Author :
Abstract
Halk giysileri yaşam biçimi, sosyal kültürel yapı gibi unsurların en önemli tanıkları ve en iyi taşıyıcılarıdır. Özellikle gelenekli toplumların geçmiş kültürel birikimleri ile geliştirdiği giysilerin parçalarının neler olduğu, bu giysilerin veya parçalarının hangi isimlerle anıldığı, giysilerin beden üzerinde nasıl dizildiği ve kullanıldığı veya kimler tarafından ne zaman giyildiği gibi pek çok birikim önce değiştirilmeye daha sonrada yok olup unutulmaya maruz kalmaktadır. Gelenekli yaşamda kullanılan giysiler kuşanma işlevinin gerçekleştirilmesi ile anlam kazanır. Bunların nasıl kullanılacağı kuşaktan kuşağa aktarılarak sürdürülebilir hale gelir. Ancak yeni kazanımlar ile birlikte geçmişe ait değerlerin kuşaklar arasında yitirilmesi kültürel birikimin izlerinin yok olmasına neden olur. Söz konusu yok oluşu engellemenin en önemli adımlarından biri bunun nedenlerinin belirlenmesi ve gerekli önemlerin alınmasının sağlanması ile gerçekleştirilebilir. Bu araştırma; Balıkesir ili örneği üzerinden, kadın halk giyim-kuşam özelliklerindeki değişim ve dönüşümlerde kuşak farklılıklarının etkisini yöredeki kadın aktörlerin bakış açısıyla anlama, betimleme ve yorumlama amacıyla planlanmış ve yürütülmüştür. Araştırmada, nitel araştırma yöntemlerinden derinlemesine görüşme tekniği kullanılmıştır. Araştırma sahası, amaçlı örneklem yöntemi ile belirlenmiştir. Balıkesir ilinin 15 ilçesi ve bu ilçelere bağlı 71 köy ve mahallede saha ön görüşmeleri yapılmış, farklı kültürel kimliklerin varlığı belirlenen ve kadın halk giysilerini kullanmış, kullanan ya da kullanımını bilen 17 gönüllü kadın katılımcı ile derinlemesine görüşmeler yapılmıştır. Bu katılımcıların kuşak farklılıkları bağlamını analiz edebilmek için bebek patlaması kuşağı, X kuşağı ve Y kuşağından olmasına dikkat edilmiştir. Araştırmanın verileri, kadın katılımcılarla yapılmış olan halk giysilerinin değişimleriyle ilgili derinlemesine görüşme form ve kayıtları, katılımlı gözlem formları ve memolara kaydedilerek elde edilmiştir. Halk giyim kuşamının özelliklerinin yitirilmesi, değişmesi veya başka bir boyuta geçirilerek dönüştürülmesinde kuşak farklılıklarının rolü anlaşılmaya çalışılmıştır. Veriler çözümlenirken NVivo 12 nitel veri analizi programı kullanılarak, açık, eksen ve seçici kodlama yapılarak kategoriler ve temalara ulaşılmıştır. Kuşak farklıklarının kadın halk giysi özelliklerinin değişimdeki rolleri için, “geleneklerden kopma”, “yaşlılık ve hastalık”, “anne-kayınvalide etkisi”, “gençler değerini bilmiyor”, “bilgi eksikliği”, “uyum sağlama” temalarına ulaşılmıştır. BB, X ve Y kuşağı kadınlar sıklıkla gençlerin, gelenekleri uygulamadıkları, sosyal çevrelerinden gördüklerini yapmaya çalıştıkları, geleneklere bağlılığın azaldığını vurgulamıştır. Kadınların yaşlanmaya başlaması ve buna bağlı gelen hastalıklar bir diğer sebep olarak karşımıza çıkmıştır. Yaşlılıkla beraber gelen hastalıklardan dolayı giysileri kadınların kullanmadıkları ya da kullanamadıkları, kullanımı dışında halk giysilerini biçmesini, dikmesini ve süslemesini bilen kadınların artık yapamadıkları belirlenmiştir. Farklı kuşaklardaki kadınların etkileşiminin azalması yani kadınların kendi ailelerindeki büyük kadınlardan etkilenme, onları dinleme, sayma düzeyinin azalması, kültürel bilgi birikim aktarımının azalması halk giyim kuşam değişimlerinin bir sebebi olarak belirlenmiştir.
