Author :
Abstract
18.Yy.’da Osmanlı Devleti’nde başlayan batılılaşma hareketleri ile birlikte bilim, sanat ve askeri alanlarda birçok değişim ve dönüşüm gerçekleşmiş, değişimlerin bir ayağı da şüphesiz müzik alanında gerçekleşmiştir. Batılılaşmanın etkisi ile süreç içerisinde Avrupai bir askeri bando oluşturmak amacı ile kurulan Mızıka-yı Hümayun içerisinde yer alan batı sazlarından birisi olan klarnet, süreç içerisinde Anadolu’nun birçok yöresinde yer bulmuş ve uzun yıllar mahalli sanatçılar tarafından icra edilmiştir. Klarnetin Osmanlı Saraylarından, Anadolu’nun ücra kasabalarına kadar uzanan bu yolculuğuna, Tunceli de örnek olarak gösterilebilir. Bu çalışmada Tunceli’deki klarnet icrasının çevre iller ile olan etkileşimi ile birlikte klarnetin Tunceli müzik kültürü içerisindeki konumunun anlaşılması noktasında ‘Durum Çalışması’ yöntemi kullanılmış ve kaynak kişilerle görüşmeler yapılmıştır. Klarnet ’in Tunceli coğrafyasındaki tarihi sürecinin yanı sıra bu sazın yöresel icrası incelenmiş ve bir bakış açısı oluşturulması amaçlanmıştır.
Keywords
Abstract
With the westernization movements that started in the Ottoman Empire in the 18th century, many changes and transformations took place in the fields of science, art and military, and one pillar of the changes undoubtedly took place in the field of music. The clarinet, one of the western instruments within the Mızıka-yı Hümayun, which was established with the effect of westernization to create a European military band in the process, has found its place in many parts of Anatolia in the process and has been performed by local artists for many years. Tunceli can be cited as an example of the clarinet's journey from Ottoman Palaces to the remote towns of Anatolia. In this study, the ‘Case Study’ method was used to understand the interaction of the clarinet performance in Tunceli with the surrounding provinces and the position of the clarinet in Tunceli music culture, and interviews were made with the resource persons. Besides the historical process of the clarinet in the Tunceli geography, the local performance of this instrument was examined and it was aimed to create a perspective.
Keywords
- Abacı, Tahir, (2013), Harput/Elâzığ Türküleri, İstanbul, İkaros Yayınları.
- Ak, Ahmet Şahin, (2014), Türk Musikisi Tarihi, Ankara, Akçağ Yayıncılık.
- Creswell, John W., (2018), Nitel Araştırma Yöntemleri, Ankara, Siyasal Kitabevi.
- Çağrı, Serkan, (2006), Avrupa’da Ve Türkiye’de Klarnetin Tarihsel Gelişimi, Türk Müziği İcrasında Klarnet Çeşitlerinin Ses Sahaları Ve Parmak Pozisyonları Bakımından Uygunluğunun İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi. Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Çolakoğlu Sarı, Gözde, (2014), “19. Yüzyıl Batılılaşma Hareketlerinin Osmanlı-Türk Müziğine Yansımaları”, Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, Sayı 181: 31-50.
- Demir, Sertan, (2015), Arapgir Yöresi Müzik Kültürü, İstanbul, Bilsam Yayınları.
- Eagleton, Terry, (2017), Kültür, İstanbul, Can Yayınları.
- Ekici, Savaş, (2009), Elazığ Harput Müziği, Ankara, Akçağ Yayınları.
- Elazığ Eğitim Tarihi (2010), Elazığ Milli Eğitim Müdürlüğü Yayınları.
- Greve M.;Şahin Ö., (2019), Anlatılmazı İfade Etmek Yeni Dersim “Sound”unun Oluşumu, İstanbul, Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
- Güvenç, Bozkurt, (2017), İnsan ve Kültür, İstanbul, Boyut Yayınları.
- İnalcık, Halil, (2014), Türklük Müslümanlık ve Osmanlı Mirası, İstanbul: Kırmızı Yayınları.
- Karahasanoğlu Songül ve Yavuz Damla (2015), Müzikte Araştırma Yöntemleri, İstanbul, İTÜ TMDK Yayınları.
- Keskin, Mesut, (2015), “Zaza Dili” Bingöl Üniversitesi Yaşan Diller Enstitüsü Dergisi, Sayı 1:93-114.
- Lavenda Robert H. ; Schultz Emıly A. (2017), Kültürel Antropoloji, Ankara, Doğubatı Yayınları.
- Mengüş, Erkan, (2019), Alevi Geleneğinde Ölüm İnanışları Bağlamında Müziğin Önemi ve İşlevi: Tunceli Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Bursa Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa
- Öztuna, Yılmaz, (2000), Türk Musikisi Kavram ve Terimleri Ansiklopedisi, Ankara, Kültür Bakanlığı Yayınları.
- Şaylan, Gencay, (2016), Postmodernizim, İstanbul, İmge Kitapevi.
- Şen, Sezen, (2020), Osmanlı Devleti’nde Batılılaşma Hareketinin Müziğe Yansımaları, Meriç Uluslararası Sosyal ve Stratejik Araştırmalar Dergisi. Sayı 10: 192-208.
- Taş, Cemal, (2017), Kılame Kırmanciye (Dersim Halk Ezgileri), İstanbul, Tij Yayınları.
- Taşır Harun, Kandemir Nazlıcan ve Adar Çağhan (2019), “Geçmişten Bugüne Klarnet Albümlerindeki Görsel Değişimler ve İçerik Analizi”, Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, Sayı 6: 543-552.
- Tunç, Yüksel, (2015), Klarnetin Elazığ-Harput Müziğindeki Yeri, Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ.
- Ercan Kahraman 08.10.2019
- Savaş Akar: 30.12.2019
- Veysel Taş: 31.12.2019
- Nesimi Ataş: 30.01.2020
- İmam Solmaz: 03.02.2020
- Veysel İşcan: 16.06.2020
- Haydar Yalçın: 17.06.2020
- https://www.youtube.com/watch?v=-80hVhC2ZFk (Erişim tarihi:24.06.2020)
- http://cografyaharita.com (Erişim tarihi: 26.06.2020)
- Klarnet icracısı Ercan Kahraman, Hozat, 2019, Kişisel Arşiv
- Klarnet icracısı Savaş Akar, Çemişgezek, 2019, Kişisel Arşiv
- Klarnet icracısı İmam Solmaz, İstanbul Bahçelievler, 2020, Kişisel Arşiv Klarnet icracısı Nesimi Ataş, İstanbul/Bahçelievler, 2020, Kişisel Arşiv
- Klarnet icracısı Veysel Taş, Elazığ, 2019, Kişisel Arşiv
- Zurna İcracısı Haydar Yalçın, Tunceli/Merkez, 2020, Kişisel Arşiv
- Zurna İcracısı Veysel İşcan, Tunceli/Merkez, 2020, Kişisel Arşiv
