Author :
Abstract
Pers İmparatorluğu tarihinde önemli birçok askeri harekât yaşanmıştır. Bunların içerisinde I. Kserkses’in Yunanistan Seferi kendine münhasır bir yer edinmiştir. Pers İmparatorluğu’nun geniş sınırlara ulaşmasında önemli rolü olan I. Dareios, batıdaki tehlikeyi bertaraf etmek gibi birçok nedene bağlanabilecek bu sefere ömrü vefa etmediği için oğlu I. Kserkses (MÖ 486-465) babasının hazırlıklarına devam ederek Yunanistan Seferi’ni gerçekleştirmek üzere harekete geçmiştir. Yazar Herodotos’un anlatımıyla muhteşem bir ordu kuran Kserkses, bu ordusuyla kraliyet merkezi olan Sousa’dan yola çıkarak Anadolu sınırları içerisinde ilerlemiştir. Söz konusu bu sınırlar içerisinde önemli merkezlerden geçen kral, Abysos’ta (Nara Burnu) kurdurttuğu köprüyle Trakya üzerinden Yunanistan’a girmiştir. Bu çalışma, Pers Kralı I. Kserkses’in Anadolu sınırları içerisinde ilerlerken geçmiş olabileceği merkezler, tartışmalı bir konu olan ve askerlerin toplanma merkezi olarak kabul edilen Kritalla’nın lokalizasyonu üzerinedir. Yazar Herodotos’un aktardıklarının dikkate alındığı çalışma, çivi yazılı belgeler, antik kayıtlar, modern çalışmalar ve arkeolojik veriler üzerinden yapılacak olan bir değerlendirmedir. Söz konusu çalışmayla tartışmalı bir konu olan sefer güzergâhı aydınlatılmaya çalışılacaktır.
Keywords
Abstract
Many important military operations took place in the history of the Persian Empire. Among these, the Greek campaign of Xerxes I took a special place. Since Dareios I, who played an important role in the Persian Empire's reaching wide borders, died without carrying out this expedition which could be attributed to many reasons such as eliminating the danger in the west, his son Xerxes I (486-465 BC) continued his father's preparations for the war and took action to carry out the Greek campaign. According to the information we obtained from the narration of the writer Herodotus; Xerxes, who established a magnificent army, marched within the borders of Anatolia, starting from Sousa, the royal center, with this army. The king, who passed through important centers within these borders, entered Greece through Thrace with the bridge he had built in Abysos (Nara Cape). This study is about the centers that the Persian King Xerxes I may have passed while he was marching within the borders of Anatolia, and the localization of Kritalla, which is a controversial subject and considered as the gathering center of the soldiers. The study in which what Herodotos has quoted has been taken into account, is an evaluation in terms of cuneiform documents, ancient records, modern studies and archaeological data. The controversial issue, the campaign route, will be tried to be clarified in this study.
Keywords
- Herodotos (2006) Historaiai (Tarih) (Müntekim Ökmen Çev.). (MÖ 430) Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul.
- Ksenophon (2007) Anabasis Onbinlerin Dönüşü (Oğuz Yarlıgaş Çev.). (MÖ 400) Kabalcı Yayınevi, İstanbul.
- Strabon (2012) Geographıka (XII-XIII-XIV) (Adnan Diler Çev.). Strabon (MS 7.) İstanbul, Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
- Briant, P. (2002) From Cyrus to Alexander A History of the Persian Empire (Peter D. Daniels Trans.) Eisenbrauns, Indiana.
- Brosius, M (2006) People of Ancient World The Persians. Oxon, Routledge Taylor&Francis Group.
- Demir, M. (2020) Herodotos’ta Küçük Asya Pers Kraliyet Yolu: Diğer Antik Yazarlarınki ile Karşılaştırılarak İncelenmesi ve Açıklanması. Tarih İncelemeleri Dergisi XXXV/2, s. 439-472.
- Dönmez, Ş. (2018d) Oluz Höyük’te Pers Mimarisinin Temelleri Bulundu. #Tarih 54 (Kasım), s. 26-29.
- ------- (2016) Anadolu ve Ermeniler Kızılırmak Havzası Demir Çağı Toplumunun Doğu Anadolu Yaylası’na Büyük Göçü, Ön Tarih Yayınları 1, İstanbul.
- ------- (2013) Oluz Höyük: Kuzey-Orta Anadolu’nun Krali Pers Merkezi. Güneş Karadeniz’den Doğar Sümer Atasoy’a Armağan Yazılar (yay. haz. Şevket Dönmez), Hel Yayıncılık, Ankara, s. 103-140.
- ------- (2012) Oluz Höyük Karadeniz’de Persler. Aktüel Arkeoloji. (Ocak-Şubat), s. 140-145.
- Günaltay, Ş.M. (1987) İran Tarihi En Eski Çağlardan İskender’in Asya Seferine Kadar, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
- Hacıköylü, B. (2019a) Pers (Akhaimenid) Kralı Kserkses’in Yunanistan Seferinin Anadolu Güzergâhı: Güncel Arkeolojik ve Tarihsel Coğrafya Bulguları Işığında Genel Bir
- ------- (2019b) Pers (Akhaimenid) Kralı I.Kserkses’in Yunanistan Seferinin Anadolu Değerlendirme. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Protohistorya ve Önasya Arkeolojisi Ana Bilim Dalı, İstanbul.
- Kalkan, H. (2011) Doğu Anadolu’da Geç Demir Çağ: Sorunlar ve Gözlemler. OLBA XIX, Kaam Yayınları, Mersin, s. 47-56.
- ------- (2008) MÖ 6-4. Yüzyıllarda Doğu Anadolu: Arkeolojik Veriler Işığında Tarihsel ve Kültürel Değerlendirme. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Klasik Arkeoloji Ana Bilim Dalı, İzmir.
- Kent, R. (1953) Old Persian: Grammer, Texts, Lexicon, American Oriental Society Volume 33, New Haven.
- Kuhrt, A. (2012) Pers İmparatorluğu Anadolu’da Persler. Aktüel Arkeoloji Ocak-Şubat Sayı:25, İstanbul, s. 22-37.
- ------- (2009) Eski Çağ’da Yakındoğu (MÖ 3000-330) Cilt I -II (Çev. Dilek Şendil), İstanbul, İş Bankası Yayınları.
- ------- (2007) The Persian Empire A Corpus of Sources from the Achaemenid Period, New York.
- Olmstead,A.T.(1948) History of The Persian Empire. Chicago, The Unıversıty Of Chıcago Press.
- Sagona,C-Zımansky,P. (2015) Arkeolojik Veriler Işığında Türkiye’nin En Eski Kültürleri MÖ 1.000.000-550, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul.
- Sarıkaya, S. (2012) Astyages ve Kroisos’un Sonu Medler, Persler, Lidyalılar. Aktüel Arkeoloji Ocak-Şubat Sayı:25, İstanbul, s. 38-51.
- Tekin, O. (2007) Eski Anadolu ve Trakya Ege Göçlerinden Roma İmparatorluğu’nun İkiye Ayrılmasına Kadar (MÖ 12.-MS 4. Yüzyıllar Arası), İletişim Yayınları, İstanbul.
