KOMPARATİSTİK VE DİL-ÜSLUP BAĞLAMINDA BUHTÜRÎ İLE İBN HAMDÎS’İN HAVUZ TASVİRLERİ ÜZERİNE BİR KARŞILAŞTIRMA
Author :
Abstract
- Yüzyılın sonlarına doğru bir bilim olarak kabul gören karşılaştırmalı edebiyat bilimi, temeli Johann Wolfgang von Goethe’nin (1749-1832) ortaya attığı “dünya edebiyatı (weltliteratur)” görüşüne dayanmaktadır. Fransız ve Amerikan ekolüyle güçlenerek Paul Van Tiegham (1871-1948), Rene Wellek (1903-1995) gibi öncü isimlerle oluşum gösteren bu bilim, gelişim ve değişimini hala devam ettirmektedir. En genel tanımıyla; “Karşılaştırmaya mevzu olabilecek ortak yönü olan iki yazınsal türün benzerlik ve farklılık yönünden karşılıklı incelenerek farklı olanın tanınmasıyla çoklu bakış açısı kazandıran bilimdir.” Genel kabule göre, iki farklı edebiyattan eserlerin karşılaştırma konusu olabileceği gibi; aynı edebiyatın farklı dönemlerine ait ürünleri de mukayese konusu olabilmektedir. Buradan hareketle, bu çalışmada aynı edebiyatın farklı dönemlerine ait ve ortak noktası havuz tasviri olan iki eser seçilmiştir. Çalışmanın amacı ise, bu iki farklı dönemde nazmedilen havuz tasvirlerindeki benzerlik ve farklılıkları ile ileri dönem şairinin kendinden önce gelen şairden etkilenip etkilenmediğini ortaya koymaktır. Karşılaştırma uygulamasında şiirlerin müellifleri, edebî çevre ve dönemleri, yapısal özellikleri, edebî sanatları ve dil anlatım özellikleri bakımından benzerlik ve farklılıkları tespit edilmeye çalışılmıştır. Yapılan mukâyese uygulamasından elde edilen bulgular neticesinde, Buhtürî’nin edebî çevre ve çağdaşlarının önemine dikkat çekerken İbn Hamdîs’in belli noktalarda kendisinden etkilendiği görülmüştür. Bununla birlikte tasvirinde kullandığı edebî sanatların çeşitliliği ile parçanın bütününü ayrıntılı nesne tasviriyle aktarma sanatını başarıyla uygulaması dikkat çekmiştir.
Keywords
Abstract
The science of comparative literature, which is accepted as a science towards the end of the 19th century, is based on the view of "world literature” (weltliteratur) put forward by Johann Wolfgang von Goethe (1749-1832). This science, which was formed by pioneers such as Paul Van Tieghem (1871-1948) and Rene Wellek (1903-1995), strengthened by the French and American schools, still continues its development and change. In its most general definition; “It is the science that gains multiple perspectives by examining two literary genres, which can be subject to comparison, in terms of similarity and difference.” According to general acceptance, works from two different literatures can be the subject of comparison, as well as the products from different periods of the same literature. Based on this, in this study, two works belonging to different periods of the same literature and whose common point is the depiction of the pool were selected. The aim of the study is to determine the similarities and differences in the descriptions of the pool that were mentioned in these two different periods and to reveal whether the later poet was influenced by the poet who came before him. In the comparison practice, the similarities and differences of the authors of poems in terms of literary environment and periods, structural features, literary arts and language expression features are tried to be determined. As a result of the findings obtained from the comparison practice, it was observed that while Buhturî's literary environment and the importance of his contemporaries were remarkable, Ibn Hamdîs was influenced by him at certain points. In addition, the diversity of the literary arts used in his description and his successful application of the art of depicting the whole piece with detailed object depiction drew attention.
Keywords
- Alshorbaji, N. F. (2019). Karşılaştırmalı edebiyat: arap ekolünün uluslararası ekoller arasındaki yeri. Pamukkake Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 6(11), 169-195.
