Author :
Abstract
Afetler ölümlere, yaralanmalara, maddi ve sosyal açıdan kayıplara sebep olan insan ya da doğa kaynaklı olaylardır. Yeni kamu yönetimi anlayışı ile yöneticilerde yönetici özellikleri yanında liderlik vasıfları da aranır olmuştur. Liderlik ilk olarak kendini özel yönetimlerde göstermişse de artık kamu yönetiminde de lider yönetici kavramı kullanılmaya başlanmıştır. Yöneticilik özelliklerinin yanında katılımcı, yenilikçi, iletişimci olma, rehberlik etme, vizyonerlik, gelişmelere uyum sağlayabilme, güçlendirme ve yetkilendirme gibi özelliklere sahip kişiler lider yöneticilerdir. Buradan hareketle afet yöneticisi açısından bir lider yönetici modeli oluşturabilmek için afet, afet yönetimi, Türkiye’deki Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı, yönetici, lider yönetici, liderlik türleri ve liderlik yaklaşımları üzerinde gerekli araştırmaların yapılması ve sonrasında bu özel sahadaki lider yönetici için bir model geliştirilmesi gerekmektedir. Çalışma afetlerin aşamalarına uygun ayrı ayrı lider yönetici modellemelerini yaptıktan sonra bütüncül bakış açısıyla afet yönetimi geneline uygun bir ana lider yönetici modeline ulaşmak için liderlik yaklaşımları, afet aşamalarının hepsinde birden görev yapacak olan yönetici açısından değerlendirilip, her aşamada görev yapabilecek olan lider yönetici modeli ortaya konmuştur.
Keywords
Abstract
Disasters are human or nature-related events that cause deaths, injuries, material and social losses in people and society. When general the administration and private public administration to apply to this field, clearly revealing the characteristics of the field will bring the result to be clear. Although leadership has first shown itself in special administrations, it has become a sought after feature in public administration and the new managers who have this characteristic started to be called as the leader manager. In addition to the managerial features, people who have leadership qualities such as participant, innovative, being exemplary, being communicator, guiding, doing business fondly, being visionary, adapting to developments, strengthening and empowering are the leader managers.This study is to reach a main leader model suitable for disaster management in general with a holistic point of view, after disposing of the leader manager models according to the stages of disasters. Within the framework of deductive social research model, descriptive screening method was used, domestic and foreign printed and electronic resources were collected and then synthesized for the purpose.At the end of the study, the types of leadership and leadership approaches were handled in accordance with the disaster stages and those that are appropriate to the characteristics of each stage have been put forward. Subsequently, leadership types and leadership approaches were evaluated from the perspective of the manager who will work in all stages of disaster and the leader manager model which can perform duty at every stage has been put forward.
Keywords
- Acil ve Afet Durum Yönetimi, 5902 Sayılı afet ve acil durum yönetimi başkanlığı ile ilgili bazı düzenlemeler hakkında kanun, http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5902.pdf (Erişim Tarihi: 24.02.2021).
- Akel S., Akarsu G., (2001). İşletme Yönetiminde Liderin Fonksiyonları ve Etkinliği. İstanbul Üniversitesi, İşletme Fakültesi Yayınları. İstanbul.
- Akgemci T, Güleş H. K., (2009). İşletmelerde Stratejik Yönetim. Gazi Kitabevi. Ankara.
- Aslan Ş., (2013). Geçmişten Günümüze Liderlik Kuramları, Eğitim Yayınları. Konya.
- Asunakutlu T., 2001. Klasik ve Neo-Klasik Dönemde Örgütsel Güvenin Karşılaştırılması Üzerine Bir Deneme, Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5.
- Aşan Ö., Aydın E., (2006). Örgütsel Davranış. (Ed. H. Can), Arıkan Yayınları. İstanbul.
- Aydın A.,, (2011). Yönetim Bilimi. 4B, Seçkin Yayınları. Ankara.
- Aydoğan D., (2013). Küresel Ekonomik Krizden Çıkmada Yöneticinin Rolü, Türkiye Sosyal Politika ve Çalışma Hayatı Araştırmaları Dergisi, 3 (5): 25-30.
- Bakan İ., Büyükbeşe T., (2010). Liderlik Türleri ve Güç Kaynaklarına İlişkin Mevcut-Gelecek Durum Karşılaştırması: Eğitim Kurumu Yöneticilerinin Algılarına Dayalı Bir Alan Araştırması, KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 12 (19): 73-84.
- Bennis W., (2006a). Why Lead Reflect on Experience, Leadership Excellence, 23: (10).
- Bennis W., (2006b). Authentic Leader, Engage More in Creative Collaboration, Leadership Excellence, 23: (8).
