Author :
Abstract
Yedi ulu ozandan biri olan Kul Himmet, Alevi-Bektaşi öğretilerinde Pir Sultan Abdal ve Şah Hatayi’den sonra önemli yer tutmaktadır. Hayatı hakkında yapılan çalışmalarda 16. yüzyıl ile 17. yüzyıl arasında, Tokat’ın Almus ilçesine bağlı şimdiki adı ile Görümlü kasabında yaşadığı ve burada hayata gözlerini yumduğu ifade edilmiştir. Şiirlerinde Allah, Muhammed, Ali üçlemesi, On İki İmamlar, Hz. Hüseyin ile ilgili konular ağırlıklı iken din dışı konulara da yer verildiği belirtilmiştir. Tasavvufi olarak deyiş, düvaz, nefesler ile Kul Himmet’e ait bestelenmiş eserleri, çeşitli toplantılarda, özellikle Alevi-Bektaşi cem ibadetlerinde bugün hala seslendirilmektedir. Bu araştırmada, TRT Türk halk müziği repertuvarında bulunan sözleri Kul Himmet’e ait eserlerin makam, usül ve güfte özelliklerini ortaya koymak amaçlanmıştır. Bestelenen bu eserlerin yöresi, eserleri derleyen isimler, eserlerin karar sesi, güçlüsü ve ses genişliği gibi özelliklerini ele alarak betimlemek çalışmanın amacı dahilindedir. Araştırmanın yöntemi tarama modeli olarak belirlenmiş ve TRT Türk halk müziği repertuvarı ile sınırlandırılmıştır. Araştırmanın örneklemini ise sözleri Kul Himmet’e ait bestelenmiş 4 adet türkü oluşturmaktadır. Bu çalışma ile sözleri Kul Himmet’e ait eserlerin sadece TRT repertuvarı ile sınırlı kalınmaması, yeni derleme çalışmalarının yapılmasına ve şairin daha iyi tanınmasının sağlanması amaçlanmıştır.
Keywords
Abstract
Kul Himmet, one of the seven great poets, has an important place in the Alevi-Bektashi teachings after Pir Sultan Abdal and Şah Hatayi. In the studies about his life, it was stated that he lived in the town of Görümlü with its current name, in the Almus district of Tokat between the 16th and the 17th century and passed away here. It is stated that while subjects related to Allah, Muhammad, Ali trilogy, Twelve Imams and Hz. Hüseyin are predominant in his poems, non-religious subjects are also included. The Sufi idiom, dervish, breaths, and his works of Kul Himmet are performed at various meetings, especially in Alevi-Bektashi congregations. The Sufi idioms, duwaz, nefes and works composed by Kul Himmet are being performed at various meetings, especially in Alevi-Bektashi congregations. In this research, it is aimed to reveal the characteristics of the maqam, style and lyrics of the works of Kul Himmet, whose lyrics are in the TRT Turkish folk music repertoire. It is within the framework of the this research to describe the region of the Works composed, the names that compiled the works, and the characteristics of the Works such as strong note, and the sound width aspects. Scanning model was used in the execution of the research and it was limited with TRT Turkish Folk Music repertoire. The sample consists of 4 folk songs whose lyrics were composed by Kul Himmet. With this study, it is aimed not to limit the works of Kul Himmet only with TRT repertoire, to make new compilation studies and to make the poet better known.
Keywords
- Aslanoğlu, İ. (1997), Kul Himmet, Ekin Ajans & Yayıncılık, İstanbul.
- Arslan, M. (1997), Bektaşi Nefesleri Üzerinde İncelemeler, İstanbul Teknik Üniversitesi, Sosyal Birimler Enstitüsü, İstanbul.
- Banaz, Ş. (2010), ‘‘Alevi-Bektaşi Yolunun Tokatlı Bir Ulu Ozanı: Kul Himmet’’, Tokat İlmiyat Dergisi, 8/1, s. 278-297.
