Author :
Abstract
Mimari ve kentsel oluşumlar her coğrafyada ve her inanç sisteminde kültürün şekillenmesine etki etmiştir. Bu çalışmada incelenen Çifte Minareli Medrese İslam kültürünün ağırlıklı olarak yaşandığı coğrafya sınırlarında yer almaktadır. İslamiyet’in yayılma sürecinde kentsel yapılanmanın dinamiklerinin, teolojik temellerle uyumlu bir şekilde geliştiği görülmektedir. Ancak sadece dini değil, ekonomik, siyasal ve toplumsal yaşamın da dinamiklerini belirleyen İslami kurallar ve değerler bu çerçevede inşa edilen yapıların da karakterini belirlemektedir. Müslümanların ele geçirdikleri her toprağın bölgesel, kendine has bir kentsel gelişim çizgisi olduğu yani coğrafi koşullara yönelik formel çözümler geliştirildiği sonucuna varılmıştır. Kültür; şehir, insan ve kent mekânı bağlamında kimliği şekillendiren bir etkiye sahiptir. Erzurum’un kültürel kimliğinin oluşmasına etki eden mimari bir yapı olan Çifte Minareli (Hatuniye) Medrese kültürel birikimin bir ifadesi olarak ele alınmıştır. Bu çalışmada kültürel kimliğin oluşumunu belirleyen, coğrafi konum, iklim özellikleri, ticaret, din, sosyal yaşam gibi unsurlar incelenmiş, kent kültürünün mimari dokuya etkisinin olup olmadığı araştırılmış, bu doğrultuda literatür taraması yapılmış ve tarihsel verilerden yararlanılarak nitel araştırma yöntemi izlenmiştir.
Keywords
Abstract
Architectural and urban formations have always been influential on the shaping of culture in every geography and in every belief system. The Double Minaret Madrasah is located in the geography where Islamic culture is predominantly experienced. It can be said that the dynamics of urban constructions developed in harmony with the theological foundations during the spread of Islam. Islamic rules and values that determine the dynamics of not only religious practices but also economic, political and social life has also designated the character of the structures built within this framework. It has been concluded that each land captured by Muslims is a regional and unique urban development line, that is, formal solutions are developed for geographical conditions. Culture has an effect that shapes identity in the context of city, human and urban space. Çifte Minare (Hatuniye) Madrasah which is an architectural structure that influences the formation of the cultural identity of Erzurum, has been considered as an expression of cultural accumulation. In this study, the focus is on the factors that determine the formation of cultural identity such as geographical location, climate characteristics, trade, religion, and social life and the influence of urban culture on the architecture was analyzed. Within this context, literature review was done and a qualitative research method was followed using historical data.
Keywords
- Coşkun, R. (2019). Kadim Şehrin Mimarisi. Erzurum Sevdası E-Dergi. Mayıs, 1. Baskı.
- Çelik, C. (2012). İslam Şehri'nden Şehir İslam’ına: Tarihsel Tecrübeden Sosyolojik Pratiğe Şehrin Medeniyet Kodları. Milel ve Nihal, 9 (3), 137156.
- Doğan, Ş. N. (2013). Orta çağ’da Anadolu’nun Eğitim Mekânları: Selçuklu Medreseleri- Darüşşifalarından Örnekler. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (H. U. Journal of Education) 28(2), 429-443.
- Grabar, O. (2004). İslam Sanatının Oluşumu. (Çev.: Nuran Yavuz), Kanat Kitap, Pusula Yayıncılık.
- Gündoğdu, H., Bayhan A., Arslan, M. (2010). Sanat Tarihi Açısından Erzurum. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları.
- İnalcık, H. (1995). İstanbul: Bir İslam Şehri. (Çev.: İbrahim Kalın), İstanbul Tetkileri Dergisi, 9, 243-268.
- Karpuz, H. (1993). Türk İslam Mesken Mimarisinde Erzurum Evleri. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
- Kırzıoğlu, F. (1974). Mustafa Kemal Paşanın Erzurum’daki Evi. 50. Yıl Armağanı. Erzurum:
- Lefevbre H. (2015). Kentsel Devrim. (Çev.: Selim Sezer), İstanbul: Sel Yayıncılık.
- Sağlam, T., Yurttaş, H. (2020). Geleneksel Erzurum Evlerinin İstatistiki Veri Analizi. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi (Journal of Turkish Researches Institute) 67, 405-442.
- Sofla, N., Külekçi A. E., Yılmaz, H. (2018). Secret Gardens İn Anatolian Seljuk Architecture: Double Minaret Madrasah As An Example. Mimarlık Bilimlerinde Güncel Akademik Çalışmalar, 331-339.
- Taheri, F. H. (1980). Urban Elements of Traditional Islamic Cities (Master's Thesis). USA: Massachusetts Institute of Technology.
- Taşçı, H. (2014). Bir Hayat Tarzı Olarak Şehir, Mekân, Meydan. İstanbul: Kaknüs Yayınları.
- Yavaş, Doğan. (1986). İslam Ansiklopedisi. Cilt 8, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınevi.
- Görsel 1. Görgünay, G. (2021). Erzurum Lala Paşa Camisi.
- Görsel 2. Görgünay, G. (2021). Yakutiye Medresesi.
- Görsel 3. Görgünay, G. (2021). Erzurum Saat Kulesi.
- Görsel 4. Erzurum Kalesi. (2019). http://www.istanbulgazetesi.com.tr/kultur-sanat/erzurum- kalesi-nde-tarih-kazisi-h31745.html adresinden erişildi (ET: 10.06.2021)
- Görsel 5. Erzurum, Üç Kümbetler. http://www.kulturportali.gov.tr/erzurum/gezilecekyer/cifte- minareli-medrese adresin-den erişildi (ET: 10.03.2021)
- Görsel 6. Erzurum, Mecidiye Tabyası. http://halilkurbetoglu.blogspot.com/2016/02/anadolunun- beyaz-cenneti-erzurum.html adresinden erişildi (ET: 10.03.2021)
- Görsel 7. Görgünay, G. (2021). Çifte Minareli Medrese.
- Görsel 8. Görgünay, G. (2021). Çifte Minareli Medrese.
- Görsel 9. Görgünay, G. (2021). Süslemeli Pano.
- Görsel 10. Çini Mozaik Pano. http://www.kulturportali.gov.tr/erzurum/gezilecekyer/cifte- minareli-medrese adresinden erişildi (ET: 10.03.2021)
- Görsel 11. Erzurum Büyükşehir Belediyesi Logo. https://www.freelogovectors.net/erzurum- buyuksehir-belediyesi-logo/ adresinden erişildi (ET: 10.03.2021)
- Görsel 12. Atatürk Üniversitesi Logo. https://www.freelogovectors.net/erzurum-buyuksehir- belediyesi-logo/ adresinden erişildi (ET: 10.03.2021)