- Bilginoğlu B., (2013). Mühendislik Mesleğinin Profesyonelleşme Düzeyi Ve Mühendisler İçin Y Teorisi Varsayımlarının Geçerliliği. Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Bobic M.,P., Davis W.,E., (2003). A Kind Word for Theory X: Or Why So Many Newfangled Management Techniques Quickly Fail, Journal of Public Administration Research and Theory, 13: (3) 239-264.
- Budak G., (2009). İşletme Yönetimi. Barış Yayınları. İzmir.
- Cacioppe R. L, Albrecht S. L, (2000). Using 360 derece feedback and Integral Model to Develop Leadership and Management Skills, Leadership and Organization Development Journal, 21: (8).
- Can H., (2002). Organizasyon ve Yönetim. 6. Baskı. Siyasal Kitabevi. Ankara.
- Coşan P., E, Gülova, A.,A. (2014). Örgütsel Demokrasi, Yönetim ve Ekonomi, 21(2): 231-248.
- Çolak M., (2015). Çalışma Hayatında Liderlik. Ekin Yayınları. Bursa.
- Deniz L, Hasançebioğlu T, (2003). Öğretmen Liderlik Stillerini Belirlemeye Yönelik Bir Ölçek Çalışması, Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 17, 55-62.
- Efil İ, (2004). İşletme Yönetimi: Yönetim Düşüncesi Fonksiyonları ve Yeni Yönetim Teknikleri. Aktüel. İstanbul.
- Ekşi A, (2016). Afet Yönetiminde Temel Etik İlkeler ve İkilemler, Bütünleşik Afet Yönetimi. (Eds. Karaman ZT, Altay A.), İlkem Yayınları.
- Ergun T, (2004). Kamu Yönetimi. TODAİE Yayınları. Ankara.
- Feyerherm AE, Rice C.L., (2002). Emotional Intelligence and Team Performance, The Good, The Bad and The Ugly, The International Journal of Organizational Analysis, 10: (4).
- Güllü M, Arslan C, (2009). Beden Eğitimi Öğretmenlerinin Liderlik Stilleri, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6: (11), 353-368.
- Gülnar B., (2007). Örgütlerde İletişim ve İş Doyumu. L-T Literatürk. İstanbul.
- Güney S, (2007). Yönetim ve Organizasyon, (Eds. Güney S.) Nobel Yayınları. Ankara.
- Hersey P, Keilty J.W, (1980). Come On One Od Communications Skills, Training and Development Journal, April, 56-60.
- Kadıoğlu, M. (2008). Modern Bütünleşik Afet Yönetimin Temel İlkeleri, Afet Zararlarını Azaltmanın Temel İlkeleri, (Eds. Kadıoğlu M, Özdamar E.), Ankara, TC İçişleri Bakanlığı Japonya Uluslararası İşbirliği Ajansı-JICA Türkiye Ofisi Yayın No:2, ISBN 978-975-98140-1-4, s. 1-34, http://www.acilafet.org/upload/dosyalar/4d2_afet.pdf (Erişim Tarihi: 21.08.2017).
- Kılıç R., Keklik B., Yıldız H., (2014). Dönüştürücü, Etkileşimci ve Tam Serbesti Tanıyan Liderlik Tarzlarının Örgütsel Sessizlik Üzerindeki Etkisini Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma, Yönetim ve Ekonomi, 21: 2, 249-268.
- Kopraman C, Özalp İ, (2013). Yönetim ve Organizasyon, Eskişehir: Açık Öğretim Fakültesi Yayınları.
- Küçüközkan Y, 2015. Liderlik ve Motivasyon Teorileri: Kuramsal Bir Çerçeve, Uluslararası Akademik Yönetim Bilimleri Dergisi, 1: (2), 8, 6-115.
- Livvarçin Ö, 2010, A Six Step Model For Successful Research In Social Sciences: Fadapa”, Journal of Naval Science and Engineering, 6(3): 40-54.
- McGregor D, 1966. Leadership and Motivation, MIT Press, Cambridge, (Akt: Çolak M 2015). Çalışma Hayatında Liderlik, Ekin Yayınları. Bursa.
- Memiş M.Ü., (2006). İç Denetimin Yönetim Fonksiyonlarının Yerine Getirilmesindeki Rolü: Türkiye’deki Büyük İşletmeler Üzerinde Bir Saha Araştırması, Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana. Memişoğlu S.P, Çakır M, (2015). Öğretmenlerin Liderlik Stilleri İle Sınıf İçi Öğretmen Davranışları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 10, s. 633-648.
- Mevzuat.gov.tr; 4 Nolu bakanlıklara bağlı, ilgili, ilişkili kurum ve kuruluşlar ile diğer kurum ve kuruluşların teşkilatı hakkında cumhurbaşkanlığı kararnamesi, http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/19.5.4.pdf (Erişim Tarihi: 24.02.2021).
