Author :
Abstract
Din toplumları etkileyen önemli ögelerden biridir. Yapılan savaşlarla birlikte birçok toplum yeni inanış biçimleri ile tanışmıştır. Anadolu’da yaşayan Türkler de İslamiyet’in kabulü ile birlikte Alevi inancı ile tanışmışlardır. Alevi inancına sahip bireyler ibadetlerini gerçekleştirmek için önce tekke ve dergahlarda toplanmışlardır. Daha sonra tekke ve dergahların kapanması ile Cem evlerinde ibadetlerini gerçekleştirmişlerdir. Cem evlerinde gerçekleştirilen ibadetlerde kullanılan önemli unsurlardan biri de müziktir. Müzik, gerçekleştirilen ibadetin temelinde yatmaktadır. Bu dini müziklere ise semah denilmektedir. Anadolu’nun birçok bölgesinde Alevi inancına sahip topluluklar yaşamaktadır. Malatya’nın Arapgir bölgesinde de bu inanış biçimi varlığını sürdürmektedir. TRT repertuarı incelendiğinde Arapgir bölgesine ait bir adet semah olduğu görülmektedir ancak Demir’in 2011-2014 yıllarında yaptığı derleme çalışmalarında bu bölgeye ait semahların sayısı artmıştır. Yapılan çalışmalarda derlenen eserler incelendiğinde hepsinin hüseyni makamına benzediği görülmektedir ayrıca eserlerde farklı usul yapılarının kullanıldığı da saptanmıştır. Araştırmada, Arapgir ilçesindeki Alevi topluluklarının dini müzikal özelliklerinin, Arapgir bölgesine ait olan semahların incelenmesi ile saptanması amaçlanmaktadır. Araştırmada yöntem olarak literatür taraması, yarı yapılandırılmış görüşme ve alan araştırması yöntemleri kullanılmıştır.
Keywords
Abstract
Religion is one of the important elements affecting societies. With the wars that were fought, many societies got acquainted with new forms of faith. Turks living in Anatolia also got acquainted with the Alevi faith through the acceptance of Islam. People of the Alevi faith first gathered in tekkes and dargahs to perform their worship. Then, with the closure of the tekke and dergahs, they performed their worship in the Cem houses. One of the important elements used in worship in Cem houses is music. Music, is the basis of the worship performed. This religious music is called semah.In many regions of Anatolia, communities with the Alevi faith live. This form of belief continues to exist in the Arapgir region of Malatya. When the TRT repertoire is examined, it is seen that there is a semah belonging to the Arapgir region but ın Demir's compilation studies conducted in 2011-2014, the number of semahs belonging to this region has increased. When the works compiled in the studies are examine, it is seen that they are all similar to the Huseyni maqam moreover it has also been determined that different procedural structures were used in the works.In the study, it is aimed to determine the religious musical characteristics of Alevi communities in Arapgir district by examining semahs belonging to the Arapgir region. Literature review, semi-structured interview and field research methods were used as methods in the study.
Keywords
- Akgün, E. (2008). Türk dünyasında din ve gelenek üzerine Şamanizm, Burhanizm ve Yesevilik. Doğu Kütüphanesi.
- Atay, H. (1983). Ehl-i Sünnet ve Şia. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi.
- Aydemir, M. (2016). Türk müziği makam rehberi (2. Baskı). Pan.
- Ayışıt Onatça, N. (2007). Alevi Bektaşi kültüründe kırklar semahı. Bağlam.
- Balcıoğlu, R. (2003). Alevilik üzerine bir değerlendirme. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi, 28, 1-3. https://hbvdergisi.hacibayram.edu.tr/index.php/TKHBVD/article/view/629
- Bekki, S. (2018). Semahların yaşattığı ve yansıttığı değerler. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi, 85, 63-70. https://app.trdizin.gov.tr/makale/TWpnNE16YzNOdz09
- Buluç, S. (2016). Şamanizm. Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Merkezi, 1-25. http://turkoloji.cu.edu.tr/HALKBILIM/21.php
- Dedekargınoğlu, H. (2010). Dünkü ve bugünkü Alevilik. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 56, 327-348. http://isamveri.org/pdfdrg/D01093/2010_56/2010_56_DEDEKARGINOGLU.pdf
- Demir, S. (2013). Türk halk müziğinde türler. Usar.
- Demir, S. (2015). Arapgir yöresi Türk müzik kültürü. Arapgir Belediyesi Kültür.
- Dönmez, M. & Çelik, H. (2018). Alevilikte cem ibadetine yüklenen anlamlar ve cem ibadetinin manevi makamları. Millî Kültür Araştırmaları Dergisi, 2(2), 1-21. https://dergipark.org.tr/tr/pub/mikad/issue/40937/468689
- Ersoy, İ. (2019). Müzik türleri sınıflandırmasında model uygulaması: bir müzik türü olarak “Semah”. Eurasian Journal of Music and Dance, (14), 32-62. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ejmd/issue/46559/584359
- Gömeç, S. (1998). Şamanizm ve eski Türk dini. PAÜ. Eğitim Fakültesi Dergisi, 4, 38-50. https://dergipark.org.tr/tr/pub/pauefd/issue/11139/133257
- Güray, C. (2010). Semâ’dan Semah’a bir sonsuz devir. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli https://app.trdizin.gov.tr/makale/TVRFNE16RTNOdz09
- Karaca, İ. (2020). Ehl-i Haklar’da toplumsal ilişkiler. Asya Studies, 4(1), 51-55. https://dergipark.org.tr/tr/pub/asya/issue/58656/796895
- Ocak, A.Y. (1983). Bektaşî menakıblarında islâm öncesi inanç motifleri. Enderun.
- Özdemir, U. U. (2009). Bir halk çalgısının sosyal ve kültürel kimlik bağlamında incelenmesi: Ehl-i Hak’ın kutsal sazı Tanbur. Yayınlanmış yüksek lisans tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi.
- Perrin, M. (2003). Şamanizm (B. Arıbaş, Çev.). İletişim.
- Rençber, F. (2012). Alevi geleneğinde “cem evinin” tarihsel kökeni. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 12(3), 73-86. https://dergipark.org.tr/tr/pub/daad/issue/4488/61839
- Sarıkaya, M. S. (2019). Alevilik-Bektaşiliğin tasavvufi boyutu üzerine. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 82, 9-23. https://app.trdizin.gov.tr/makale/TWpVek5qYzNOdz09
- Sivri, M. & Kuşça, S. (2014). Şah İsmail Hatai ve Pir Sultan Abdal deyiş ve nefeslerinden Alevi-Bektaşi kozmogonisi ve Kırklar meclisi’ne. CIU Folklor/ Edebiyat, 20(78), 179202. https://dergipark.org.tr/tr/pub/fe/issue/26054/274429
- Turan, F. A. (2010). Şaman ritüellerinden Alevi Semahlarına esrarlı yolculuk. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 56, 153-162. https://researchgate.net/publication/291829792
- Uğurlu, A. R. (2007). Aşk-ı muhabbet. Seçil.
- Ünver, M. (2009). Nesimi ve Vahdet-İ Vücud. A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 39, 537-552. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ataunitaed/issue/2878/39660
- Yıldız, S. (2020). Tunceli ve çevresinden derlenen iki semah: Maraş semahı ve Kırklar semahı. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi, 96,411-428. https://hbvdergisi.hacibayram.edu.tr/index.php/TKHBVD/article/view/2820