Keywords
Abstract
Folk costumes are the most important witnesses and best bearers of elements such as lifestyle, social and cultural structure. Especially what the pieces of the clothes developed with the past cultural accumulations of the traditional societies, the names of these clothes or their parts, how the clothes are arranged and used on the body, or by whom, when they are worn, many accumulations are subject to change and then to be forgotten. The clothes used in traditional life gain meaning with the realization of the wearing function. How to use them becomes sustainable by being passed down from generation to generation. However, with the new achievements, the loss of past values between generations causes the traces of cultural accumulation to disappear. One of the most important steps in preventing this extinction can be realized by determining the reasons for this and ensuring that necessary measures are taken. This research has been planned and carried out in order to understand, describe and interpret the effect of generation differences on the changes and transformations in the characteristics of women's folk clothing from the perspective of women actors in the region based on the example of Balıkesir province. In the research, one of the qualitative research methods, in-depth interview technique was used. The research area was determined by purposeful sampling method. Field preliminary interviews were held in 15 districts of Balıkesir province and 71 villages and neighborhoods of these districts, and in-depth interviews were conducted with 17 volunteer women participants, who were determined to have different cultural identities and who used, used or knew how to use women's folk clothing. In order to analyze the context of generation differences, attention was paid to the fact that these participants are from the baby boom generation, generation X and generation Y. The data of the study were obtained by recording forms, records of in-depth interviews with women participants about the changes in folk clothing, participatory observation forms and memos. The role of generational differences in the destruction, change or transformation of the folk clothing features by transferring it to another dimension has been tried to be understood. While analyzing the data, categories and themes were reached by using NVivo 12 qualitative data analysis program and by coding open, axial and selective. For the roles of generation differences in the change in women's folk clothing, the themes of "breaking with tradition", "old age and illness", "mother-mother-in-law effect", "young people do not appreciate its value", "lack of knowledge", "adaptation" have been reached.BB, X and Y generation women frequently emphasized that young people do not apply traditions, try to do what they see from their social circles, and their commitment to traditions has decreased. The aging of women and related diseases have emerged as another reason. It has been determined that women do not use or cannot use clothes due to diseases that come with old age, and that women who know how to cut, sew and decorate folk clothes can no longer do it. The decrease in the interaction of women from different generations, that is, the affection of women by the older women in their own families, the decrease in the level of listening to and respecting them, and the decrease in the transfer of cultural knowledge have been identified as a reason for the changes in folk clothing.
Keywords
- Akçakanat, T. vd.. (2017). İşkolikliğin kuşaklara göre karşılaştırılması: Süleyman Demi rel Üniversitesi Akademisyenleri Üzerine Bir Araştırma, MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(3). 135-155.
- Altuntuğ, N. (2012). Kuşaktan kuşağa tüketim olgusu ve geleceğin tüketici profi li, Orga nizas yon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 4(1). 203-212.
- Akdoğan, A. (2002). Geleneksel Toplumdan Modern Topluma Geçişte Dini Hayat. İstanbul: Rağbet.
- Anıl, H.A. (2011). Kültürel Değişme Açısından Kuşaklar Arası Çatışma (Aşkan Ve Dum lupı nar Mahallesi Örneği). (Yüksek lisans tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyoloji Anabilim Dalı.
- Artun, E. (2006). Adana ve Osmaniye halk kültüründe giyim-kuşam geleneği. Halk Kültürün de Giyim-Kuşam ve Süslenme Uluslararası Sempozyumu’nda sunulmuş bildiri. http://turkoloji.cu.edu.tr/HALKBILIM/erman_artun_giyim_kusam.pdfsayfasından eri şilmiştir.
- Ayhün, E.S. (2013). Kuşaklar arasındaki farklılıklar ve örgütsel yansımaları. Ekonomi ve Yöne tim Araştırmaları Dergisi, 2(1). 93-112.
- Bekmezci, M. (2017). Kuşakların karşılaştırılması ve iş dünyasında ‘y’ kuşağına kuramsal bir bakış. Toros Üniversitesi İİSBF Sosyal Bilimler Dergisi, 4(7). 101-111.
- Büyüköztürk, Ş.,vd., (2012). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. (11. Baskı). Ankara: Pegem.
- Canatan, A. ,(2008). Toplumsal değerler ve yaşlılar. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 1, 62- 71.
- De Vaney, S. (2015). Understanding the Millennial Generation. Journal of Financial Servi ceProfessionals, 69(6). 11-14.
- Divanoğlu, U.S. (2017). Kuşak farklılıklarının politik pazarlama ve siyasal iletişim açısından değerlendirilmesi. Turkish Studies.12/31. 265-278.
