurtay, Z. M., & Duran, A. (2018). Vakıf Üniversitesinde Akademisyen Olmak: Rutinler ve Bu Rutinleri Etkileyen Faktörler. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(4), 2518-2540.
- Larson, M. S. (1980). Proletarianization and educated labor. Theory and society, 9(1), 131-175.
- McCarthy, G., Song, X., & Jayasuriya, K. (2017). The proletarianisation of academic labour in Australia. Higher education research & development, 36(5), 1017-1030.
- Mızıkacı, F. (2010). Isomorphic and diverse institutions among Turkish foundation universities. Eğitim ve Bilim Dergisi, 35(157). 140- 151.
- Odabaşı, H. F., Fırat, M., İzmirli, S., Çankaya, S., & Mısırlı, Z. A. (2010). Küreselleşen dünyada akademisyen olmak. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(3), 127-142.
- Olssen, M. & Peters, M. A. (2005). Neoliberalism, higher education and the knowledge economy: From the free market to knowledge capitalism. Journal of Education Policy, 20(3), 313345.
- Pehlivan, E. Y. (2017). Akademik Emek Sürecinde Proleterleşme Eğilimleri. Eğitim Bilim Toplum Dergisi, 15(59), 98-131.
- Powelson, M. W. (2011). The proletarianization of the Academy. Workplace: A Journal for Academic Labor, (18).
- Sakınç, S., & Bursalıoğlu, S. A. (2012). Yükseköğretimde küresel bir değişim: Girişimci üniversite modeli. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 2(2), 92-99.
- Sarıcaoğlu, R. (2012). Vakıf üniversitelerinin hedefi: 2023’e kadar 575 bin öğrenci. https://www.hurriyet.com.tr/gundem/vakif-universitelerinin-hedefi-2023-e-kadar-575bin-ogrenci-20326250, Erişim tarihi: 15.09.2021
- Şenses, F. (2007). Uluslararası Gelişmeler Işığında Türkiye Yükseköğretim Sistemi: Temel Eğilimler, Sorunlar, Çelişkiler ve Öneriler. Economic Research Center Working Papers in Economics, 7(5), 1-32.
- Tekindal, M. & Arsu, Ş. U. (2020). Nitel araştırma yöntemi olarak fenomenolojik yaklaşımın kapsamı ve sürecine yönelik bir derleme. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, 20(1), 153- 182.
- Tezcan, A. M. (2020). Meslek Olarak Akademisyenlik Tercihinde Kültürel Sermayenin Yeri. Journal of Economy Culture and Society, (Özel Sayı 1/Supplement 1), 157-176.
- Uzun, Z., & Uzun, A. M. Ş. (2018). Akademide Mobbing: Okutmanların Mobbing Hakkındaki Görüşlerine Dair Nitel Bir Araştırma. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, (66), 326-347.
- Vatansever A. & Yalçın G. M. (2016). “Ne Ders Olsa Veririz” Akademisyenin Vasıfsız İşçiye Dönüşümü. İletişim Yayınları.
- Wilson, T. (1991). The proletarianisation of academic labour. Industrial Relations Journal, 22(4),
- Yıldırım, A & Şimşek, H. (2018). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- Yıldız, S., & Alıcı, D. (2019). Akademisyenliğe yabancılaşma ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Yükseköğretim Dergisi, 9(1), 49-58.
- YÖK. (2021): Vakıf Yükseköğretim Kurumları Raporu, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Ankara.
- YÖK. (2007). Türkiye’nin Yükseköğretim Stratejisi, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Ankara.
- YÖK. (2020). Üniversite İzleme ve Değerlendirme Genel Raporu, Ankara.
- Zomer, A. & Benneworth, P. (2011). The rise of the university’s Third mission. In J. Enders, H.F. de Boer & D. Westerheijden (Eds.), Reform of higher education in Europe (pp. 81-101). Rotterdam, The Netherlands: Sense Publishers.
