Author :
Abstract
Alt anlamlılık (hyponymy), karşıt anlamlılık (antonymy) ve eş anlamlılık (synonymy) sözcükler arasında kurulan temel semantik ilişkilerdir. Sözcük ya da sözcük grupları arasında kurulan bu ilişkilerden biri de eş anlamlılıktır. Bir dilde iki veya daha fazla sözcük ya da sözcük grubunun anlamca çok yakın bir ilişkiye sahip olması durumuna eş anlamlılık adı verilir. Dilde var olup olmadığı sürekli tartışılan bir konu olan eş anlamlılık, dil bilimciler tarafından çoğunlukla mutlak, bilişsel ve yakın eşanlamlılık olmak üzere üç başlık altında tasnif edilir. Ancak bu çalışmada, Cruse (1986) ve Levkovskaya’nın (1956) eş anlamlılık tasnifleri temel alınmış ve eş anlamlı sözcük ya da sözcük grupları bölgesel, stilistik ve yakın eş anlamlılık ilişkileri açısından incelenmiştir. Cimrilik, sadece Türk toplumunda değil birçok toplumda olumsuz bir duygu değerine sahip bir kavram olarak karşımıza çıkmaktadır. Anadolu ağızlarında cimrilik kavram alanıyla ilgili çok sayıda eş anlamlı dil unsuru tespit edilmiştir. Bu çalışmada, Türkiye’de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü başta olmak üzere çeşitli ağız araştırmaları temelinde cimrilik kavram alanıyla ilgili eş anlamlı dil unsurları tespit edilmiş ve bu dil unsurları bölgesel, stilistik ve yakın eş anlamlılık ilişkilerine göre değerlendirilmiştir. Yapılan incelemeler neticesinde Anadolu ağızlarında cimrilik kavram alanıyla ilgili bölgesel ve stilistik eş anlamlılık türü belirlenmiştir.
Keywords
Abstract
The hyponymy, antonym, and synonymy are the basic semantic relationships established between words. One of these relationships established between words or groups of words is synonymy. Synonymity is when two or more words or phrases in a language have a very close relationship in meaning. Synonym, which is a subject that is constantly debated whether it exists in language, is classified by linguists under three headings, mostly absolute, cognitive, and close synonymy. However, this study was primarily based on Cruse (1986) and Levkovskaya's (1956) synonym classifications and synonymous words or phrases were examined in terms of regional, stylistic, and close synonymy relations. Stinginess emerges as a concept with a negative emotional value not only in Turkish society but also in many societies. Many synonymous language elements related to the concept of stinginess have been identified in Anatolian dialects. In this study, synonymous language elements related to the concept of stinginess were determined on the basis of various dialect researches, especially Türkiye’de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü, and these dialect researches were evaluated according to regional, stylistic and close synonymy relations. As a result of the examinations, regional and stylistic synonymy types related to the concept of stinginess in Anatolian dialects were determined.
Keywords
- Adler, A. (2009). İnsanı Tanıma Sanatı. Kâmuran Şipal (Çev.). Say.
- Adler, A. (2009). İnsanı Tanıma Sanatı. Kâmuran Şipal (Çev.). Say.
- Arat, R. R. (1979), Kutadgu Bilig III-indeks. Türk Kültürü Araştırma Enstitüsü.Arat, R. R. (1992). Edib Ahmed Mahmud Yügneki, Atebetü’l-Hakayık. TDK. Argunşah, M. ve Güner, G. (2015). Codex Cumanicus. Kesit.
- Ata, A. (1997). Kısâsü’l-Enbiyâ, giriş, metin tıpkıbasım. (I. C.). TDK.
- Atalay, B. (1999). Divanü Lûgat-it-Türk tercümesi. (C. I-II-III-IV). TDK.
- Ayverdi, İ. (2010). Asırlar Boyu Tarihi Seyri İçinde Misalli Büyük Türkçe Sözlük. Kubbealtı. Caferoğlu, A. (1993). Eski Uygur Türkçesi sözlüğü (3. Baskı). Enderun.
- Caferoğlu, A. (1994a). Anadolu Diyalektolojisi Üzerine Malzeme I. TDK.
- Caferoğlu, A. (1994b). Sivas ve Tokat İlleri Ağızlarından Toplamalar. TDK. Cruse, A. (1986). Lexical semantics. Cambridge University.
- Çağatay, İ. (2019). “Çinçavat Kelimesinin Etimolojisi”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-Belleten, Say: 67, s.185-204.
- Çıracı, K. (2019). Konya İli Karapınar İlçesi Ağızları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Eren, H. (1999) Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü. Bizim Büro. Ergin, M. (1978). Orhun Abideleri. Boğaziçi.
- Gökçür, E. (2012). Van Gölü Havzası Ağızları. Yayımlanmamış doktora tezi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Kasapoğlu, A. (2007). “Kur’an’a Göre Cimrilik- Sebepleri, Zararları ve Eğitimi”, C.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, XI/2, s. 329-364.
- Lyons, J. (1968). Introduction to theoretical linguistics. Cambridge University.
- Özkan, İ. E. (1994). Ardanuç ve Yöresi Ağızları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Rezaei, M. (2018). İlhanlılar'dan Kalan Dilsel Miras. Türkbilig, 35, 17-28.Stanojević, M. (2009). “Cognitive synonymy: a general overview”. Facta Universitatis Series: Linguistics and Literature. 7. 193-200.
- Tekin, T. (2004). Irk Bitig. Öncü.
- Tezcan, S. vd. (2004). Nehcü'l-ferādīs: Uştmaḫlarnıng açūq yolı (cennetlerin açık yolu). TDK. Türkçe Sözlük (10. baskı). (2005). TDK.
- Türkiye’de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü (2009). TDK.
- Ünal, O. (2017). “Sözde Karca” Kelimelerin Kökeni ve Türkçedeki Hurri-Urartuca Leksikal Alıntılar Üzerine”. Türkbilig, 34, s. 25-68.
- Yaman, S. ve Yaman, H. (2020). “Derleme Sözlüğü Bağlamında Anadolu AğızlarındaOlağanüstü Varlıklarla İlgili Sözvarlığı”. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi. 2020 Sonbahar Özel Sayı I/I. 141-148.
- Yapıcı, A. İ. (2013). Aydın ve Yöresi Ağızları (İnceleme-Metinler-Sözlük). Yayımlanmamış doktora tezi, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Yıldız, H. (2007). “Türkçede Çingeneler İçin Kullanılan Kelimeler ve Bunların Etimolojileri”, Dil Araştırmaları Dergisi, Cilt: 1, Say: 1 Güz, s. 61-82.
- Yıldız, H. (2018). “Türkiye Türkçesi Ağızları Örnekleminde Çingenelerle İlgili MetonimikAnlatımlara Örnek Olarak “Çingene = Cimri” Algısı”. MSGSÜ Sosyal Bilimler Dergisi. Cilt 2 Sayı 18/ Güz. 359-373.
- Yüce, N. (1993). Mukaddimetü’l-Edeb. TDK. İnternet Kaynakları
