Author :
Abstract
Sanat tarihinde mağara duvarlarında görülen ilk el imgelerinin üretiliş nedenlerine ilişkin bilgiler bilimsel bir kesinlik içermese de, doğanın güçlerine karşı “yardımcı” olan kutsalla kurulan ilişkinin insan bilinci ya da bilinçaltında bulunduğuna işaret etmektedir. El imgesine yüklenen anlam ise değişik ülkelerin folklorik ve sanatsal ürünlerinde bir süreklilik arz etmektedir. Bu çalışmada el imgesinin, burada kullanıldığı şekliyle hamsa'nın kültürel belleğin aktarımı, korunması devamlılığının sağlanmasındaki işlevinin ele alınması amaçlanmıştır. Çağdaş Türk resminde kültürel belleğe ait ögeleri ele alan ve dönüştüren Ergin İnan ve Hüsamettin Koçan'ın resimlerindeki el imgesiyle sınırlandırılmıştır. Türk resmi içerisinde önemli bir yere sahip olmaları ve yapıtlarında kültürel bellekle ilişki kurmaları nedeniyle Koçan ve İnan’ın yapıtlarındaki el imgesi, çağdaş resim sanatına özgü temsil formu olarak biçimsel ve anlamsal bakımdan bir dizi dönüşüme uğratılarak yinelenmektedir. Kültürel bellek bağlamında bu, günümüz sanatına farklı türden bir “hatırlama” ve “güncelleme” biçimi olarak bakmayı önerir. Yöntemsel olarak metinlerarası/göstergelerarası çözümlemelerin verileri kullanılacaktır. El imgesinin sanatsal biçimlerdeki kullanımı “resimsel alıntı” kavramıyla belirtilmektedir. Bu sanatçıların eserlerinde el imgesinden yapılan “resimsel alıntı”, kökende kültürel bir öge olarak yer aldığı belleği yeniden güncellemektedir. Yerdeşlik düzleminde ise alıntılanan yapıtta üretilen anlam kopukluğu ya da anlamın değişmesine ilişkin bilgi verilmektedir. Son olarak bu yapıtların alımlanmasında üretilen bağlam değişikliği kültürel belleğe katkısı ve etkileşimleri yönünden incelenecektir.
Keywords
Abstract
Although the information on the reasons for the production of the first hand images seen on the cave walls in the history of art does not contain scientific certainty, it indicates that the relationship with the sacred, which "helps" against the forces of nature, exists in the human consciousness or subconscious. The meaning attributed to the hand image shows a continuity in the folkloric and artistic products of different countries. In this study, it is aimed to deal with the function of the hand image, the hamsa as used here, in the transmission and preservation of cultural memory. It is limited to the hand image in the paintings of Ergin İnan and Hüsamettin Koçan, who deal with and transform the elements of cultural memory in contemporary Turkish painting. The hand image in the works of Koçan and İnan is repeated, undergoing a series of formal and semantic transformations, as a form of representation unique to contemporary painting. In the context of cultural memory, this suggests looking at contemporary art as a different kind of "remembering" and "updating". Methodically, data from intertextual/intersignificant analyzes will be used. The use of the hand image in artistic forms is indicated by the concept of "pictorial quotation". The “pictorial quotation” made from the hand image in the works of these artists re-updates the memory in which it was originally a cultural element. At the level of homogeneity, information is given about the disconnection of meaning or the change of meaning produced in the cited work. Finally, the context change produced in the reception of these works will be examined in terms of their contribution and interactions to cultural memory.
Keywords
- Aktulum, K.(2018) İmgelemin Antropolojik Yapıları ve Folklor: Gilbert Durand’ın Arketipsel Sınıflandırma Modeline Giriş. Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları Ocak-Haziran 2018.
- Aktulum, K.(2011) Metinlerarasılık/ Göstergelerarasılık. Ankara: Kanguru Yayınları
- Aktulum, K.(2016) Resimsel Alıntı: Resimlerarası Etkileşimler ve Aktarımlar. Konya: Çizgi Kitabevi Yayınları
- Antmen, A.(1998) Hüsamettin Koçan. 7-27 Mayıs S. Yaşar Sanat Galerisi Sergi Kataloğu. İzmir: Yaşar Eğitim ve Kültür Vakfı.
- Ahu A. (2000). Hüsamettin Koçan: Benibul. 23 -31 Şubat Aksanat Sergisi Kataloğu. İstanbul: Akbank Sanat Merkezi.
- Aksel, M.(2010). Türklerde Dini Resimler. Beşir Ayvazoğlu. Istanbul: Kapı Yayınları.