- Avad, İ. (2006). Fi'l-Edebi'l-Mukâran: Mebâhisu ve'tticâhât. Kahire: el-Menâr.
- Aydın, E. (2019). Türkiye'deki karşılaştırmalı edebiyat çalışmaları. RumeliDe Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 6, 148-156.
- Aydın, K. (2008). Karşılaştırmalı Edebiyat. İstanbul: Gündoğan Yayınları.
- Aydın, K. (1999). Karşılaştırmalı Edebiyat - Günümüz Postmodern Bağlamda Algılanışı. İstanbul: Birey Yayıncılık.
- Bayram, Y. (2004). Karşılaştırmalı edebiyat bilimi ve bir uygulama. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 1(16), 69-93.
- el-Beyân ve't-Tebyîn. (1992). Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi içinde (Cilt. 6, s. 31). Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi.
- el-Buhtürî. (2009). Dîvânü’l-Buhtürî. (Hasan Kâmil es-Sayrafî, thk.) Kâhire (Orijinal eserin yayın tarihi 19??).
- Buhtürî. (1992). Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi içinde (Cilt. 6, s. 381-383). Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi.
- Cürcânî. (1993). Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi içinde (Cilt. 8, s. 132-133). Türkiye
- Çetişli, İ. (2008). Edebiyat Sanatı ve Bilimi. Ankara: Akçağ Yayınları.
- Donbay, A. (2013). Karşılaştırmalı edebiyat araştırmalarının yeni Türk Edebiyatındaki gelişme çizgisi. Turkish Studies, 8(8), 491-550.
- Eckermann, J. P. (2011). Conversations of Goethe with Eckermann and Soret. Montana: Cambridge University Press.
- Enginün, İ. (2011). Mukayeseli Edebiyat. İstanbul: Dergah Yayınları.
- Ezd (Benî Ezd). (1995). Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi içinde (Cilt. 12, s. 46-47).
- Gürsel, A. (1997). Karşılaştırmalı Edebiyat Bilimi. Ankara: Gündoğan Yayınları.
- İbn Hamdîs. (1960). Dîvân. (İhsân Abbâs, nşr.). Beyrut: Dar-u Sâdır.
- İbnü’n-Nedîm. (2008). El-Fihrist. (Rızâ Teceddüdü’l-Mâzendâr, thk.).
- Kahyaoğlu, Y. & Mısır, F. Z. (2019). Genel hatlarıyla Endülüs Arap edebiyatı. Kafkas Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 6(12), 67-86.
- Kefeli, E. (2000). Karşılaştırmalı Edebiyat İncelemeleri. İstanbul: Kitabevi.
- Kitâbü'l-Hayevân. (2002). Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi içinde (Cilt. 26, s. 106- 108). Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi.
- İbn Hamdîs. (1999). Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi içinde (Cilt. 20. S. 20-21).
- İbnü'l-Esîr. (2000). Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi içinde (Cilt. 21. S. 20-23).
- Moran, B. (2003). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Öztekin, N. (2007). Mukayeseli edebiyat-araştırma tarihi ve yöntem. Turkish Studies International Periodical For the Languages, 2(4), 671-678.
- Polat, H. (2018). Abbasî dönemi şiiri ve şairlerine genel bir bakış. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(14), 636-649.
- Sakallı, C. (2006). Karşılaştırmalı Yazınbilim ve Yazınlararasılık / Sanatlararasılık Üzerine. Ankara: Seçkin Yayınları.
- Tay (Benî Tay). (2011). Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi içinde (Cilt. 40, s. 187-188).
- Tuğluk, A. (2013). Amaç ve beklenti karşısında karşılaştırmalı edebiyatın tanı(m)sal krizine ilişkin birtakım tartışmalı saptamalar. Turkish Studies, 8(8), 1335-1346.
- Ülsever, R. Ş. (2005). Karşılaştırmalı Edebiyat ve Edebi Çeviri. Eskişehir: Metin Ofset Matbaacılık.
- ez-Ziriklî. (2002). El-A’lâm. Beyrut: Dâru’l-ilm li’l-Melâyîn.
