Author :
Abstract
Osmanlı İmparatorluğunun son döneminde başlayan Avrupa medeniyeti kültür etkisine giriş ve gelişme sürecimiz hâlâ devam etmektedir. Bu süreç içinde kurumsal yapılar ve kültürel dokuda da Avrupalılaşma belirtileri görülür. Osmanlı; felsefe, coğrafya, edebiyat ve ilmi eserleri süreç başında Avrupalıların dillerinden okunmaktaydı. Ancak her ferdin ikinci veya üçüncü bir dil öğrenme imkanıbulunmadığından yabancı dildeki eserlerin tercüme edilmesi, daha çok okuyucuya ulaşma amacı yeni bir sahayı da ortaya çıkardı. Özellikle genç araştırmacı ve öğrencilerin Avrupa dillerinde yazılan felsefe, coğrafya, edebiyat ve ilmi eserlere ulaşma ihtiyacı kurumsal veya özel matbaacı teşebbüslerce tercüme edilerek sağlanmıştır. Tercüme eserler, Osmanlı yenileşmesinde önemli bir saha olarak etkin biçimde böylelikle yerini almıştır. Tabii olarak bütün sahada olduğu gibi Türk edebiyatının yenileşmesinde de tercüme eserlerin rehberliği değişimin önderi olur. Böylelikle, hemen hemen bütün edebi türler üzerinde tercümenin büyük etkisi görülür. Türk edebiyatında Tanzimat’la başlayan gelişmeler ve tercüme faaliyetleri birçok yeniliği ve aydın tipini de beraberinde getirir. Çalışmamızda, 1860-1912 dönemi edebi hatırat türündeki kaynaklarda tercüme ve tercüme eserler hakkındaki görüş ve tespitler bulunmaktadır. Türk edebiyatının gelişim sürecinde etkili olan tercüme faaliyetlerine ediplerin bakışı incelenmiştir.
Keywords
Abstract
Our process of entering and developing the cultural influence of European civilization, which started in the last period of the Ottoman Empire, still continues. In this process, signs of Europeanization are seen in institutional structures and cultural texture. Ottoman; Philosophy, geography, literature and scientific works were being read in European languages at the beginning. However, since not every individual has the opportunity to learn a second or third language, the translation of works in foreign languages, the aim of reaching more readers, also revealed a new field. In particular, the need for young researchers and students to access philosophy, geography, literature and scientific works written in European languages was met by translation done by corporate or private printers. Translation works effectively took their place as an important field in the Ottoman renewal. Of course, as in the whole field, in the renewal of Turkish literature, the guidance of translated works becomes the leader of change. Thus, translation has a great impact on almost all literary genres. The developments and translation that started with the Tanzimat in Turkish literature brought many innovations and intellectual types. In our study, there are opinions and findings regarding translation and translated works in the literary memoirs of the 1860-1912 period. The point of view of the literati on the translation activities that are effective in the development process of Turkish literature has been examined.
Keywords
- Adıvar, H. E. (2012). Mor Salkımlı Ev (10. b.). İstanbul: Can Yayınları.
- Akbayar, N. (1985). Tanzimattan Cumhuriyet'e Çeviri. Tanzimattan Cumhuriyete Türkiye Ansiklopedisi (Cilt II, s. 447-448). içinde İstanbul: İletişim.
- Akünal, D. (1985). D. Akünal içinde, Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Türkiye Ansiklopedisi (Cilt II, s. 452-454). İstanbul: İletişim.
- Akyüz, K. (1995). Modern Türk Edebiyatının Ana Çizgileri 186-1923. İstanbul: İnkıâp Kitabevi.
- Budak, A. (2008). Batılılaşma ve Türk Edebiyatı Lale Devri'nden Tanzimat'a Yenileşme. İstanbul: Bilge Kültür Sanat.
- Efendi, A. M. (2002). Menfa/ Sürgün Hatıraları (1. Baskı b.). (H. İnci, Dü.) İstanbul: Arma Yayınları.
- Enginün, İ. (1999). Mukayeseli Edebiyat (2. b.). İstanbul: Dergah Yayınları.
- Enginün, İ. (2007). Yeni Türk Edebiyatı Tanzimat'tan Cumhuriyet'e (1839-1923) (3. b.). İstanbul: Dergah Yayınları.
- Göçgün, Ö. (2009). Namık Kemal (1. b.). Ankara: Atatürk Kültür Merkezi yayını.
- Huyugüzel, Ö. F. (2010). Hakit Ziya Uşaklıgil (2. b.). İstanbul: Akçağ.
- Huyugüzel, Ö. F. (2010). Halit Ziya Uşaklıgil (2. b.). İstanbul: Akçağ.
- İnci Enginün, Z. K. (2011). Yeni Türk Edebiyatı Metinleri 1 Şiir (1860-1923) (Cilt I). İstanbul: Dergah.
- Karay, R. H. (2009). Bir Ömür Boyunca (1. b.). İstanbul: İnkılap.
- Kayaoğlu, T. (1998). Türkiye'de Tercüme Müesseseleri. İstanbul: Kitabevi.
- Kemal, A. (2004). Ömrüm (1. Baskı b.). Anakara: Hece.
- Kerman, Z. (2009). Yeni Türk Edebiyatı İncelemeleri (3. b.). İstanbul: Dergah.
- Kudret, C. (2004). Türk Edebiyatında Hikaye ve Roman (1. b.). İstanbul: Dünya Yayınları.
- Nazif, S. (2011). Namık Kemal (1. b.). (M. Samsakçı, Dü.) İstanbul: Kitabevi.
- Okay, O. (2010). Batılılaşma Devri Türk Edebiyatı (2. b.). İstanbul: Dergah. 2010 tarihinde alındı
- Rasim, A. (1980). Matbuat Hatıralarından Muharrir, Şair, Edib (1. b.). (K. Yetiş, Dü.) İstanbul: Tercüman. 1980 tarihinde alındı
- Rasim, A. (1983). Anılar ve Söyleşiler. (N. Erten, Dü.) İstanbul: Can Matbaa.
- Rauf, M. (2001). Mehmet Rauf'un Anıları (2. Baskı b.). (R. Tarım, Dü.) İstanbul: Özgür.
- Tanpınar, A. H. (2005). Edebiyat Üzerine Makaleler (5. b.). İstanbul: Dergah.
- Tanpınar, A. H. (2008). XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi (4. b.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Tarhan, A. H. (2013). Abdülhak Hamid'in Hatıraları (2. Baskı b.). (İ. Enginün, Dü.) İstanbul:
- Tokgöz, A. İ. (2012). Matbuat Hatıralarım (2. Baskı b.). (A. Kabacalı, Dü.) İstanbul: Türkiye İş Bankası.
- Uşaklıgil, H. Z. (2008). Kırk Yıl (1.Basım b.). (N. Ö. Akın, Dü.) İstanbul: Özgür Yayınları.
- Ülken, H. Z. (2020). Uyanış Devirlerinde Tercümenin Rolü (3. b.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
- Yalçın, H. C. (2010). Edebiyat Anıları (3. Baskı b.). (R. Mutluay, Dü.) İstanbul, İstanbul, Türkiye: Türkiye İş Bankası.
- Yalçın, H. C. (2019). Kavgalarım (1 b.). (İ. A. Kumsar, Dü.) İstanbul: Ötürken.
- Yılmaz, D. (2002). Roman Kavramı ve Türk Romanının Doğuşu. İstanbul: Ozan Yayıncılık.
- Yuva, G. (2011). Modern Tüğrk Edebiyatının Fransız Kaynakları (1. b.). İstanbul: Yapı Kredi