- Çandir, M. (2013), ‘‘Türk Şiirinde Nazire Geleneği ve Kul Himmet’in Şiirlerinde Nazirecilik’’, Cbü Sosyal Bilimler Dergisi, 11/2, s. 478-492.
- Çandir, Muzaffer; Özcan Selay, (2013), ‘‘Alevi-Bektaşi Aşık Edebiyatı Geleneği ile Bu Gelenek İçinde Az Bilinen Şair Kul Himmet’in Hayatı ve Şiirleri Üzerine Bir Çalışma’’, Cbü Sosyal Bilimler Dergisi. 11/1, s. 467- 479.
- Çoban, İ. (1997), Kul Himmet, Ofset 2000 Matbaacılık, Tokat.
- Demirci, Ç. (2019), Bir Kimlik Göstergesi Olarak Alevi Müziği ve Popülerleşmesi, Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
- Dursun, Ç. (2017), Kul Himmet Şiirlerinde Mitik Unsurlar, Muğla Sıtkı Kocaman Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Muğla.
- Ergöz, S, H. (2007), Türk Müziği Nazariyatı ve Solfeji 1, Değişim Yayınları, İstanbul.
- Kaçar, Y. G. (2010), ‘‘Bektaşi Nefeslerindeki Melodik ve Ritmik Özellikler’’, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 55, s. 219-238.
- Karaoğlu, K. (2019), Trt Repertuvarında Bulunan Sivas Türkülerinin Makam-Ayak, Tür ve Usul Yönünden İncelenmesi, Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sivas.
- Karataş, S. (2020), ‘‘Beste ve Güftesi Zeki Ârif Ataergin’e Ait Suzinak Makamındaki Eserlerin Prozodi Analiz’’, Akra Kültür Sanat ve Edebiyat Dergisi, 8/21, s. 171-189.
- Karasar, N. (1999), Bilimsel Araştırma Yöntemi, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
- Özer, A. (2015), Sözleri Cahit Sıtkı Tarancı’ya Ait Trt Repertuarında Yer Alan Eserlerin Makam ve Güfte Analizi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
- Özcan, S. (2011), Kul Himmet’in Şiir Dünyası, Şiirlerinde Gelenek, Etkileşim ve Eğitim, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
- Öztelli, C. (1996), Pir Sultan’ın Dostları, Özgür Yayınları, İstanbul.
- Parmaksiz, N. M. (2015), ‘‘Eserleri Bestelenen XVII. Yüzyil Türk Dîvân Şâirler’’, İdil Sanat ve Dil Dergisi, 4/15, s. 181-228.
- Şen, Y. (2018), ‘‘Bektaşi Nefesleri Üzerine Makamsal Bir İnceleme’’, Bilig, 85, s. 209-231.
- Tekin, S. H. (2014), Türk Müziği Nazariyatı ve Solfeji 2, Müzik Eğitim Yayınları, Ankara.
- Ünver, C. (2011), Türk Tasavvuf (Tekke) Mûsikîsi’nde İcra Edilen Türlere Örnek Eserler ve Bu Eserlerin Mûsikî Açısından İncelenmesi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
- Vural, H. (2011), ‘‘Halk Ozanımız Kul Himmet’in Şiir Dili’’, Studıes Of The Ottoman Domaın, 1/1, s. 1-20.
- Yücetoker, İ., & Bahar, M. (2015). ‘‘Cumhuriyet Döneminde Şiir ve Müzik: Âşiklik Geleneği’’. Afyon Kocatepe Üniversitesi, Akademik Müzik Araştırmaları Dergisi, 1/1, s.1-16.
- Yardimci, M. (2014), ‘‘Kul Himmet Ve Şiir Dünyasi’’, Akra Kültür Sanat Ve Edebiyat Dergisi, 2/3, s. 131-148.
- Zaman, S. (2009), Yedi Ulu Ozan, Can Yayınları, İstanbul.