- Flugel, J. C., (1971). The Psychology Of Clothes, The International Psycho-Analytical Library 18 London.
- Göktaş, P., (2016). Y kuşağının iletişim sorunlarının analizi ve çözüm önerileri: Süleyman De mirel Üniversitesi Isparta Meslek Yüksekokulu Örneği. Karadeniz Teknik Üni versitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi. 3(11). 32-50. https://dergipark.org.tr/tr/pub/e-kiad/issue/49302/629774
- Göle, N., (1991). Modern Mahrem, Medeniyet ve Örtünme, Metis Yayınları, İstanbul.
- İzmirlioğlu, K. (2008). Konumlandırmada Kuşak Analizi Yardımıyla Tüketici Algılarının Tespi ti: Türk Otomotiv Sektöründe Bir Uygulama. (Yüksek lisans tezi). Muğla Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Bölümü.
- Kaygısız, E. & Sipahi, H., (2019). Y kuşağı üniversite öğrencilerinin bireysel yenilik ve endüstri 4.0 bilgi düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi, Gaziantep University Journal of Social Sciences, 18(2), 922-936.
- Kavalcı, K. & Ünal, S., (2016). Y ve Z kuşaklarının öğrenme stilleri ve tüketici karar verme tarz ları açısından karşılaştırılması. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergi si,20 (3), 1033-1050.
- Keleş, H.N., (2013). Girişimcilik eğiliminin kuşak farkına göre incelenmesi. Selçuk Üniversi tesi İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 13(26), 23-43.
- Koç, F. & Koca E., (2015). Kütahya’nın Entarili Geleneksel Kadın Giysilerinin Göstergebi limsel Çözümlemesi, Semiotic Analysis of Traditional Women’s Outfits with Entari of Kutahya, Millî Folklor, 27 (106), 70-87.
- Koç, F. & Koca E., (2016). Halk Giyim Kuşamının Yok Olmasına İlişkin Nedenler ve Ko ruma Altına Alınması Gerekliliğinin 5N1K Yöntemi İle Analizi. Turkish Studies.11/2. 755-778.
- Koç, F. &Koca E., (2017). Türk Topluluklarının Giyim Kuşam Kültüründe Ortak Değerler, Türk Dünyasında Ortak Kültürel Değerler Ortak Miras, Editör: Nebi Özdemir ISBN:978-605-81830-0-1. 137-168.
- Koç, F. & Koca E., (2019). Gelenekli Halk Giyim Kuşamında Yozlaşmaya Yönelik Bazı Tes pitler”, Uluslararası Eğitim, ve Yenilikçi Bilimler Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 23-24 Kasım, Ankara, 165-175.
- Kuyucu, M., (2017). Y kuşağı ve teknoloji: y kuşağının iletişim teknolojilerini kullanım alış kanlıkları. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi. 5 (2). 845872. https://doi.org/10.19145/e-gifder.285714.
- Levent, L. (2015). Zamanın ruhu ve gençlik, Aile Dergisi, Mayıs, 4-9.
- Marshall, G., (1999). Sosyoloji Sözlüğü, Çev. Osman Akınhay-Derya Kömürcü, Ankara: Bilim ve Sanat.
- Mc Crindle, M., (2015). Alpha Generation. https://mccrindle.com.au/insights/blog/generation- alpha-mark- mccrindle-q- new-york-times/ sayfasından erişilmiştir.
- Nagy, A., Kölcsey, A., (2017). Generationalpha: marketingorscience. Acta Technologica Dub nicae. 7(1). 107-115.
- Neuman, W. L., (2012). Toplumsal Araştırma Yöntemleri: Nicel Ve Nitel Yaklaşımlar. 5. Ba sım. İstanbul: Yayın Odası.
- Tekin, M., (2015). Çalışma Yaşamında Kuşaklar Ve İşe Yönelik Tutumlarının İncelenmesi. (Yüksek lisans tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Çalışma Ekonomisi Ve Endüstri İlişkileri Anabilim Dalı.
- Tokabaş, E., (2012). Kuşak kuşak teknoloji ve sosyal hayat. https://www.academia.edu/5573000/Ku%C5%9Fak_Ku%C5%9Fak_Sosyal_Medya..
- Turan, Ş., (1995). Türk Devrim Tarihi. Ankara: Bilgi.
- Yıldırmış, F., (2015). Düğün sonrası gelenekler bağlamında Ondokuzmayıs/Samsun yörükleri, Turkish Studies. 10 (8) . 2259-2270.