- Mondy RW, Premeaux SR, (1995). Concept, Practices and Skills, 7B, Englewood Cliffs, New Jersey: Prentice Hall Inc, s.347.
- Mullins LJ, (2006). Essentials of Organizational Behavior, FT Prince Hall.
- Öktem M.K., (1991). Güdüleme Kuramları ve Yetişen Kamu Yöneticilerimiz, Amme İdaresi Dergisi, 24(3): 47-62.
- Özalp İ., (2004). Yönetim ve Organizasyon. Anadolu Üniversitesi, Yayın No:1457. Eskişehir.
- Palabıyık H, (2004). Yönetimden Yönetişime Geçiş ve Ötesi Üzerine Açıklamalar, Amme İdaresi Dergisi, 37 (1): 63-85.
- Riggio RE, (2014). Endüstri ve Örgüt Psikolojisine Giriş. Nobel Yayınları. Ankara.
- Sancakdar O, (2016). Afet Mevzuatı ve Afet Hukukuna Giriş, Bütünleşik Afet Yönetimi, Eds: Karaman ZT, Altay A.) İlkem Yayınları..
- Schriesheim Chester A, Bird Barbara J, (1979). Contributions of the Ohio State Studies to the Field of Leadership, Journal of Management, 5:(2), 135-145.
- Sezgin F, (2003). Kriz Yönetimi, Manas Sosyal Bilimler Dergisi, 4:(8), 181-195.
- Solmuş T, (2004). İş Yaşamında Duygular ve Kişilerarası İlişkiler. Beta Yayınları. İstanbul.
- Soysal A, Karasoy HA, Alıcı S, (2009). KOBİ’lerde Kriz Yönetimi: K. Maraş’ta Tekstil Sektöründeki KOBİ’lerde Bir Uygulama, S.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21, 432-446.
- Soysal A.H, Paksoy M, Özçalıcı M, (2011). Kriz Dönemlerinde Liderlik Yeteneğinin Bazı Demografik Değişkenler Açısından İncelenmesi, Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi 6:1, 222-248.
- Stinson JE, Johnson T.W, (1975). The Path-Goal Theory of Leadership: A Partial Test and Suggested Refinement, Academy of Management Journal (Pre-1986), 18 (2): 242-243.
- Şafaklı O.V, (2005). KKTC'deki Kamu Bankalarında Liderlik Stilleri Üzerine Bir Çalışma, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 6(1): 132-143.
- Şahin Ş, (2012). Kısıtlar Teorisine Göre Sanayi İşletmelerinde Çalışanların Motivasyonu ve İşletme Başarısına Etkisi: PVC Üretim İşletmesi Üzerine Bir Uygulama, Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
- Şahin Y, (2015). Yönetim Bilimi ve Türk Kamu Yönetimi, 6B, Ekin Yayınları. Bursa. Şimşek Ş, Akgemci T, Çelik A, (2003), Davranış Bilimlerine Giriş ve Örgütlerde Davranış, Adım Yayınları. Konya.
- Tağraf H, Arslan N.T, (2003). Kriz Oluşum Süreci Ve Kriz Yönetiminde Proaktif Yaklaşım, C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 4(1): 149-160.
- Tekin Y, Ehtiyar R, (2011). Başarının Temel Aktörleri: Vizyoner Liderler, Journal of Yasar University, 24: (6).
- Topaloğlu M, Koç H, (2017). Yönetim ve Organizasyon, 3. Baskı, Seçkin yayınları. Ankara.
- Tutar H, (2000). Kriz ve Stres Ortamında Yönetim. Hayat Yayınları. İstanbul.
- Ulukuş K.S, (2016). Motivasyon Teorileri Ve Lider Yöneticilik Unsurlarının Bireylerin Motivasyonuna Etkisi, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 25: 247-262.
- Vroom V, Jago, AG, (1988). The New Leadership: Managing Participation in Organizations, Prentice Hall. New York.
- Wagner JA, Hollenbeck J.R, (1998). Organizational Behavior Securing Competitive Advantage, 3B, Prentice Hall International Inc. New Jersey.
- Werner I, 1997. Liderlik ve Yönetim. Rota Yayınları.
- Wooten L.P, James E.H. (2008). Linking Crisis Management and Leadership Competencies: The Role of Human Resources Development, Advances in Developing Human Resources, 10 (3): 352-379.
- Yavuz M, (2009). Okul Müdürlerinin Yönetimle İlgili Görüş ve Uygulamalarının Yönetim Kuramları Bakımından Değerlendirilmesi, Değerler Eğitimi Dergisi, 7 (18): 121-155.
- Yörük D, Dündar S, Topçu B, (2011). Türkiye’deki Belediye Başkanlarının Liderlik Tarzı ve Liderlik Tarzını Etkileyen Faktörler, Ege Akademik Bakış. 11 (1): 103-109.