- Atalay, M., C. (2012)“Türk Minyatür Sanatının Tasarım Ögelerinin Türk Resminde Varlık Bulması”. Akdeniz Sanat Dergisi. 2012. Cilt 5. Sayı 10. s.8-20
- Aydın, M.,S. İNSÂN-ı KÂMİL, ilk olarak 2000 senesinde İstanbul'da basılan TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 22. cildinde, 330-331 numaralı sayfalarda yer almıştır. https://islamansiklopedisi.org.tr/insan-i-kamil)
- Biner İ., C. (2019) “Evrenin 'Büyük Resmi”. Istanbul Artnews. 28.
- Bussche, W., V. (2010). “İz”. Gelenekten Çağdaşa: Modern Türk Sanatında Kültürel Bellek. Ed. Barış Tut. Istanbul Modern Sanat Müzesi.
- Buswell, R.,J. (2013). Princeton Dictionary of Buddhism. Princeton, NJ: Princeton University Press.
- Çalıkoğlu, L.(2010)“Gelenek ve Çağdaşlık: Geçmişe Dokunarak Geleceği Arzulamak”. Gelenekten Çağdaşa: Modern Türk Sanatında Kültürel Bellek. Ed. Barış Tut. İstanbul Modern Sanat Müzesi.
- Eliade, M. (2017). Kutsal ve Kutsal Dışı (Ali Berktay Çev). İstanbul: Alfa Yayınları
- İlhan, M., E. (2015) 1405, Gelenek ve Hatırlama: Belleğin Kültürel Olarak Yeniden İnşası Üzerine Bir Tartışma, Turkish Studies. International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 10/8 Spring 2015
- Leoni, F. (2016). Power and Protection Islamic Art and the Supernatural, England: Ashmolean Museum, University of Oxford.
- Işık, C., (2017) “Türk Kültür Mirasında Bir Kült Olarak Hz. Fatıma”. Sûfî Araştırmaları. 16. Mevlana Düşüncesi Araştırmaları Derneği http://www.sufiarastirmalari.com/dergi/23228-12-201714-11494_sufi_studies_8_16_caner_isik_17.pdf
- Cuthbert, R. (2015). The Esoteric Codex:Amulets and Talismans. New York: Lulu.com.
- Erbek, M. (2002). Çatalhöyük'ten’ten Günümüze Anadolu Motifleri. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı.
- Ergüven, M.(1995) Ergin İnan. Akara: Enlem.
- Gardin, N., vd. (2014). Larousse Semboller Sözlüğü. (Öner Faruk Harman Ed.) . İsmail Taşpınar. İstanbul: Bilge Kültür Sanat.
- Önel, K. E. (2007). “1980 Sonrası Modem Türk Resminde İslam Etkisi ve İki Sanatçı: Ergin İnan ve Murat Morova”. Sanat Tarihi Yıllığı XIX. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Araştırmaları Merkezi.
- Önel, K. E. (2010). “1980 Sonrası Modern Türk Resminde Geleneksel bir Motif Olarak Dinsel Simgelerin Kullanımı”, Gelenekten Çağdaşa: Modern Türk Sanatında Kültürel Bellek. Ed. Barış Tut. İstanbul Modern Sanat Müzesi.
- Özsezgin, K. ve Mustafa A. (1980) Çağdaş Türk Resim Sanatı Tarihi 4. İstanbul: Tilgat Yayınları.
- Sonbol, A.,E.,A.(2005). Beyond The Exotic: Women’s Histories In Islamic Societies. New York: Syracuse University Press.
- Pekpelvan, B. (2009). “Türkiye’de Gelenekli ve Çağğdaş Sanatta Anlatım Biçimi Olarak İslâm Yazısının Kullanımı”. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 2/2. 66-82.
- Sabar, S. (2010). “From Sacred Symbol to Key Ring: The Hamsa in Jewish and Israeli Societies.” (Simon J. Bronner. ed.), Jews at Home: The Domestication of Identity. Oxford: Littman Library of Jewish Civilization.140-162.
- Yaman, Z., Y. (2005) Hüsamettin Koçan: Yedi Sergi Bir Selamlama. 15 Nisan Hüsamettin Koçan Sergi Kataloğu. Istanbul: Galeri Artist.
- Yaman, Z.,Y.(1998) 1950'li Yılların Sanatsal Ortamı ve “Temsil” Sorunu. Toplum ve Bilim. 79 Kış 1998. 94-136.
- Zilch, H. (2015). “Büyüleyici Eller. Sihirli Eller”. Ellerin Büyüsü. İzmir: Folkart Sanat Galerisi
